Наталля Радзіна: Не падаўжайце кіраванне слабага дыктатара

Вызваліўшы палітвязняў, Аляксандр Лукашэнка такім чынам прадае іх Захаду, як жывы тавар, бо ў яго банальна скончыліся грошы.

Пра гэта ў інтэрв'ю літоўскаму парталу DELFI заявіла галоўная рэдактарка беларускага апазіцыйнага выдання charter97.org Наталля Радзіна.

Паводле ейных слоў, Расея цяпер знаходзіцца ў глыбокім крызісе, таму Крамлю нават выгадна «адпусціць Лукашэнку на кароткім павадку папасвіцца на еўрапейскім полі».

- Чаму Лукашэнка, на Ваш погляд, вызваліў палітвязняў? Чаго ён дамагаецца такім чынам?

- Вядома ж, гэта не добрая воля і не «гуманізм», як было сказана ў пастанове аб вызваленні вязняў сумлення. Амаль пяць гадоў Лукашэнка трымаў гэтых людзей у турмах, іх катавалі і яны зазнавалі здзекі, якія сярэднестатыстычны еўрапеец наўрад ці сабе можа ўявіць. У Літве ёсць Музей генацыду, там ёсць турма. Схадзіце туды. Такія ж сталінскія турмы дагэтуль дзейнічаюць у Беларусі.

Цяпер Лукашэнка прадае палітвязняў Захаду, як жывы тавар, бо ў яго банальна скончыліся грошы. 21 год ягоны рэжым трымаўся на расейскіх грошах і энэргарэсурсах, штогод Крэмль укладваў у нежыццяздольную, нерэфармаваную і кволую эканоміку Беларусі мільярды ў выглядзе незваротных крэдытаў і танных нафты і газу.

Але Расея сама ў глыбокім крызісе. У прынцыпе, Пуціну цяпер нават выгадна адпусціць Лукашэнку на кароткім павадку папасвіцца на еўрапейскім полі - хай ягонага сатрапа пакорміць Еўропа, пакуль ён выдаткоўвае грошы на вайну супраць Украіны.

Лукашэнка - тэрарыст, ён бярэ закладнікаў і адпускае іх толькі тады, калі яму выгадна. Гэтак жа было і са мной у 2010 годзе. Мяне вызвалілі з турмы КДБ пад падпіску аб нявыездзе за дзень да разгляду Радай Еўразвязу пытання пра эканамічныя санкцыі супраць беларускага рэжыму.

- Ці можна спадзявацца, што еўрапейцы адкажуць на гэта змякчэннем санкцый?

- Можна, і гэта будзе самым вялікім глупствам еўрапейскіх чыноўнікаў. Хіба тэрарыстаў заахвочваюць пасля вызвалення закладнікаў? Нават калі ім атрымліваецца ўцячы, іх потым шукае паліцыя, спецслужбы ды Інтэрпол. Чаму ж у палітыцы такому ж фактычна тэрарысту прапануюць узнагароду ў выглядзе зняцця з яго санкцый?

Недалёкасць мыслення некаторых еўрачыноўнікаў проста ўражвае. Сёння Лукашэнка слабы як ніколі. Раскідваецца не толькі ягоная дыктатура, на мяжы краху эканоміка Расеі, ад якой так залежаць такія дыктатуры. Дык скарыстайцеся гэтым шанцам! Сёння ўсялякія кантакты або крэдыты для Лукашэнкі патрэбна абумоўліваць жорсткімі патрабаваннямі правядзення рэальных, а не касметычных рэформаў у краіне - поўнай рэабілітацыі ўсіх былых палітвязняў, поўнае спыненне рэпрэсій супраць іншадумцаў, вяртанне свабоды слова, сходаў і асацыяцый і нарэшце - правядзенне свабодных выбараў.

Два дзесяцігоддзі Лукашэнка трымае ўладу з дапамогай фальсіфікацый, забойстваў, арыштаў і запалохванняў іншадумцаў. Зняцце Еўразвязам санкцый і мараторыя на кантакты з Лукашэнкам без выканання гэтых умовах можна разглядаць як злачынную палітыку, мэта якой - падоўжыць дыктатуру ў Беларусі.

- Што агульнага паміж будучымі выбарамі і вызваленнем палітвязняў?

- Як я ўжо казала, Лукашэнка вызваліў палітвязняў, бо яму патрэбныя грошы. Шоў пад назвай «выбары» ён таксама праводзіць з адной мэтай - каб Захад прызнаў іх легітымнымі і прадоўжыў з ім палітычныя ды эканамічныя кантакты. «Выбараў» у краіне няма ўжо 21 год, галасы бессаромна фальсіфікуюцца на карысць дыктатара.

