Фактар Трампа і сланцавая рэвалюцыя

Што перашкодзіць планам АПЕК і Расеі кінуць выклік «сланцавай рэвалюцыі».

На мінулым тыдні ўдзельнікі АПЕК прынялі доўгачаканую пастанову абмежаваць здабычу нафты. Да гэтай ініцыятывы наважылі далучыцца і іншыя нафтаздабытчыкі, якія не ўваходзяць у арганізацыю. У выніку кошты папаўзлі ўверх, 5 снежня ф'ючэрсы на Brent перавысілі адзнаку $55 за барэль упершыню з ліпеня 2015 года.

Пагадненне аб зніжэнні здабычы будзе дзейнічаць 6 месяцаў. Сакратарыят картэлі будзе сачыць за выкананнем удзельнікамі ўмоў і адсочваць рэакцыю рынку.

Калі ўдзельнікі АПЕК выканаюць дамоўленасці, нафта можа падаражэць у сярэднетэрміновым перыядзе і, як следства, пацягне за сабой і кошты бензіну.

Ці стане гэтая тэндэнцыя доўгатэрміновай - на гэтае пытанне адказвае liga.net.

Гісторыя пытання

Краіны АПЕК здабываюць 33,6 барэляў нафты за суткі. Іх дамоўленасць прадугледжвае скарачэнне сутачнай здабычы з 1 студзеня 2017 года на за 1,2 млн барэляў. У сусветным маштабе здабыча павінна паменшыцца на 1%. Акрамя таго, на 0,3 млн бар за сут мае намер скараціць здабычу Расея, яшчэ на 0,3 млн - іншыя краіны, якія не ўваходзяць у картэль.

Прычына зніжэння коштаў нафты цягам апошніх гадоў зусім не ў АПЕК. А ў амерыканскай сланцавай рэвалюцыі - бурным росце здабычы сланцавай нафты ў ЗША, дзякуючы чаму Штаты сур'ёзна скарацілі імпарт і перыядычна бударажаць рынак заявамі аб планах экспарту.

Вынік: у 2014-м за паўгода каціроўкі барэля нафты абваліліся са $110 да менш чым $50. Гэта вельмі хваравіта ўдарыла па краінах, чый бюджэт напаўняўся пераважна нафтадалярамі. Іх гандлёвы баланс пагоршыўся, курс валют прасеў, пачалася інфляцыя.

Перамовы аб зніжэнні здабычы пачаліся з лета 2014 года. Але праходзілі яны вельмі цяжка. Найбольшым праціўнікам зніжэння выступаў Іран, які хацеў вярнуць страчаную за дзесяцігоддзі санкцый долю рынку. Яго пазіцыя - зніжаць здабычу павінны тыя, хто меў звышпрыбыткі ўсе гэтыя гады. Іран дамогся свайго: яго квоту зафіксавалі на ўзроўні 3,795 млн. Фактычна, гэта краіна захоўвае свой цяперашні аб'ём здабычы і проста абавязваецца яго не нарошчваць.

АПЕК і сланец

Многія аналітыкі і канспіролагі падазравалі, што двухгадовы супраціў Саудаўскай Арабіі меў доўгатэрміновую мэту - пахаваць сланцавую рэвалюцыю. Сабекошт здабычы на Аравійскім паўвостраве вельмі нізкі. А сланцавыя тэхнологіі першапачаткова былі дарагімі. Калі б не рэкордныя кошты нафты, то ніхто б у галіне не займаўся інвестыцыямі праз высокі сабекошт здабычы.

Апусціўшы цэны ніжэй за ўзровень рэнтабельнасці, можна было б дамагчыся спусташэння паўночнаамерыканцаў. А потым вярнуць кошты да рэкордных ўзроўнях, пазбавіўшыся ад канкурэнтаў.

Коштавы ціск прыёў да масы банкруцтваў, але не змяніў агульнай тэндэнцыі. Чым патлумачыць сланцавы прарыў? Першапачаткова гэтую тэхналогію распрацоўвалі не цяжкія на ўздым лідары рынку, а сотні кампаній-стартапаў. На месца банкрутаў імгненна прыходзілі пачаткоўцы з новымі тэхналогіямі і меншым сабекоштам.

