Бунт у Сельгаспасёлку: 300 менчукоў патрабавалі спыніць знос іх дамоў

Жыхары менскага Сельгаспасёлку катэгарычна не жадаюць з'язджаць з наседжанага месца і гатовыя змагацца за права заставацца на сваёй зямлі.

У пачатку гэтага года грамадскасці аб'явілі: Сельгаспасёлак з яго фруктовымі садамі і павольным жыццём ужо ніколі не будзе ранейшым, піша onliner.by.

Пройдзе даслоўна шэсць месяцаў, і на месцы старэнькіх дамоў, многія з якіх абяцаюць знесці вось ужо 40 гадоў запар, пачне расці велізарны жылы раён. У перспектыве на тэрыторыі 11 гектараў павінна з'явіцца 15 шматпавярховікаў рознай канфігурацыі. Амаль 400 прыватных падворкаў, зразумелая справа, трэба будзе знесці, а людзей - сотні сем'яў - рассяліць. Грандыёзныя планы горада і забудоўшчыка «спатыкнуліся» аб меркаванне саміх жыхароў Сельгаспасёлка: большая частка людзей катэгарычна не жадаюць з'язджаць з наседжанага месца і гатовыя змагацца за права заставацца на сваёй зямлі, або, пры самым горшым раскладзе, дамагчыся добрай кампенсацыі.

Практычна ўсе ўласнікі, якія маюць «нахабства» займаць у забудаваным і ўшчыльненым Менску «залатую» зямлю, даўным-даўно патрапілі ў пастку. Любы ўладальнік такіх «квадратаў» можа паказаць афіцыйную паперу з подпісамі і пячаткамі, у пасыле якой не можа быць розначытанняў: дом падлягае зносу. А раз так, то рамантаваць і рэканструяваць памяшкання, а таксама пракладваць камунікацыі забаронена. Гэта значыць дзесяцігоддзямі хаты стаялі без належнага догляду (не праз волю гаспадароў, а на загад зверху), а сёння чыноўнікі, прыгнечаныя станам прыватнага сектара, прыгаворваюць: як жа вас не зносіць? Адны халупы ў цэнтры горада!

Зрэшты, «вылежваюцца» не толькі ўласнікі - горад таксама не імкнуўся добраўпарадкоўваць тэрыторыю. Мясцовыя параўноўваюць сваю частку Сельгаспасёлка з закінутым куратнікам і кажуць, што нармальных дарог тут не бачылі, а траву на пустых участках скошваюць толькі па вялікіх і рэдкіх святах.

Вырашыўшы адстойваць свае правы, жыхары (рэдкі выпадак у нашым жыцці) аб'ядналіся, стварылі ініцыятыўную групу і пачалі атакаваць лістамі і даймаць асабістымі візітамі чыноўнікаў усіх рангаў, задаючы нязручныя пытанні аб правамоцнасці маючага адбыцца зносу. Усё астатняе адышло на другі план, людзей цікавіла толькі гэтая тэма.

Нядаўна 87-гадоваму Віктару Бялькевічу, які нехаця стаў грамадскім актывістам, прыйшоў доўгачаканы адказ з адміністрацыі Савецкага раёна: збірайце народнае веча, нашы спецыялісты прыедуць на месца і адкажуць на ўсе пытанні.

Напэўна, самі чыноўнікі не чакалі, што на сустрэчу з імі прыйдзе такая колькасць людзей. Магчыма, будзь яны загадзя апавешчаныя аб маштабах таго, што адбываецца, не сталі б злаваць і без таго ўзведзены народ і бесцырымонна спазняцца.

Яшчэ за 15 хвілін да афіцыйнага пачатку мерапрыемства актавая заля старэнькай сярэдняй школы №78 трашчала па швах, не змяшчаючы усіх ахвотных. У цесным памяшканні, разлічаным ад сілы на 60 сядзячых месцаў, сабралася ўдвая больш людзей. Астатнія, так і не ўпісаліся ў прастору, стаялі ў калідорах - людзі, што даўно пераадолелі школьны ўзрост, гулі кожны пра сваё і адначасова аб агульным. Час ішоў, чыноўнікі не з'яўляліся, паветра ў памяшканні з кожнай хвілінай станавілася ўсё менш, народны гнеў нарастаў.

- Чаго не зносяць у Вяснянцы? Кішка тонкая? У г...но нас топчуць, - абураліся людзі.

- Атрымалі дазвол і твораць тут што хочуць, - не супакойваліся жанчыны.

- Брыдота! Ніхто не прыехаў, - пачалі панікаваць самыя нецярплівыя, калі гадзіннікі паказалі 18:10.

