Вася Абломаў: Мы жывем у краіне, дзе ўсё можа змяніцца ў адзін дзень

Вайна з Украінай можа стаць паваротнай кропкай у развіцці Расеі.

Расейскі паэт, спявак і грамадзянін разважае ў інтэрв'ю Deutsche Welle пра сітуацыю ў сваёй краіне - маніпуляванне грамадскай думкай, пратэсты, прэзідэнта, міністраў і безадказную большасць.

- Васіль, нядаўна вы выявілі сябе ў нейкім спісе "нацздраднікаў", дзесьці паміж Ліяй Ахеджакавай і Юрыем Шаўчуком. Як гэта адбіваецца на вашым жыцці, вашай кар'еры?

- Мабыць, хапае розуму не чапаць мяне. Але ўзводзіць адсутнасць глупства ў ранг подзвігу я таксама не хачу. А скардзіцца на тое, што я вось такі вясёлы і файны, а мяне не круцяць, на вялікі рахунак нізка: ты ж пішаш не для таго, каб цябе па радыё круцілі. А калі для гэтага - то грош цана таму, што ты пішаш. І потым: ну што такое "чорныя спісы"? Нейкі дурань узяў спіс людзей, якія падпісалі чарговую петыцыю за ўсё добрае і супраць усяго дрэннага, і абвясціў іх здраднікамі краіны. Ступень чалавечага глупства неабсяжная, а ў Расеі яна яшчэ і своеасаблівая.

- Вы сябе за апошнія некалькі гадоў зарэкамендавалі як чалавек сацыяльнага выказвання. Перш вы ўдзельнічалі ў мітынгах на Балотнай плошчы, удзельнічалі ў праектах тыпу "Грамадзянін паэт"... Якая форма выказвання здаецца вам адэкватнай актуальнай сітуацыі?

- Мне здаецца, што мы ўсе, хто выйшлі на Балотную плошчу, пераацанілі колькасць такіх людзей і іх магчымасці. Акрамя таго, мы ўсе дружна забыліся пра тое, што ўлада ў нашай краіне за ўсю гісторыю ніколі не ішла насустрач мірна пратэстуючым прыстойным людзям. Ніколі яна не рэагавала на гэта адэкватна і ніколі не ўспрымала гэта як нармальны ход стасункаў чалавека і дзяржавы.

Я перастаў хадзіць на мітынгі ў той момант, калі ўсвядоміў, што гэта бескарысна. Я мяркую, што ўсё было зроблена людзьмі, якія вялі пратэстную хвалю, няправільна і няўмела. Але гэта, вядома, не значыць, што я перастаў уважаць дрэнныя дарогі дрэннымі дарогамі, а чыноўнікаў, што крадуць - нягоднікамі, годнымі турмы.

- Гэта значыць, вы мяркуеце, што любы мірны грамадзянскі пратэст у сённяшняй Расеі бескарысны?

- Уся гэтая гульня пачала нагадваць тэніс са сцяной: якую ракетку ні вазьмі, у якую форму ні апраніся, як прыгожа ні бегай - сцяна ніколі не прайграе. Пакуль мы аддаваліся ўсёй гэта рамантыцы - "давайце возьмемся за рукі, абматаўшы лоб белай стужкай, сходзім туды-сюды, мы такія добрыя, прыстойныя і стромкія, лепшыя людзі" - хітрая дзяржпрапаганда забівала клін, імкнулася раз'яднаць грамадства. Гэта значыць займалася сваёй прамой справай, спрабуючы адцягнуць людзей ад унутраных праблем краіны: "лепш вы будзеце сварыцца адзін з адным, чым бачыць, якія мы падлюгі і злодзеі". І ў іх гэта шчасна атрымалася.

Можа быць, я агучваю пункт гледжання, які не занадта папулярны, але Пуцін стаў прэзідэнтам не таму, што ён асабіста бегаў па выбарчых участках, а таму, што былі людзі, якія галасавалі па перакананні за яго. Былі людзі, якія галасавалі, таму што яны атрымалі нейкія грошы, былі людзі, якія перапісвалі пратаколы. Гэта ўсё былі людзі нашай краіны! Гэтыя выбары абвясцілі сумленнымі. І тое, што народ Расейскай Федэрацыі прыняў гэта і ніяк на гэты конт на вялікі рахунак не адрэагаваў, кажа пра тое, што ўсе змірыліся з такім ходам спраў.

- Вы таксама?

- Я павінен прымаць гэта, большасць такім чынам пастанавіла. А што я павінен рабіць? Я жыву ў гэтай краіне. Я не спрабую ўсіх прымусіць думаць як я і зладзіць дыктатуру Васі Абломава. Усе пастанавілі: "Мы хочам жыць так. Мы хочам гэтую пабітую дарогу". Ну, хрэн з вамі: я буду ездзіць у аб'езд. Так, сітуацыя сумная і цяжкая.

- Ці ёсць нейкія ідэі, як яе змяніць, акрамя як ездзіць у аб'езд?