Кошты пачалі падаць у сярэдзіне 2014 года. Пры гэтым аб'ёмы вытворчасці ў ЗША раслі нават у 2015-м. Хоць здабыча нафты ў ЗША (уключаючы сланцавыя і звычайныя свідравіны) з пачатку года скарацілася на 6%. Міжнароднае энэргетычнае агенцтва прагназуе невялікі спад і ў 2017 годзе.

Цяпер жа многія аналітыкі папярэджваюць, што пасля таго, як кошты нафты дасягнулі ўзроўню $55-60, амерыканскія кампаніі значна павялічаць здабычу сланцавай нафты і яе пастаўкі на сусветныя рынкі. Таму што вытворцы змогуць прыцягваць больш інвестыцый і нарошчваць здабычу. Асабліва, улічваючы той факт, што новы прэзідэнт Дональд Трамп паабяцаў скасаваць многія экалагічныя забароны.

У самой картэлі спадзяюцца, што такое нязначнае павышэнне коштаў не дазволіць актывізавацца паўночнаамерыканцам. «Мы рабілі аналіз сланцавай нафты ў ЗША, і, на агульнае меркаванне, наўрад ці на рынак выйдуць значныя аб'ёмы здабычы нафты існымі коштамі», -заявіў міністр замежных спраў Эквадора Гільём Лонг.

Ці так гэта насамрэч? «Кошт тэхналогій у здабычы сланцавай нафты, на аснове гідраўзрыву (т.зв. фрэкінг) за апошнія гады скараціўся ўдвая», - сцвярджае дырэктар НТЦ «Псіхея» Сяргей Сапегін.

Напрыклад сабекошт здабычы сланцавай нафты ў акрузе Дан, (Паўночная Дакота), прыкладна роўны іранскай і трохі вышэйшы за іракскую - $15 за бар. А сярэдні кошт бясстратнай здабычы сланцавай нафты на радовішчы Бако абрынуўся да $29,44 за барэль у 2016 годзе з $59,03 за бар.

«Калі калідор $50-60 за барэль захаваецца, у 2017-м у ЗША адбудзецца павелічэнне нафтаздабычы і скарачэнне імпарту нафты, праз што на рынку зноў паўстане лішак, - мяркуе кіраўнік цэнтра Стратэгія XXI Міхаіл Ганчар. - Кошт пойдзе ўніз».

Менавіта амерыканская пагроза - ключавая праблема ў рэалізацыі пагаднення АПEК.

«Прычынай абвалу коштаў нафты сталі рэкордныя аб'ёмы нетрадыцыйнай здабычы нафты ў ЗША і Канадзе, якія ні ў якіх картэлях і дамоўленасцях не ўдзельнічалі і не ўдзельнічаюць, - адзначае кіраўнік кансалтынгавай групы А95 Сяргей Куюн. Нізкія кошты прымусілі амерыканскіх здабытчыкаў скараціць вытворчасць вуглевадародаў, але рост коштаў прывядзе да аднаўлення іх дзейнасці і новага павелічэнню паставак на рынак. Для амерыканцаў пастанова АПЕК і Расеі - гэта сапраўдны падарунак, які можа звесці на нішто намаганні картэлі ў стабілізацыі і павышэнні коштаў».

Рэакцыя рынка

Нафтавы рынак вельмі валацільны і традыцыйна схільны да моцных ваганняў на навінах. У гэты раз у чаканні пастановы кошт барэля нафты з пастаўкай у студзені 2017 года на біржы Intercontinental Exchange вырас на 7,9% амаль да $50,5.

А на біржы ICE ў Лондане ф'ючэрсы на пастаўку нафты маркі Brent у студзені падаражэлі амаль на 9% да $50,47 за барэль. 5 снежня ф'ючэрсы на Brent перавысілі адзнаку $55 за барэль. Упершыню з ліпеня 2015 года. Хоць раніцай 6-га адбылася карэкцыя: кошт барэля лютаўскай нафты Brent склаў $54,59.

