Георгій Грыц пра нарады дыктатара: «Наперад у мінулае»

Вядомы праўладны эканаміст намякнуў, што беларускае машынабудаванне павінна памерці.

«Наперад, у мінулае» - так называецца артыкул намесніка дырэктара Цэнтра сістэмнага аналізу і стратэгічных даследаванняў НАН Беларусі Георгія Грыца.

«Расея спрабуе скараціць адставанне на сусветным рынку інавацый і тэхналогій, а мы — выйсці на паказчыкі 2013 года, - піша Грыц у газеце «Беларусы і рынак». І параўноўвае два ідэнтычных мерапрыемствы ў Беларусі і Расеі.

«23 лістапада прайшло паседжанне Савета пры прэзідэнце РФ аб навуцы і адукацыі пад старшынствам Уладзіміра Пуціна. Абмяркоўваўся праект Стратэгіі навукова-тэхналагічнага развіцця Расеі.

На пасяджэнні была выказана асцярога з нагоды таго, што новая хваля глабальнай прамысловай рэвалюцыі стварае пагрозы для эканомікі, федэральнага бюджэту і нацыянальнай бяспекі РФ. Між іншым, было канстатавана, што «пастаўленыя ў цэнтр чацвёртай прамысловай рэвалюцыі іншыя мадэлі арганізацыі працы, даследаванняў і продажаў ствараюць канкурэнтныя перавагі мацнейшыя за нашы ў дзесяць і больш разоў». Гаворка ідзе аб тэхналогіях, якія на англійскай мове называюцца destruction technologies, а на расейскай — падрыўныя, або разбуральныя.

Днём пазней, 24 лістапада, Аляксандр Лукашэнка таксама правёў нараду ў пытаннях стратэгіі развіцця беларускага машынабудавання, на якім меркавалася разгледзець «шляхі кардынальнага выпраўлення сітуацыі, якая склалася ў галіне» на аснове новай «стратэгіі развіцця айчыннага машынабудавання да 2020 года і бачання перспектыў да 2030 года». Быццам бы два ідэнтычных мерапрыемствы, і высновы павінны супадаць... але гэта ў тэорыі.

Пасля выступу міністра прамысловасці, які для чарговай «карэннай мадэрнізацыі» падведамных прадпрыемстваў папрасіў блізу 9 млрд. даляраў (калі не «жывых» грошай, то хоць бы дзяржаўных гарантый перад банкамі-крэдыторамі), нарада прадоўжылася ў традыцыйным фармаце допыту з прыхільнасцю дырэктарскага корпуса і профільных чыноўнікаў. У цэнтры ўвагі былі вытворчыя планы, пытанні вяртання дэбіторскай запазычанасці, экспарту, складскіх запасаў.

Цэлы шэраг стратэгічных пытанняў, якія датычыліся прыватызацыі, лёсу «ўстойліва стратных» прадпрыемстваў, мадэлі кіравання дзяржактывамі, роўнага доступу арганізацый усіх формаў уласнасці да дзяржпраграм і інш., застаўся без адказаў. Толькі вось без рашэння або хоць бы абмеркавання гэтых пытанняў у прынцыпе немагчыма весці гаворку аб гарызонце на найбліжэйшыя год-два, не кажучы ўжо пра «бачанні перспектыў да 2030 года».

Паказальна тое, што не так даўно Міжведамасная камісія бяспекі ў эканамічнай сферы пры Савеце Бяспекі Рэспублікі Беларусь абмяркоўвала эфектыўнасць мер дзяржпадтрымкі, перспектывы арганізацый Мінпрама і ўдасканаленне прамысловай палітыкі. «Дзяржпадтрымка, прадстаўленая арганізацыям Мінпрама ў 2015 годзе, мела кароткатэрміновы сацыяльны эфект, не прывяла да станоўчых эканамічных вынікаў, аказала негатыўны ўплыў на эканамічную бяспеку Рэспублікі Беларусь праз недафінансаванне іншых прыярытэтных сфер. Меры, якія прымаюцца ўрадам, недастатковыя для вырашэння назапашаных сістэмных праблем у машынабудаванні, станкабудаванні і металургіі, а стратэгія Мінпрама, накіраваная выключна на выраўноўванне для падведамных арганізацый умоў гаспадарання з РФ, патрабуе актуалізацыі», — вынесла вердыкт камісія.

У адпаведнасці з даручэннем першага віцэ-прэм'ера Васіля Мацюшэўскага, міжведамасная рабочая група пры Банку развіцця распрацавала альтэрнатыўную мінпрамаўскую Стратэгію развіцця машынабудаўнічага комплексу Рэспублікі Беларусь на 2016-2030 гады. У ёй выкладзены іншы сцэнар развіцця галіны з улікам унутраных і замежных пагроз.

У парадку дня на нарадзе прадугледжваўся даклад профільнага інстытута НАН Беларусі. Меркавалася, што ён дасць акадэмічную версію адказу на пытанне, зададзенае Лукашэнку на пачатку пасяджэння: «Як і ў якіх напрамках развіваецца сусветнае машынабудаванне і ці ўлічаныя пры распрацоўцы беларускай стратэгіі гэтыя тэндэнцыі?» Аднак не ўлічылі, не разгледзелі, не заслухалі...

У святле гэтага ўяўляюць цікавасць рэкамендацыі паводле вынікаў пасяджэння Савета пры прэзідэнце РФ аб навуцы і адукацыі: «Для таго каб нагнаць адставанне, якое склалася, неабходна не толькі закупляць сродкі вытворчасці за мяжой, але і ствараць у Расеі ўмовы для развіцця інавацый, у разы зніжаць падатковую нагрузку і забяспечваць камфортныя ўмовы для высокатэхналагічных стартапаў. Трэба развіваць робататэхніку, тэхналогіі штучнага інтэлекту і машыннага навучання, ствараць кіберфізічныя сістэмы, працаваць з віртуальнай і дапоўненай рэальнасцю, бо, улічваючы моцную матэматычную школу ў Расеі, мы яшчэ можам паспрабаваць скараціць адставанне ў некаторых галінах. Калі цяпер доля інавацыйнай прадукцыі ў РФ складае не больш за 10-15%, то, для таго каб пачаць наганяць упушчанае, неабходна мець больш за 30%».