Лёс дыктатараў

Для беларускага дыктатара гэта год юбiлеяў — ўжо адзначыў 20 год на пасадзе прэзiдэнта, а хутка i сёмы дзесятак размяняе.

Сайт mfront.net з нагоды такой «круглай даты» прапануе ўспомніць колькі пражылі і пратрымаліся ва ўладзе іншыя дыктатары.

Аўгуста Піначэт, былы прэзідэнт Чылі, 17 гадоў ва ўладзе, сышоў з пасады прэзідэнта, абвінавачваўся ў забойствах, памёр да вынясення прысуду

Аўгуста Піначэт прыйшоў да ўлады ў выніку ваеннага путчу ў 1973 годзе, за гады яго кіравання былі забітыя некалькі тысяч праціўнікаў рэжыму, дзесяткі тысяч былі арыштаваныя і падвергнуты катаванням. Піначэт перадаў уладу мірным шляхам, пасля таго як на рэферэндуме ў 1988 годзе большасць чылійцаў выказаліся за вяртанне грамадзянскай ўрада. У 1990 годзе ён сышоў з пасады прэзідэнта, але яшчэ сем гадоў заставаўся вярхоўным галоўнакамандуючым і атрымаў месца ў Сенаце, а значыць, і недатыкальнасць ў выпадку крымінальных пераследаў. У 1998 годзе Іспанія абвінаваціла Піначэта ў забойстве сваіх грамадзян. У 2000 годзе Вярхоўны суд Чылі пазбавіў Піначэта недатыкальнасці, пасля чаго супраць яго было вылучана некалькі абвінавачванняў у выкраданьні людзей, забойствах, парушэнні правоў чалавека і карупцыі. Ні адзін працэс не быў даведзены да канца — 10 снежні 2006 г. Піначэт памёр пасля сардэчнага прыступу.

Мікалае Чаўшэску, 24 гады ва ўладзе, расстраляны.

25 сьнежня 1989 генеральны сакратар Кампартыі Румыніі Мікалае Чаўшэску і яго жонка Алена, віцэ-прэм’ер Румыніі, былі адданыя хуткага суду і расстраляныя ў той жа дзень. Чаўшэску, які кіраваў Румыніяй з 1965 года, абвінавацілі ў генацыдзе ўласнага народа і ў тым, што сваёй палітыкай ён прывёў краіну да галечы і голаду.

Вулічныя пратэсты ў Румыніі пачаліся ў снежні 1989 года ў горадзе Тымішаара, Чаўшэску загадаў арміі і паліцыі адкрыць агонь супраць дэманстрантаў. 20 снежня ў тэлезвароце ён абвінаваціў у арганізацыі пратэстаў «замежныя сілы». Неўзабаве рэвалюцыя перакінулася ў Бухарэст, куды 21 сьнежня былі ўведзеныя войскі. Аднак на наступны дзень міністр абароны Васіля Міля быў знойдзены мёртвы; па адной версіі, ён пакончыў з сабой, па іншай - быў забіты па загаду Чаўшэску за адмову страляць у пратэстоўцаў. 22 сьнежня Чаўшэску паспрабаваў звярнуцца да дэманстрантаў з балкона ЦК Кампартыі Румыніі, але быў сустрэты гнеўнымі крыкамі. Натоўп пачатку штурмаваць будынак, Чаўшэску і яго жонка ў апошні момант выратаваліся на верталёце, але пілот перайшоў на бок пратэстантаў і пасадзіў верталёт ў поле ў горада Тырговiштэ. Чаўшэску і іх ахоўнікі вырашылі лавіць на дарозе машыны: на першай яны з’ехалі недалёка - кіроўца зрабіў выгляд, што ў яго скончыўся бензін. Чаўшэску працягнулі ўцёкі на іншай машыне і даехалі да Тырговiштэ, дзе ўвечары усё ж такі былі арыштаваныя і адданыя трыбуналу.

Зін эль-Абідзін Бэн Алі — 23 пры ўладдзе, збег з краiны.

