Каму была выгадная смерць Шарамета?

Ва Украіне працягваюць абмяркоўваць версіі прычын забойства вядомага журналіста.

Раніцай 20 ліпеня ў выніку выбуху машыны загінуў вядомы журналіст Павел Шарамет. На гэты момант вядома, што машына галоўнага рэдактара «Украінскай праўды» Алены Прытулы, у выніку падрыву якой загінуў Павел Шарамет, была падарваная спецыяльнай прыладай. «У машыне адназначна спрацавала выбуховае прыстасаванне», - сказала крыніца ў праваахоўных органах.

«А 7:40 ён ад'ехаў ад дома па вуліцы Франка, 12 і даехаў да скрыжавання. У гэты момант пад крэслам кіроўцы ад выбуху загарэлася машына», - сказаў суразмоўца.

Пакуль афіцыйных версій выбуху машыны няма. Тым часам адзін са сведкаў выбуху распавёў, што ён ехаў па галоўнай дарозе на Хмяльніцкага, калі Павал выязджаў з Франка на джыпе Субару. Ён спыніўся, і ў гэты час я пачуў магутны выбух. Як сказаў сведка, выбуховае прыстасаванне, мяркуючы з ўсяго, было закладзена пад машынай. З ягоных слоў, з-пад машыны пайшла слаба-ружовая ўспышка, потым паднялося воблака шэрага дыму. Іншыя кіроўцы і мінакі, якія знаходзіліся побач, падбеглі да машыны і адкрылі дзверы, але Павел быў ужо мёртвы. Сведка адзначыў, што ў журналіста была практычна цалкам адарваная нага. Праз некалькі хвілінаў прыехала «хуткая», і журналіста павезлі.

Са слоў іншага сведкі, які купляў каву побач з месцам выбуху, пасля дэтанацыі Павел быў яшчэ некаторы час жывы і паспеў некалькі разоў крыкнуць «Дапамажыце», а потым змоўк. Ён дадаў, што пажар пачаўся ўнутры салона, а потым перакінуўся на машыну. Людзі спрабавалі затушыць полымя вогнетушыцелем і вадой, але пагасіць яго ўдалося толькі пасля таго, як прыехаў пажарны разлік.

Хто і навошта забіў журналіста, будуць высвятляць праваахоўныя органы. Выданне «Фраза» спрабуе зразумець, каму была выгадная яго смерць і якая версія мае больш правоў на існаванне: палітычнае забойства, помста за надрукаваны матэрыял або канфлікт фінансавых інтарэсаў у сувязі з тым, што ён быў выканаўчым дырэктарам «Украінскай праўды». Пра гэта выданне запыталася ў людзей, якія ўмеюць чытаць паміж радкоў і чуюць тое, пра што многія думаюць, але не кажуць услых.

Вадзім Карасёў, палітолаг дырэктар Інстытута глабальных стратэгій:

- Калі казаць пра тое, якая версія забойства Шарамета мае больш правоў на жыццё (палітычнае забойства, доступ да фінансаў «Украінскай праўды» або яго матэрыялы), то я думаю, што гэта менавіта яго журналісцкія расследаванні.

У нас вельмі шмат больш знакавых журналістаў, якія даўно ў палітыцы, у якіх ёсць канфлікт з уладай і якія даўно раскручаныя. Гэта свайго роду тэлевізійныя мега-зоркі, якія працуюць ва Украіне больш гадоў, чым Павел Шарамет. Яны больш падыходзяць на ролю сакральнай ахвяры, чым Шарамет. Калі б хтосьці хацеў знайсці сакральную ахвяру і тым самым дэстабілізаваць сітуацыю, то я думаю, што гэта быў бы нехта іншы.

Што тычыцца «Украінскай праўды», дык Павал там нядаўна, і я не думаю, што ён быў моцна прысвечаны ва ўсе пытанні і праблемы. Я думаю, што калі б гэта тычылася «Украінскай праўды», то былі б іншыя кандыдаты на гэтую ролю. Але следства ўжо паказала, што мэтай была не кіраўніца «Украінскай праўды», не Алена Прытула, а менавіта Павел Шарамет. Значыць найбольш праўдападобная версія - гэта яго расследаванні. Пачытайце яго апошнія расследавання па Адэскай вобласці, аб алмазных пракурорах, аб алмазных справах, калі там у 2014 годзе група сілавікоў, не хаваючыся, брала ювелірная крамы, і цяпер ёсць нават запісы з камер відэаназірання. Павел пісаў пра гэта і, напэўна, капаў у гэтым кірунку. Ён нешта накапаў, зачапіў буйную рыбу і паплаціўся за гэта.

Таму, калі кажуць аб знешнім следзе, аб расейскім следзе, то я думаю, што ў гэтым выпадку быў бы іншы кандыдат на ролю сакральнай ахвяры. А па-другое, ну калі яны бачылі, што за імі сачылі, ну няўжо б нашы спецслужбы дапусцілі б, каб было адкрытае сачэнне за нашымі журналістамі з боку знешніх спецслужбаў? Ну не маглі нашы гэтага не заўважыць. І такога роду версіі накручваюць параною і істэрыю ў грамадстве, а таксама адсякаюць рэалістычныя версіі, якія далі б следству магчымасць засяродзіцца на рэальных версіях. Версіі трэба не памнажаць, а, наадварот, звузіць да адной-двух і капаць па іх, не разменьваючыся на рознага роду канспіралагічныя тэорыі.