Наогул, пра якія «выбары» ў Беларусі можа ісці гаворка пасля 2010 года, калі мірны выхад людзей на плошчу з законным патрабаваннем сумленна падлічыць іх галасы скончыўся крывавым разгонам і масавымі арыштамі ў стылі 1937? Тады, нагадаю, міністры замежных спраў краін ЕЗ заявілі, што Лукашэнка з трэскам саступіў у выбарах. Чаму ж сёння яны маюць справу з самазванцам?

У гэтым годзе дэмакратычная апазіцыя адмовілася ад удзелу ў чарговым спектаклі, людзі маюць намер іх байкатаваць і не хадзіць на ўчасткі. Два кандыдаты ў прэзідэнты Беларусі Андрэй Саннікаў і Мікалай Статкевіч заявілі пра патрэбу правядзення ў краіне новых выбараў, з новымі кандыдатамі, з рэальнай канкурэнцыяй і пад міжнародным кантролем.

І вось гэтую ініцыятыву сёння трэба падтрымліваць Захаду, а не спрабаваць выправіць гарбатага і кульгавага дыктатара.

- Ці ёсць у палітвязняў поле для дзейнасці пасля выхаду на волю, ці апазіцыя нейтралізаваная і абмежавана ў сваіх дзеяннях?

- Усе былыя палітвязні ўціснутыя ў сваіх правах. 6 чалавек, якія былі вызваленыя днямі, павінны знаходзіцца пад наглядам ад 2 да 8 гадоў.

Як паказвае мінулы досвед, усялякі актыўны ўдзел у палітычным жыцці для былога вязня сумлення сканчаецца новымі крымінальнымі справамі і арыштамі. Напрыклад, Васіль Парфянкоў, таксама арыштаваны ў снежні 2010 года, пасля такога ж «памілавання» Лукашэнкі адседзеў у турме яшчэ некалькі разоў, толькі таму што адважыўся зноў выйсці на вулічную акцыю.

Кожны з вызваленых палітвязняў ва ўсялякі момант можа трапіць за краты. Людзі проста выходзяць з маленькай ў вялікую турму, у якую сёння ператварылася Беларусь.

З майго асабістага досведу. Калі я выйшла з турмы КДБ пад падпіску аб нявыездзе за мной быў усталяваны татальны кантроль з боку спецслужбаў. Калі я пісала на charter97.org артыкул, які не падабалася ўладам (напрыклад, пра санкцыі або распавядала пра катаванні ў турме), мяне затрымлівалі, прывозілі ў КДБ і пагражалі зноў пасадзіць за краты. Вось так сёння працуюць нешматлікія пакінутыя незалежныя СМІ ў Беларусі - ва ўмовах пагроз і шантажу.

Пасля 2010 года тысячы актывістаў былі вымушаныя эміграваць з Беларусі праз рэпрэсій з боку ўладаў. Яны могуць сёння вярнуцца ў Беларусь? Не. Самы папулярны ў Беларусі незалежны сайт charter97.org можа працаваць у краіне? Не. Андрэй Саннікаў - палітык, які перамог Лукашэнку на мінулых выбарах, можа вярнуцца на радзіму? Не. Дык пра якія зменах можна казаць?

- Ці варта чакаць, што з'явяцца новыя вязні сумлення найбліжэйшым часам?

- Калі Лукашэнка не будзе пастаўлена больш ніякіх умоў па дэмакратызацыі, новыя палітвязні абавязкова з'явяцца. Напярэдадні вызвалення 6 вязняў сумлення, Еўразвяз ужо выказаў добрую волю і зняў санкцыі з цэлага шэрагу беларускіх чыноўнікаў, якія маюць дачыненне да рэпрэсій 2010 года. Цяпер гаворыцца аб поўным замарожванні санкцый у дачыненні да беларускага рэжыму. Гэта нагадвае Мюнхен. Вы даяце беларускаму «Гітлеру» ўсё больш і больш, а ён патрабуе яшчэ і яшчэ.

Ужо сёння ў Беларусі ёсць новыя палітвязні - маладзёны, якія нанеслі графіці «Беларусь павінна быць беларускай». Гэта лозунг, якія заклікае супрацьстаяць распаўсюду русіфікацыі і памятаць пра свае карані.

Мне гэта нагадвае 2010 год, калі перад «выбарамі» быў забіты мой сябар і заснавальнік charter97.org Алег Бябенін. Тады еўрапейцы заплюшчылі вочы на гэта дзеля «дыялогу» з Лукашэнкам. Не заплюшчвайце вочы цяпер!