Настроі ў натоўпе, які з кожнай хвілінай усё прыбываў (у адрозненне ад чыноўнікаў), былі зусім не дэмакратычныя. Балазе, што бунтаўшчыкоў і правакатараў сярод жыхароў Сельгаспасёлку не знайшлося: у такім становішчы любы, нават самы шалёны заклік успрымаецца на ўра. Усвядоміўшы маштабы паломніцтва і, магчыма, баючыся за школьныя сцены, кіраўніцтва навучальнай установы наважыла вывесці натоўп на вуліцу, размясціўшы тры сотні людзей (на вока) на спартыўнай пляцоўцы. На вуліцу вывелі мікрафон, і актывісты, што ўсё яшчэ верылі ў хуткі прыезд спецыялістаў з адміністрацыі раёна, пачалі займаць час, агучваючы свае патрабаванні.

- На ўсе нашы пытанні чыноўнікі адказваюць, што нам нельга ні валодаць, ні распараджацца, ні карыстацца нашай маёмасцю, - пачала размову Вольга Дайнэка. - Асабіста мяне гэта тычыцца ўжо роўна 40 гадоў! Любы план мае на ўвазе пачатак тэрміну рэалізацыі і яго канец. І здзекам над намі пара пакласці канец.

16 студзеня частка жыхароў Сельгаспасёлка атрымалі пастановы №51 аб канфіскацыі зямельных участкаў. У астатніх яе яшчэ няма, але яна можа з'явіцца ў любы момант - як толькі знойдзецца нейкі заказчык, чамусьці смела званы інвестарам, які на карту горада Менска пакладзе далоньку і скажа «Я хачу гэтую тэрыторыю», нягледзячы на тое, што там жывуць грамадзяне Рэспублікі Беларусь.

На сённяшнім сходзе ставілася задача растлумачыць, наколькі гэта адпавядае нормам існуючага заканадаўства. Няма ніводнай нормы, якая дазваляла б знішчыць нашу маёмасць. Нашы правы груба парушаюцца! Калі казаць коратка, то ўсе гэтыя зямельныя ўчасткі перадаваліся нам пад будаўніцтва ў папярэднія гады, гэта значыць у 30-40-50-е мінулага стагоддзя. Згодна з Канстытуцыяй (артыкул 4), закону аб прававых актах (артыкул 67), закон не мае зваротнай сілы. Гэта азначае, што ўсе ўказы, якія зацвярджаюцца ў больш позні час, не маюць ніякага дачынення да прававых адносінаў, якія адбыліся да таго.

Зямельны кодэкс дакладна абвяшчае, што суб'ектамі ўзаемаадносін (датычна зямлі) з'яўляюцца грамадзянін і дзяржулады. Дзяржаўная ўлада можа аднаасобна развязаць пытанні зямельных участкаў у адным-адзіным выпадку - калі гэтыя зямельныя ўчасткі належаць толькі да дзяржуласнасці. Калі гаворка ідзе аб уласніках, іншага варыянту, акрамя як падпісанне дамовы куплі-продажу, быць не можа. Спачатку трэба развязаць пытанне з уласнікам: падпісаць дамову на тых умовах, якія яго задаволяць, і толькі потым можна ўключаць гэтую тэрыторыю для рэалізацыі і нешта планаваць, уносіць змены ў генплан. А сёння адбываецца сітуацыя ад зваротнага, - канстатавала Вольга Валянцінаўна.

- Вядома, чыноўнікі сабе будуюць палацы за горадам, а нашы хаты хочуць знесці, - выказваліся людзі.

- Сёння нам масава тлумачаць, што нашы сямейнікі ніхто, - працягнула жанчына. - Але нашы дзеці і ўнукі, якія жывуць тут даўжэй 15 гадоў, з'яўляюцца такімі ж уласнікамі, як і мы. Змены генплана будуць абмяркоўвацца ў жніўні, але нам ніхто не паведамляе дакладныя даты. Мы хочам унесці ў яго свае карэктывы: індывідуальная забудова павінна быць захаваная ў Сельгаспасёлку, усім жыхарам, чые правы цягам 40 гадоў абмяжоўваліся, дзяржава праз крэдытаванне павінна дапамагчы прывесці дамы ў адпаведны стан, падвесці ваду і каналізацыю, забяспечыць годныя ўмовы жыцця. Пасля вайны прайшло 70 гадоў!

Нас высяляюць без права жыць у тых умовах, да якіх мы прывыклі, перасяляюць у камуналкі, хрушчоўкі, у лепшым выпадку - у «панэлькі» з выглядам на МКАД. Але ж калі пажылы чалавек перасяляецца ў непрымальныя для яго ўмовы, ён хутка памірае. Ніхто не вядзе такой статыстыкі - як складваецца лёс людзей пасля такога гвалтоўнага перасялення.

Нашу маёмасць ацэньваюць $500 за квадратны метр, а на другасным рынку хрушчоўка (самі ведаеце, якія дамы) каштуе $1200 за «квадрат». Чаму за наша жыллё з высокімі спажывецкімі якасцямі нам прапаноўваюць усяго $500 і кажуць, што гэта рынкавыя кошты? Гэта яскравы прыклад таго, што сёння ёсць праблемы з заканадаўчымі актамі, якія пішуцца ў вялікай колькасці і нікім не чытаюцца.