Падаражэлі таксама акцыі сусветных нафтавых кампаній: BP, Total і другіх. Нягледзячы на ваганні, суадносіны попыту і прапановы на сусветным рынку нафты не змянілася. «Існы рост коштаў - рэакцыя біржавых спекулянтаў, якія зарабляюць зусім не на высокіх і, тым больш, нізкіх коштах, а на іх росце або падзенні. Доля таварных угодаў у кошце нафты не перавышае 3-5%. Рост сітуацыйны, адбудзецца падзенне коштаў», - мяркуе Сяргей Сапегін.

Кожны сам за сябе

Перашкодзіць планам картэлі могуць не толькі ЗША. Яшчэ адна праблема - у недысцыплінаванасці ўдзельнікаў арганізацыі. Як толькі кошты папаўзуць уверх, у кожнага паўстане спакуса нарасціць продажы, каб хутчэй папоўніць дэфіцыт бюджэту.

Гэта тычыцца нават лідара – Саудаўская Арабія ўжо адмаўлялася ад квот у аднабаковым парадку ў лістападзе 2014 года. У дамове адсутнічае механізм штрафаў.

Акрамя таго, Іран будзе прадаўжаць прыцягваць замежных інвестараў у сваю нафтавую прамысловасць. Так што традыцыйны недавер паміж двума рэгіянальнымі лідарамі, Эр-Рыядам і Тэгеранам, у кожны момант можа прывесці да зрыву пагаднення.

Асобная праблема - Лібія. Там дамаўляцца папросту няма з кім. Але пры гэтым, нягледзячы на фактычны раскол і грамадзянскую вайну, краіна паказала прыкметны рост здабычы за апошнія 2 месяцы да 0,6 млн бар на сут з 0,4 бар на сут летась. Пры гэтым у Лібіі ёсць патэнцыял: краіна здольная аператыўна выйсці на ўзровень у 0,8-0,9 млн бар на сут у выпадку зніжэння інтэнсіўнасці баявых дзеянняў.

Урад Ірака абяцае нязначна скараціць здабычу на 210 тысяч бар на сут. Ці будзе выкананае гэта абяцанне ў краіне, падзеленай на 3 часткі (кантраляваная Багдадам, Курдскай аўтаноміяй і «Ісламскай дзяржавай») пакуль не зразумела.

Краіны, якія не ўваходзяць у АПЕК, асцерагаюцца браць на сябе цвёрдыя абавязанні. Паводле папярэдніх звестак яны скароцяць здабычу на 0,6 млн бар на сут, палову возьме на сябе Расея, якая далучылася да пастановы АПЕК упершыню з 1999 года. Усе чакаюць вынікаў сустрэчы краін-удзельніц АПЕК і прадстаўнікоў іншых нафтаздабываючых краін.

«Прынялі - яшчэ не значыць выканалі. Кошты падкруцілі спекулянты. Наперадзе - калядныя святы ў Еўропе і абедзвюх Амерыках. Звычайна гэта суправаджаецца падзеннем коштаў праз зніжэнне дзелавой актыўнасці, - кажа Міхаіл Ганчар. - Да таго ж Расея наўрад ці будзе прытрымлівацца лініі АПЕК».

Акрамя прадаўцоў, трэба таксама ўлічыць калектыўныя інтарэсы спажыўцоў.

«Спажыўцы вуглевадародаў бачаць выхад з эканамічнага крызісу менавіта ў нізкіх коштах, - адзначае Сяргей Сапегін. - Сітуацыя будзе характарызавацца ростам інфармацыйнага складніка ў коштах. Праз біржавых спекулянтаў гэта прывядзе да небывалай валацільнасці».

Запаволенне кітайскай эканомікі таксама прыводзіць да зніжэння аб'ёмаў закупак нафты. Гэта шмат у чым можа нейтралізаваць эфект ад пастановы АПЕК.