Джордж Сорас: Прачніся, Еўропа

Расея кінула выклік самому існаванню Еўропы.

Ні еўрапейскія лідары, ні самі еўрапейцы цалкам не ўсведамляюць гэты выклік і тое, як з ім лепш справіцца. Аб гэтым піша амерыканскі фінансіст і мецэнат Джордж Сорас у артыкуле, апублікаваным The New York Review of Books.

«Я прыпісваю гэта галоўным чынам той акалічнасці, што ЕЗ агулам, і еўразона, у прыватнасці, збіліся са шляху пасля фінансавага крызісу 2008 года, - піша ён. - Шакіруе тое, што Расея Уладзіміра Пуціна паказала сваю перавагу над ЕЗ паводле шэрагу аспектаў: яна апынулася больш гнуткай і пастаянна падаючай сюрпрызы. ЕЗ і ЗША - зыходзячы з розных прычын - маюць намер пазбягаць любой простай ваеннай канфрантацыі з Расеяй. Расея ж карыстаецца іх нежаданнем умешвацца».

Прэзідэнт Пуцін пакуль прытрымліваецца пагаднення аб перамір'і, якое ён заключыў з прэзідэнтам Украіны Пятром Парашэнкам 5 верасня, але Пуцін пакідае за сабой выбар выконваць гэты дагавор, пакуль гэта яму на руку, альбо ж аднавіць поўнамаштабную атаку, лічыць Сорас.

Прэзідэнт ЗША адмовіў Парашэнку падчас візіту апошняга ў Амерыку ў падачы Украіне амерыканскага пераноснага супрацьтанкавага ракетнага комплексу (ПТРК) Javelin. «Еўрапейскія краіны таксама не жадаюць аказваць вайсковую дапамогу Украіне, - гаворыцца ў артыкуле. - Візіт у Вашынгтон даў Парашэнку толькі бачнасць падтрымкі, за якой па сутнасці мала што варта».

«У роўнай меры выклікае неспакой і рашучасць афіцыйных міжнародных лідараў перанесці выкананне новых фінансавых абавязацельстваў у адносінах да Украіны на перыяд пасля заканчэння выбараў 26 кастрычніка, - працягвае сваю думку фінансіст. - Гэта прывяло да ціску на ўкраінскія валютныя рэзервы, якога можна было б пазбегнуць, і на гарызонце зноў замаячыла небяспека поўнамаштабнага фінансавага крызісу ў краіне».

Выклаўшы, як ідзе сітуацыя вакол украінскага крызісу, Сорас мяркуе, які можа быць далейшы сцэнар развіцця падзей. «Пуцін дачакаецца вынікаў выбараў 26 кастрычніка, а затым прапануе Парашэнку газавыя і іншыя скідкі, якімі ён дражніў Украіну, пры ўмове, што той прызначыць прымальнага для Пуціна прэм'ер-міністра», - піша мільярдэр. На яго думку, прэзідэнт Расеі не хоча бачыць на гэтай пасадзе прадстаўніка сіл, якія перамаглі на Майдане. «Я лічу малаверагодным, што Парашэнка прыме такую прапанову, - разважае мецэнат. - Калі б ён гэта зрабіў, то ад яго б адракліся абаронцы Майдана; і тады зноў ажывяцца сілы супраціву». У адваротным выпадку, паводле прагнозаў мільярдэра, Пуцін можа задаволіцца адваяваннем калідора, які злучае Расею з Крымам і Прыднястроўем, да наступу зімы. Альбо ён можа чакаць эканамічнага і фінансавага калапсу Украіны. Сорас падазрае, што расейскі лідар трымае пры сабе магчымасць буйной здзелкі, якая прадугледжвае дапамогу ЗША з боку Расеі ў барацьбе з ІДзІЛ ў абмен на падачу Расеі свабоды дзеянняў у блізкім замежжы.

«Самае горшае заключаецца ў тым, што прэзідэнт Абама можа на такую здзелку пагадзіцца. Гэта стала б трагічнай памылкай з далёка ідучымі геапалітычнымі наступствамі, - лічыць фінансіст. - Крах Украіны стаў б жахлівай стратай для НАТА, ЕЗ і ЗША. Пераможная Расея набыла б значна большы ўплыў у ЕЗ і стала б прадстаўляць відавочную пагрозу краінам Балтыі з іх вялікімі рускімі меншасцямі. Замест таго каб падтрымліваць Украіну, НАТА прыйдзецца абараняцца на ўласнай тэрыторыі. У ЕЗ і ЗША узяў верх той довад, што Пуцін не Гітлер: даўшы яму усё ў межах разумнага, пра што ён можа папрасіць, можна ўтрымаць яго ад далейшага прымянення сілы».