- Усё, што я ўмею рабіць - гэта пісаць песні і імкнуцца жыць так, каб потым не было сорамна. Можа быць, гэта банальна прагучыць, але калі кожны чалавек будзе па-чалавечы сябе весці, то многае зменіцца. Напрыклад: за ўсе гэтыя гады пратэсту ні ў каго не ўзнікла думка пайсці да Астанкіна і запатрабаваць сумленных навін. Я не разумеў, чаму так: чаму ў 1990-я людзям прыйшло гэта ў галаву, а ў нулявыя - не? Нават калі забілі Нямцова, нават калі вайна пачалася і адразу ж сталі крычаць пра "атмасферу нянавісці", якую сеюць СМІ. Чаму ж ніхто не пайшоў патрабаваць у Астанкіна сумленнасці?

- Вырасла магутная сістэма, якая навязвае зусім іншую мадэль жыцця...

- Але яны ж памруць рана ці позна.

- Гэта значыць, вы разлічваеце на "часавы фактар"?

- Мы жывем у краіне, дзе стагоддзямі нічога не мяняецца, але ўсё можа змяніцца ў адзін дзень. А наогул я - наведвальнік рэстарана, а не кухар. Калі б я быў кухарам, палітыкам, я б інтэрв'ю не даваў і займаўся іншымі рэчамі. Але як наведвальнік рэстарана я кажу: "Суп закіс!"

- Гучыць як глыбокае расчараванне.

- Можна сказаць і так. У Германа Гесэ (Herman Hesse) ёсць кніжка, дзе ён апісвае стэпавых ваўкоў, якія не могуць жыць у грамадстве мяшчан, пагарджаюць ім, але сілы для таго, каб вырвацца, у іх няма. Яны ходзяць і жывуць. І няшчасныя.

- І вы сабе адчуваеце такім "стэпавым ваўком"?

- Не ведаю. Я не схільны да спрашчэння ўсёй сітуацыі. Я адчуваю сябе часткай краіны, у нас вельмі няпростая гісторыя, і я адчуваю, што нічога не будзе добра.

- "Пара валіць"?

- Мая песня "Пора валить" як раз пра адваротнае. У мяне ёсць жаданне жыць у Расеі па-чалавечы.

- Немцам кідаецца ў вочы гэтая пагрозлівая лічба: 80 адсоткаў расейцаў за Пуціна...

- Я думаю, гэта далёка ад праўды. Гэта тая ж самая большасць, аб якой казаў я: ім усё роўна. Ім шмат гадоў укладалі, што ад іх нічога не залежыць. Калі тэлевізія пераключыцца ў іншы рэжым, яны ўсе будуць па-іншаму думаць і казаць. Людзей падманваюць і карыстаюцца іх даверлівасцю. Любы з гэтых "хто падтрымлівае" хоча па-чалавечы жыць. Пуцін паводзіць сябе роўна так, як вёў бы сябе на яго месцы любы ўладалюблівы чалавек, які апынуўся ў гэтай машыне. Вось яны цяпер стварылі гэтую машыну з магутнымі забараняючымі законамі. Вы што думаеце: новы чалавек, які сядзе за стырно гэтага аўтамабіля, ён што, пачне кіраванне мяняць? Ён будзе з задавальненнем карыстацца гэтымі рычагамі!

Вось у Нямеччыне ж усім тлумачаць, што ў тым, што Гітлер у свой час прыйшоў да ўлады, быў вінаваты ўвесь нямецкі народ, а не дзесяць чалавек. А ў нас людзей не вучаць падзяляць адказнасць. У нас нават падатковае заканадаўства так пабудаванае, што ты не падзяляеш фінансавую адказнасць з краінай. Многія нават не ведаюць, плацяць яны падаткі ці не.

- Гістарычны досвед Нямеччыны даводзіць, што сумленная выплата падаткаў не з'яўляецца панацэяй ад дыктатуры.

- Так. Але калі ў нашага прэзідэнта апошнім разам пыталіся: на што вы патрацілі столькі падатковых грошай? Навошта нам новыя ракеты, калі бальніц няма нармальных? У нас зона камфорту сканчаецца парогам кватэры і ўнутранай прасторай аўтамабіля. Дзяржаўнае - гэта нічыё, а не агульнае. Гэта прынцыповая розніца.

- А як жа будаўніцтва еўразійскай прасторы, асаблівы шлях, славянскі саюз?

- Мы будзем абмяркоўваць папулізм ці рэальнасць? Няма ў нас ніякай ідэі ў краіне, мы не разумеем, куды і навошта мы ідзем. Вось "Ён" раніцой прачнецца і пастановіць, што будзе вайна, а на другую раніцу пастановяць, што будзе мір, і зноў усё перагуляюць. Уся краіна на гэтым завязана. Навіны ператварыліся ў серыял "Жыццё і займальныя прыгоды прэзідэнта ў барацьбе з ворагамі". Гэтыя ўсе людзі на дзяржаўных пасадах - у іх няма ніякіх унутраных перакананняў, акрамя імкнення да асабістага ўзбагачэння. Вазьміце любога міністра ў нас, ды хоць прэм'ер-міністра, прэзідэнта папярэдняга: гэта наогул што было чатыры гады запар? Улада існуе дзеля самой сябе, дзеля ўласнага ўзбагачэння. Цынічнае маніпуляванне грамадскай думкай дзеля таго, каб пабудаваць сабе чарговы дом. Сорамна такіх людзей палітыкамі нават называць!

- Здаецца вам, што вайна з Украінай можа стаць паваротнай кропкай у развіцці Расеі, як гэта было з В'етнамам або Аўганістанам?

- Не ведаю. Жыццё пакажа. Трэба спадзявацца на лепшае і рыхтавацца да горшага.