Зін эль-Абідзін Бэн Алі прыйшоў да ўлады ў 1987 годзе ў выніку перавароту. На выбарах 1994 году Бэн Алі, адзіны кандыдат, быў зацверджаны на пасадзе прэзідэнта. У 2002 годзе ў Тунісе быў праведзены рэферэндум, па выніках якога прэзідэнту дазвалялася абірацца даўжэй, чым на тры тэрміны запар, абмежаванне па ўзросце было паднята з 70 да 75 гадоў, такім чынам, Бэн Алі змог пераабрацца на чацвёрты і пяты тэрмін.

З хваляванняў у Тунісе ў снежні 2010 года пачаліся падзеі Арабскай вясны. Дэманстранты, якія выйшлі на вуліцы, пратэставалі супраць беспрацоўя і карупцыі. Найбольш значныя пасады ў палітыцы і бізнэсе ў Тунісе былі занятыя прадстаўнікамі «Сем’і» - сваякамі прэзідэнта і яго жонкі Лэйлы Трабелси. 14 студзеня, пасля трохтыднёвых пратэстаў, Бэн Алі з сям’ёй беглі з краіны і атрымалі палітычны прытулак у Саудаўскай Аравіі. У чэрвені Бэн Алі і яго жонка былі завочна прызнаныя вінаватымі ў крадзяжы і прысуджаныя да 35 гадоў турэмнага зняволення і штрафу ў $ 65 млн. Больш за 30 членаў сям’і Трабелсi, тыя, што засталіся ў Тунісе, былі арыштаваныя. Пасля абвяшчэння прысуду Бэн Алі перадаў СМІ сваё першае з моманту уцёкаў афіцыйную заяву, у якім называў ўсе абвінавачванні сфабрыкаванымі і сцвярджаў, што на борт самалёта, вылятае ў Саудаўскую Аравію, яго завабілі падманам. Швейцарскія рахунку Бэн Алі, на якіх захоўваліся дзясяткі мільёнаў даляраў, былі замарожаныя яшчэ ў студзені, аднак падчас уцёкаў ён і яго жонка вывезлі з краіны 1,5 т золата коштам $ 60 млн.

Муамар Кадафі, былы кіраўнік Лівійскай джамахірыі. 42 года ва ўладзе. Хаваўся ад паўстанцаў, загінуў падчас штурму яго роднага горада

У канцы жніўні 2011 лівійскія паўстанцы захапілі і разрабавалі рэзідэнцыю Муамара Кадафі ў Трыпалі. Адзін з мяцежнікаў знайшоў у ёй знакамітую шапку дыктатара. Самога палкоўніка ў палацы не аказалася. Тады лівійскі Нацыянальны пераходны савет паабяцаў ўзнагароду $ 1,3 млн за забойства або арышт Кадафі. Адначасова паўстанцы прапанавалі яму бесперашкодны выезд з Лівіі, калі ён добраахвотна зрачэцца ад улады. У адказ шматгадовы лідэр Лівійскай Джамахірыі ў радыёзвароце паабяцаў вайну да канца.

Ён стрымаў сваё абяцанне і не здаваўся да канца. Толькі 20 кастрычніка, падчас штурму роднага горада Кадафі Сірт Кадафі быў схоплены і памёр ад страты крыві, выкліканай раненнем абедзвюх ног. Паводле інфармацыі паўстанцаў, збегчы з Сірта палкоўніку не дазволiў авіяўдар па горадзе сіл НАТО.

Садам Хусейн, былы прэзідэнт Ірака, 24 гады ва ўладзе, павешаны.