Існуюць ілжывыя надзеі, спароджаныя ілжывым довадам, не падмацаваным ніякімі доказамі. Пуцін неаднаразова звяртаўся да сілы, і ён здольны зрабіць гэта зноў, калі яму не аказаць магутны супраціў.

Сорас прыводзіць яшчэ два «менш відавочных, але больш важных» довадаў у падтрымку сваёй гіпотэзы. «Па-першае, заходнія лідары праігнаравалі важнасць таго, што я называю «новай Украінай», якая нарадзілася з паспяховага супраціву Майдана. У процівагу распаўсюджаным чуткам, супраціў Майдана ўзначалілі лепшыя людзі грамадства, - лічыць Сорас. - Моладзь, многія прадстаўнікі якой атрымалі адукацыю за мяжой і па вяртанні не захацелі працаваць ва ўрадзе або займацца бізнэсам праз адштурховаючую атмасферу».

Яшчэ да абвяшчэння Украінай незалежнасці ў 1990 годзе амерыканскі мецэнат заснаваў там свой фонд. Ягонае кіраўніцтва і супрацоўнікі - украінцы, і ён цесна звязаны з грамадзянскай супольнасцю. З нараджэннем новай Украіны ў перыяд паміж 2004 і 2014 гадамі Сорас быў адразу ж уражаны ўзрушаючым прагрэсам у сваім фондзе і, агулам, у грамадзянскім грамадстве. На гэты момант грамадзянская і палітычная ўцягнутасць людзей вышэй ва Украіне, чым ва ўсёй астатняй Еўропе.

«Іншым недахопам назіраных адносін Еўропы да Украіны з'яўляецца тое, што ЕЗ не ўсведамляе, што напад Расеі на Украіну ўскосна з'яўляецца атакай на сам Еўразвяз і прынцыпы ягонага кіравання, - лічыць фінансіст. - Павінна быць відавочным, што краіне або групе краін у стане вайны не належыць праводзіць палітыку бюджэтнай строгасці, як гэта працягвае рабіць ЕЗ. Усе даступныя рэсурсы павінны быць кінутыя на ваенны рывок, нават калі гэта прадугледжвае павелічэнне дэфіцыту бюджэту».

«Новая Украіна мае палітычную волю для таго, каб абараніць Еўропу ад расейскай агрэсіі і пачаць радыкальныя структурныя рэформы, - піша Сорас. - Каб захаваць і ўзмацніць гэтую волю, Украіне патрэбна адэкватная падтрымка з боку яе прыхільнікаў».

У апошняй справаздачы за верасень МВФ ацаніў, што ў горшым выпадку Украіне спатрэбіцца дадатковая падтрымка ў памеры 19 млрд долараў. «Пасля ўкраінскіх выбараў МВФ павінен будзе пераацаніць свой базавы прагноз, правёўшы кансультацыі з украінскім урадам. Ён павінен падаць тэрміновае ўліванне наяўных грошай у памеры, па меншай меры, 20 млрд. даляраў, паабяцаўшы даць больш, калі спатрэбіцца», - лічыць мільярдэр.

Таксама Сорас лічыць, што неабходна рэформа ўкраінскай дзяржаўнай кампаніі «Нафтагаз», якая з'яўляецца «галоўнай крыніцай карупцыі».

«ЕЗ час зірнуць на сябе крытычным позіркам, - піша ў заключэнне фінансіст. - Напэўна, з Еўразвязам нешта не так, раз Пуцін змог дамагчыся такога поспеху нават у гэтакі кароткі час». Сорас лічыць, што еўрапейская бюракратыя павінна стаць больш згуртаванай, гнуткай і эфектыўнай. «Еўрапейцы павінны больш пільна зірнуць на Украіну, - піша ён. - Гэта здольна дапамагчы ім зноў здабыць першапачатковы дух, які ляжыць у аснове ЕЗ. Еўразвяз уратуе сябе праз выратаванне Украіны».