На ўсе пытанні нам кажуць толькі дзве фразы: «Гэта рэалізацыя генплана» і «Горад павінен развівацца». Нас проста выжываюць са звыклага асяроддзя пражывання.

За размовамі аб горкім лёсе жыхароў час праходзіць не так сумна, таму чыноўнікаў усё ж такі дачакаліся - а 18:34 паўстала калона слуг народа. Ані не збянтэжыўшыся за спазненне, першая намесніца кіраўніка адміністрацыі Савецкага раёна Ала Санкоўская ў кампаніі некалькіх мужчын у дзелавых касцюмах прайшла да імправізаванага прэзідыуму. Як высветлілася, прадстаўніка адміністрацыі суправаджалі вельмі «ўплывовыя» у пытаннях зносу спецыялісты: дырэктар ЖРЭА, галоўны інжынер «Зелянбуда», дырэктар «Рэмаўтадара».

- Выдатна! - засмяяліся людзі, - тое, што трэба!

Самым датычным да надзённых пытаннях быў начальнік аддзела архітэктуры і будаўніцтва, які прыехаў з вялікай мапай, каб расказаць пра перспектывы развіцця раёна, але так і не што распавёўшы вядомыя яму таямніцы.

Спакойная Ала Уладзіміраўна папярэдзіла: сустрэча з прадстаўнікамі «Менскграда» і камітэта архітэктуры адбудзецца толькі 4 жніўня, а пакуль «давайце пагаворым аб дарогах».

Пачуўшы прапанову пагутарыць пра дарогі, якіх не было і няма, народ пачаў абурацца: «Нам сёння абяцалі ўсё растлумачыць па зносе, адказаць на пытанні, пастаўленыя ў лістах!», «Навошта трэба было прыходзіць? Толькі галовы людзям дурыце», «зачапілі за самае балючае, а цяпер плююць у вочы?», «Цырк, а не сход», «Адводзяць нас ад надзённых пытанняў, ляжачымі паліцэйскімі?».

Усеагульная злосць пралілася на галовы чыноўнікаў дажджом: ужо праз некалькі хвілін пасля іх з'яўлення буйныя кроплі пачалі «асвяжаць» усіх прысутных. Яшчэ адчайна спадзеючыся на канструктыўны дыялог жыхары расчахлілі парасоны і падрыхтаваліся слухаць. Ініцыятыўная група задавала пытанні, папрасіўшы адміністрацыю не адцягвацца на дробязі.

Аднак выпрацаваны гадамі чыноўніцкі спрыт дазволіў прадстаўніцы адміністрацыі не адказаць ні на адно пытанне па сутнасці. То Ала Уладзіміраўна не зразумела сутнасці, то размаўляла з дзядулем, а то і зусім адсылала тых, хто пакутуе на сход 4 жніўня: тэма не ў яе кампетэнцыі. Праўда, намесніца кіраўніка паабяцала адказаць на пытанні, якія паступілі пісьмова.

- Дык а навошта мы сабраліся сёння? Зносіць будуць ці не? Ужо 40 гадоў у падвешаным стане. Адказвайце па сутнасці: колькі можна ўшчыльняць? - Пачало даносіцца з усіх бакоў.

«Пакрыўдзіўшыся» на няўважлівых слухачоў, якія заклікалі казаць аб зносе, а не пра дробязі, чыноўніца рэзюмавала: «Раз вам усім гэта нецікава, то тады дзякуй вялікі за ўвагу і, напэўна, будзем разыходзіцца. Пытанні, на жаль, вы канкрэтныя не задаяце». Да 19:00 прадстаўнікі адміністрацыі ўжо скончылі сустрэчу, паабяцаўшы, што 4 жніўня ўсё будзе зусім па-іншаму.

- Так тэатральна адводзіць ад тэмы і гэтак паказушна працаваць з дзядулем-пенсіянерам - гэта няправільна, - узяў мікрафон адзін з актывістаў. - Ала Уладзіміраўна катэгарычна не хоча слухаць, што ёй гавораць. Тэму вы ведалі, калі ішлі сюды. Чаму нічога не адказваеце? Мы стаміліся ад пастаяннай карэкціроўкі генплана. Скажыце што-небудзь канкрэтнае: будуць зносіць або не і на якіх умовах. А то мы ўжо 40 гадоў чуем: «Ваш дом будзе знесены».

- Нашы патрабаванні - прыватную забудову не зносіць, даць людзям магчымасць рэканструяваць дамы. Мы нікому не дазволім знішчаць нашу ўласнасць. Не вы гэтыя дамы будавалі, не вам іх і ламаць, - падвяла вынік на рэдкасць бязглуздай сустрэчы Вольга Дайнэка.