У 1968 годзе да ўлады Ірака ў выніку перавароту прыходзіць партыя «Баас». Садам Хусейн - адзін з яе лідэраў, ён становіцца віцэ-прэзідэнтам, бярэ пад свой кантроль ўнутраную бяспеку, спецслужбы і войска. У 1979 годзе прэзідэнт аль-Бакр сышоў у адстаўку, Садам становіцца яго пераемнікам. Праз тыдзень пасля прыходу да ўлады Садам аб’яўляе пра раскрыццё змовы ў партыі «Баас», 68 высокапастаўленых «змоўшчыкаў» арыштаваныя, 21 пакараныя. «Цяпер мы перажываем нашу сталінскую эпоху», — заявіў ён тады. Дакладнае колькасць ахвяр рэжыму Садама Хусэйна невядома, магчыма, гэта больш за мільён чалавек. У 1988 годзе падчас газавай атакі ў курдскім горадзе Халабджы загінулі 5000 чалавек. Падчас аперацыі «Анфаль» сотні тысяч курдаў былі вывезены са сваіх дамоў, дзесяткі тысяч былі знішчаны. Падчас Ірана-іракскай вайны з 1980-га па 1988 год загінула каля 300 000 чалавек, падчас ўварвання ў Кувейт і рушыла за ім расправы з курдамі і шыітамі - сотні тысяч. Дзясяткі тысяч зняволеных былі закатаваныя да смерці ў іракскіх турмах.

У лютым 2003 года ЗША пачалі ваенную аперацыю супраць Ірака, ужо ў красавіку войскі занялі Багдад, урад Садама Хусэйна загінула. Сам прэзідэнт быў схоплены 13 сьнежня 2003, яго знайшлі ў падвале ў іракскім паселішчы Ар-даура. У кастрычніку 2005 пачаўся суд над Садамам па абвінавачванні ў пакараннях смерцю і масавых забойствах, у лістападзе 2006 года былога прэзідэнта прысудзілі да смяротнага пакарання. У турме перад смерцю Садам штодня чытаў Каран і пісаў вершы. 30 сьнежня 2006 г ён быў пакараны смерцю праз павешанне, пакаранне смерцю было знята на відэа і паказана па ірацкаму тэлебачанні.

Слабадан Мілошавіч, 11 гадоў ва ўладзе, памёр у турме.

У траўні 1999 году Слабадан Мілошавіч, у той час яшчэ прэзідэнт Сербіі, быў абвінавачаны Міжнародным трыбуналам ААН па ваенных злачынствах у былой Югаславіі ў генацыдзе і злачынствах супраць чалавецтва. Яго аб’явілі адказным за дэпартацыю сотняў тысяч косаўскіх албанцаў і масавыя пакарання падчас вайны ў Косава, пазней да гэтых абвінавачваньняў дадаліся расправа над 8000 баснійцамі-мусульманамі ў Срэбраніцы, этнічныя чысткі ў Харватыі, Босніі і Герцагавіне.

Пасля натаўскіх бамбаванняў Сербіі і спынення вайны ў Косава, Мілошавіч прызначыў датэрміновыя прэзідэнцкія выбары на верасень 2000 года. Лідэр апазіцыі Ваіслаў Каштуніца перамог у першым туры, набраўшы больш за 50% галасоў, аднак выбарчая камісія заявіла, што ён набраў усяго толькі 48,96%, таму неабходны другі тур. На наступны дзень пасля абвяшчэння афіцыйных вынікаў, 27 верасня, у Сербіі пачаліся пратэсты, на вуліцы выйшлі сотні тысяч чалавек. 5 кастрычніка дэманстранты ўзялі штурмам парламент і будынак цэнтральнага тэлебачання. Кіроўца Любiсла Джокiч прыехаў на штурм тэлецэнтра на сваім бульдозеры, у выніку гэтую рэвалюцыю назвалі «бульдозернай». Кастрычнік 6 Мілошавіч абвясціў аб адстаўцы, выбаркам прызнаў перамогу Каштуніцы ў першым туры. У сакавіку 2001 года Мілошавіч быў арыштаваны сербскай паліцыяй і перададзены суду. Падчас працэсу ён цалкам адмаўляў сваю віну і абараняў сябе ў судзе самастойна. Ён памёр ад сардэчнага прыступу да вынясення прысуду 11 сакавіка 2006.