Бізнэсовец: Стратныя дзяржпрадпрыемствы трэба зачыніць, а грошы раздаць людзям

Любыя спробы ўладаў «выратаваць» луканоміку асуджаныя на правал.

Падчас круглага стала, арганізаванага Ліберальным клубам, на тэму «Як рэфармаваць дзяржпрадпрыемствы, не парушаючы сацыяльную стабільнасць у краіне?» Беларускі бізнэсмэн і кіраўнік прыватнай кампаніі ў продажы праблемных актываў Міхаіл Андрэеў выступіў з нечакана яркай прамовай.

Прадпрымальнік раскрытыкаваў беларускую эканамічную мадэль і дзеянні чыноўнікаў, а таксама прапанаваў свой рэцэпт лячэння дзяржпрадпрыемстваў.

«Салiдарнасць» публікуе самыя цікавыя фрагменты выступлення.

Аб крызісе беларускай эканомікі

- Галоўная прычына ўсяго гэтага - у нашай «сацыялістычнай» эканоміцы. Гэтая мадэль больш не працуе, мікрасхема, якая функцыянавала раней, цяпер проста згарэла. Яна была жыццяздольнай, калі пастаянная падсілкоўвалася ад продажу калію, нафтавых маніпуляцый і гэтак далей, а цяпер гэты струмень вычарпаўся - і сістэма спынілася.

І добра, што гэта адбылося! Бо, калі няма грошай, у людзей зусім па-іншаму пачынае працаваць мозг.

Пра шкоду, якую наносяць дзяржпрадпрыемствы

- Заяўлены памер праблемных актываў дзяржпрадпрыемстваў цяпер складае блізу 3 мільярдаў даляраў. Але рэальна гэтую суму можна памнажаць удвая. Гаворка ідзе аб 6 мільярдах! Гэта грошы, бескарысна ўкладзеныя ў нашы дзяржаўныя прадпрыемствы. Гэта выдадзеныя, але нявернутыя крэдыты, пастаўленыя і неаплачаныя матэрыялы.

Я думаю, што дзяржпрадпрыемствы - гэта генератар праблем. І гэта пры тым, што сапраўдныя праблемы яшчэ толькі пачынаюцца.

Аб выратаванні МАЗа

- Многія кіраўнікі беларускіх дзяржпрадпрыемстваў - гэта па-сапраўднаму мужныя мужчыны і патрыёты. Яны працуюць у вельмі складаных умовах: у іх скаваныя рукі і ногі, але яны нешта спрабуюць зрабіць. Ёсць шмат кухонных спецыялістаў, якія ведаюць, як выратаваць МАЗ. Але давайце шчыра - вы гатовыя папрацаваць там генеральнымі дырэктарам? Я, напрыклад, на гэта наважыцца не магу.

Дзяржаўныя прадпрыемствы падпарадкоўваюцца нейкім міфічным установам, міністэрствам, якія лепш ведаюць, чым дырэктары гэтых прадпрыемстваў, куды трэба прадаць малако, па якой цане і так далей. Гэтыя рэчы наогул не сябруюць з логікай!

Пра тое, як праядаюць народныя грошы

- У гэтай сістэмы адсутнічае каштоўнасць рэсурсаў. Усе атрымлівалі грошы на тэлефанаванні, крэдытаваліся па нейкіх спецыяльных умовах.

Уявіце сабе сітуацыю: я дырэктар прыватнай кампаніі, у мяне тры гады страты, вінен усім вакол, не плачу падаткі - і тут я прыходжу ў банк і кажу, дайце мне грошай. Ды мяне ж ахова адтуль выведзе! А дзяржпрадпрыемствы гэтыя грошы атрымліваюць.

У нас адсутнічае механізм самазнішчэння. Калі прадпрыемства стратнае, яно павінна згараць, а на яго месца прыходзіць новае. З дзяржпрадпрыемствамі гэтае правіла не працуе. І нам даводзіцца з імі жыць, карміць, апранаць і абуваць, прыбіраць за імі - і гэта вельмі дорага каштуе, на самай справе.

Пра «наватарскія» ідэі Лукашэнкі

- Я ўвогуле не разумею ідэі аб'яднання стратных прадпрыемстваў са здаровымі. Гэта як узяць і прышыць нармальнаму чалавеку нагу з гангрэнай і спадзявацца, што ён далей будзе жыць. Тое ж самае робяць і з дзяржпрадпрыемствамі.

Я бачу сотні такіх прыкладаў, калі да прадпрыемства далучылі нешта стратнае, а ў выніку аказалася, што дрэнныя даўгі гэтага прадпрыемства апынуліся на паверку ўдвая разы большыя, чым заяўляліся першапачаткова.

Зямельны падатак павялічваецца непамерна, як і падатак на нерухомасць. І гэта мёртвае цела забівае ўсе вакол.

Я думаю, што прадпрыемствы наадварот трэба раз'яднаць, усё сухія галінкі трэба абрэзаць, каб з'явіліся новыя парасткі.

Пра продаж стратных заводаў?

- На мой досвед прадаць можна ў прынцыпе ўсё. Пытанне толькі ў цане. Нават у сённяшніх умовах людзі гатовыя купляць нерухомасць, станкі і абсталяванне. Логіка такая, што пакуль танна - я гэта куплю, а потым наважу, што з гэтым можна зрабіць. Не скажу, што гэта будзе разбірацца з рукамі, але попыт ёсць. Калі прадаць стратнае прадпрыемства, то можна хаця б часткова разлічыцца з тымі, каму яно віннае.

У нас кожнае чацвёртае прадпрыемства стратнае - і яно не стане прыбытковым, бо цудаў не бывае. Калі рабіць усё згодна з здаровым сэнсам, то трэба прадаваць гэтыя прадпрыемствы. Трэба выкінуць з галавы прыгожыя словы аб мадэрнізацыі, выхадзе на новыя рынкі і іншыя фантазіі, таму што ўсё гэта патрабуе грошай. А іх няма.

Аб бізнэсе, які не хоча ісці ў Беларусь

- Праблема не ў прыватызацыі, а ў тым, што ў нас уласнасць чалавека - гэта нешта ўмоўнае. Сёння ты ўласнік, а заўтра сядзелец. Калі мы вырашым гэтае пытанне, і ўласнасць будзе безумоўнай, то адразу з'явяцца і інвестары, і прыватызацыя.

Мяне заўсёды здзіўляла боязь уладаў прадаць зямлю. Гэта што - праблема? Гэта ж не кавалак пірага, які ўзяў і панёс. Людзі проста так зямлю не купляюць - яны ж нешта будуць рабіць на гэтай зямлі! Трэба абвясціць жорсткі мараторый на 20 гадоў і не пазбаўляць людзей іх уласнасці.

Аб беспрацоўных беларусах

- Як вырашыць праблему людзей? Я тут наогул праблемы не бачу, бо мы зараз на ўтрыманне дзяржпрадпрыемстваў трацім у разы больш, чым трацілі б на нармальную дапамогу ў беспрацоўі. Калі зрабіць яе сумаю 600 рублёў, то ніводны рабочы не вернецца на завод. Яе можна зрабіць хоць бы 200-300 рублёў, каб чалавек не адчуваў страху перад звальненнем. І дазволіць яму паўгода ці год сядзець на гэтай дапамозе.

А за гэты час трэба зачыняць і прадаваць тыя прадпрыемствы, якія генеруюць самыя вялікія страты. І іншага шляху тут я проста не бачу.