Сяргей Быкаў, палітычны экспэрт:

- Я глыбока перакананы, што гэта забойства было ўчынена не з мэтай проста ліквідаваць Паўла Шарамета, а каб дэстабілізаваць сітуацыю і паказаць, што праваахоўныя органы не ў стане праводзіць прэвентыўныя меры для недапушчэння такіх тэрарыстычных актаў. А гэта можна кваліфікаваць непасрэдна як тэрарыстычны акт. Са слоў экспэртаў, закладзеная выбухоўка была накіравана як раз на кіроўцу, каб у выпадку, калі акрамя Паўла Шарамета ў машыне будуць яшчэ людзі, яны не пацярпелі. Адпаведна, я думаю, што можна выказаць здагадку, што хацелі забіць непасрэдна нейкага віднага - альбо грамадскага дзеяча, альбо віднага журналіста. І, як мы бачым, гэтая чорная пазнака дасталася Паўлу Шарамету. Я б вельмі рэкамендаваў праваахоўным органам шукаць не толькі нейкі след у трэціх дзяржавах, але і паглядзець, каму гэта магло б быць выгадна ва Украіне. Бо калі мы паглядзім апошнія матэрыялы, якія апублікаваў Павел Шарамет, то яны тычыліся разгортвання ва Украіне нацыянал-сацыялістычнага руху і вельмі неправамерных дзеянняў з боку палка «Азоў» і добраахвотна батальёнаў агулам.

А як мы ведаем, ва Украіне зараз ходзіць велізарная колькасць зброі, у тым ліку і выбухоўкі, і аб'ёмы гэтай зброі ніхто не кантралюе. І ў тых людзей, якія ў свой час былі ў зоне АТА, ёсць унікальная магчымасць для атрымання гэтай зброі і яе прымянення. І як мы бачым з тых матэрыялаў, якія апублікаваў Шарамет, ён як раз прыцягваў увагу да небяспек, якія нясе ў сабе як непасрэдна добраахвотніцкі корпус «Азоў», так і, у прынцыпе, усе рухі, якія прама кажуць, што яны з'яўляюцца нацыянал- сацыялістычнымі і ставяць галоўнай сваёй ідэяй ідэю нацыі.

Як раз у дзень смерці Шарамета добраахвотніцкі полк «Азоў» праводзіў сваё шэсце на парламент і Кабмін з удзелам працоўных рухаў і прафсаюзаў. Мы тут прама бачым нацысцкія ноткі, якія не хацелася б бачыць ва ўкраінскай палітыцы.

Калі ж казаць пра тое, якая версія мае больш правоў на існаванне (фінансавыя рознагалоссі, яго артыкулы ці палітычны заказ), то давайце дачакаемся высноў праваахоўных органаў. Цяпер вельмі складана нешта казаць, версій можа быць вялікая колькасць, і ўсе яны маюць права на жыццё.

Уладзімір Фясенка, палітолаг, кіраўнік Цэнтра прыкладных палітычных даследаванняў «Пента»:

- Я адразу скажу, што не бачу падстаў для версіі, што забойства Шарамета - гэта помста за надрукаваны матэрыял. Усе, хто добра яго ведалі, могуць пацвердзіць, што ў яго не было агрэсіі, не было ўдзелу ў палітычных і інфармацыйных войнах і ў яго не было ворагаў. У яго не было публікацый, якія маглі б стаць падставай для такіх жудасных дзеянняў.

Калі казаць пра тое, што ён быў выканаўчым дырэктарам «Украінскай праўды» і наколькі гэта можа быць звязана з тым, што адбылося, то я не ведаю, займаўся ён там фінансавымі пытаннямі. Павел быў адкрытым чалавекам, і я не разу не чуў ніякіх абвінавачванняў у неахайнасці ў яго адрас. Ён не фінансіст, ён не чалавек з спецыфічнай бізнэс-і палітычнай тусоўкі, схільнай да паўкрымінальных метадаў. Ён чалавек з іншага асяроддзя, з іншымі прынцыпамі і іншымі каштоўнасцямі. Я не падзяляю гэтую версію, і мне здаецца, што яна надуманая.

Калі казаць пра тое, каму была выгада смерць Паўла, то для пачатку трэба хоць бы зразумець матыў: хто, як і навошта гэта зрабіў. Версіі могуць быць розныя. Гэта цалкам можа быць і «наезд» на «Украінскую праўду». Я не выключаю, што гэта магло быць замах на Алену Прытулу. Тое, што ён быў у кіроўчым крэсле, не азначае, што мішэнню быў менавіта Шарамет. Цалкам маглі быць і іншыя варыянты. У любым выпадку ён прэзентаваў «Украінскую праўду», і тут у наяўнасці спроба альбо ўдару па «Украінскай праўдзе», альбо іншых нейкіх дзеянняў, звязаных з «Украінскай праўдай». Прынамсі, такая спроба цалкам магла быць.

Я не вельмі люблю канспіралогію, але версія аб расейскім следзе і дэстабілізацыі таксама мае права на існаванне, тым больш што ёсць прывязка да так званага «хрэснага ходу» і цэлым шэрагу іншых падзей. Але тое, што спадарыня Захарава адразу пасля забойства пачала казаць пра Украіну як пра брацкую магілу для журналістаў, - гэта блюзнерства і цынізм. Гэтая адкрытая выкарыстанне сітуацыі з забойствам Паўла Шарамета для дыскрэдытацыі Украіны. Гэта таксама цалкам можа быць патэнцыйным матывам. Версіі могуць быць розныя, але я цяпер не спяшаўся б з высновамі.