Выкладчык БДУ: Беларусы год будуюць тое, што ў Кітаі зрабілі б за месяц

Пяць з сваіх дваццаці шасці гадоў Цао Чэнь, які нарадзіўся ў старажытным горадзе Сюйчжоу, правёў у Беларусі.

Былы студэнт, а цяпер ужо выкладчык Інстытута кітаязнаўства БДУ, ён так гарманічна ўліўся ў стабільную беларускую рэчаіснасць, што нават спявае на «мове» у фальклорным ансамблі «Тутэйшая шляхта». Праўда, Цао Чэнь не адразу прывык да коштаў на адзенне і прадукты ў менскіх крамах, як і да айчыннай традыцыі частага адпачынку і перакураў. Маналог аспіранта з Кітая, які адчувае сябе ў Беларусі сваім, чытайце ў матэрыяле onliner.by.

* * *

- Я прыехаў у Беларусь у кастрычніку 2009 года, спачатку ў Гомель, а затым ужо ў Менск. Чаму Беларусь? Гэта лёс. Наогул, я збіраўся паступіць у кітайскі ВНУ. Для гэтага трэба спачатку здаць вельмі жорсткі іспыт, а потым ужо выбіраць універсітэт у залежнасці ад колькасці набраных балаў. Я паглядзеў на свае балы - не самыя высокія, але ў цэлым нядрэнныя. Я хацеў стаць лекарам, таму што ў маёй сям'і і мама, і бабуля, і прабабуля - усе лекары. Але я не быў упэўнены, што мне хопіць балаў для медыцынскага універсітэта. Тады я стаў разважаць так: у маёй правінцыі Цзянсу вельмі мала людзей вучаць рускую мову, і канкурэнцыі ў тых, хто яго ведае, фактычна няма. І я паступіў у Цзянсузскі педагагічны ўніверсітэт на факультэт замежных моў. На трэцім курсе па студэнцкім абмене я паехаў у Гомельскі дзяржаўны універсітэт, таму што ў нас падпісаны дагавор з гэтай ВНУ. Так я і апынуўся ў Беларусі.

У маёй сям'і мама лекар, а тата дзяржслужка. Пакуль вучыўся ў Сюйчжоу, я гуляў у студэнцкай баскетбольнай камандзе, займаўся плаваннем, граў на піяніна. Наш горад вельмі старажытны, яму 2700 гадоў. Калісьці праз яго праходзіў Вялікі шаўковы шлях. А цяпер гэта сучасны мегаполіс з дзесяццю мільёнамі жыхароў, які вельмі хутка мяняецца. Напрыклад, у лютым, на Новы год, або Чуньцзе, я ездзіў дадому. Вакол Сюйчжоу толькі пачыналі будаваць кальцавую аўтадарогу накшталт вашай МКАД. У наступны раз я трапіў у Кітай, калі ездзіў у камандзіроўку ў пачатку верасня. Усё ўжо было зроблена. Шэсць месяцаў - і кальцавая дарога была гатовая.

Сярэдні заробак у Сюйчжоу - $700-800. Пры гэтым руплівыя лекары атрымліваюць больш $1000, таму што здароўе - гэта вельмі важна. Мне сказалі, што ў Беларусі медыкі атрымліваюць менш. Але я не магу сказаць, што тыя людзі, якія мяне лячылі ў Гомелі і Менску, працуюць менш якасна. Тое ж самае і з выкладчыкамі. У нас, напрыклад, настаўнікі па законе атрымліваюць на 15% больш, чым дзяржслужачыя. А калі дадаткова яшчэ рэпетытарствам займацца, то выйдзе нядрэнны прыбытак. Ну а ў вас прафесія настаўніка выгадная не грашыма, а доўгімі зімовымі і летнімі канікуламі. Для мяне гэта дзіўна. Кітайцы практычна не адпачываюць. Гэта значыць я маю на ўвазе, што наша галоўная каштоўнасць - гэта працавітасць і стараннасць.

У Старажытным Кітаі было шмат святаў, але ў сучаснай КНР афіцыйных дзён для адпачынку стала менш. Напрыклад, Свята вясны раней святкавалі цэлы месяц, а цяпер яно доўжыцца сем дзён. Сістэма памянялася, людзі хочуць працаваць. Чаму, напрыклад, Кітай так хутка будуецца? Чым раней заканчваецца будоўля, тым больш грошай атрымліваюць работнікі - такі ў нас прынцып. А калі аплачваюць па гадзінах - ну і што, які стымул? Я добра памятаю, калі я вучыўся ў Гомелі, насупраць універсітэта стаяў будынак з катком. Два гады яны рамантавалі гэты каток, хоць у Кітаі гэта зрабілі б за месяц! У Шэньчжэне за месяц будуюць 30-павярховыя будынкі, прытым што якасць добрая. Сюйчжоу два гады таму і цяпер - гэта проста абсалютна розныя гарады. Усё так хутка развіваецца, што я ў шоку. Кожны раз прыязджаю дадому і проста не пазнаю родны горад. Менск таксама змяняецца, але тэмпы непараўнальныя. Дапусцім, паміж Гомелем, Менскам і Калінкавічамі вырашылі пусціць новую чыгунку. Гэта сумесны кітайска-беларускі праект. Працуюць і кітайскія рабочыя, і беларусы. Кітайцы за адзін дзень паклалі тысячу метраў чыгуначнага палатна, а беларусы значна менш. Чаму так? Гэта не значыць, што кітайцы разумнейшыя ці нешта ў гэтым духу. Зусім не. Проста сістэмы розныя. Можа быць, беларусам трэба рабіць перапынкі. Часта ўсе разам ходзяць на вуліцу папаліць «за кампанію». У гэтым я бачу розніцу традыцый. У Кітаі, напрыклад, існуе правіла: у працоўны час нельга паліць.

Руская мова вельмі цяжкая. Калі я пачынаў яе вучыць, наогул не мог зразумець, што гэта такое! Напрыклад, нам казалі: «вымаўляць трэба мякка». А як гэта - «мякка»? Незразумела. З практыкай рускай ў Сюйчжоу была праблема. Мне было сумна, я не разумеў, навошта і для каго вучу гэтую мову. Але ўсё змянілася, калі да нас прыехалі выкладчыкі з Беларусі. Наталля так добра тлумачыла нам, кітайцам, рускую, хоць зусім не ведала кітайскай і амаль не гаварыла па-ангельску! Тады я пастанавіў, што трэба ехаць у Беларусь і займацца з гэтым выкладчыкам. Так і атрымалася.

Беларусы вельмі добрыя. Напрыклад, спачатку мне было складана разабрацца ў вашых грошах. 50 000 або 500 рублёў - я блытаўся ў купюрах. Работніцы сталовай самі бралі ў мяне грошы з кашалька і заўсёды вельмі шчыра дапамагалі расплаціцца. Часта пыталіся, як у мяне справы, апекавалі. Вядома, людзі бываюць розныя. Але ў большасці беларусы вельмі добрыя.

Я заўсёды купляю рэчы на Taobao і іншых падобных сайтах. Інтэрнэт - гэта будучыня. Купляць там адзенне выгадна. У беларускіх крамах і адзенне, і прадукты значна даражэйшыя. Значна! Кошт мяса прыблізна аднолькавы, малако, можа быць, танней, а ўсё астатняе - значна даражэй.

У Беларусі вельмі добры ўзровень адукацыі. Мала якая краіна робіць столькі для сваіх грамадзян у адукацыі. У кожнага ёсць магчымасць вучыцца - гэта так выдатна! Узровень вашых спецыялістаў, напрыклад інжынераў, вельмі высокі. З іншага боку, вядома, адпадае неабходнасць канкураваць, не трэба нікуды спяшацца: вышэйшую адукацыя атрымае кожны.

Раней кітайцы былі беднымі людзьмі, ні ў каго не было грошай. А цяпер у тых, хто імкнецца і працуе, грошы ёсць, і трэба прыдумаць, як іх марнаваць. Так, ёсць небагатыя сялянскія правінцыі, але яны таксама вельмі моцна развіліся ў параўнанні з тым, што было дзесяць гадоў таму.

Нельга закрываць краіну. Таму што калі людзі не бачаць, якім можа быць жыццё, то ў іх няма стымулу развівацца, больш зарабляць. Калі краіна адкрытая, людзі хочуць пазнаваць новае, у іх з'яўляецца жаданне акружыць сябе больш камфортнымі рэчамі, умовамі. Тады яны пачынаюць больш працаваць. Больш рабіць - вось гэта і ёсць галоўны прынцып нашай эканомікі, то, што развівае яе.