«Вось будзе мне сорак пяць - і што?»

Часопіс «Аганёк» успамінае Паўла Шарамета - калегу, аўтара, сябра.

Не стала нашага калегі - Паўла Шарамета. 20 ліпеня ў цэнтры Кіева была падарваная машына, у якой ён ехаў, піша Наталля Радулова.

Некралогі Шарамет не любіў. Уважаў самым складаным журналісцкім жанрам - паспрабуй, маўляў, выкруцілі без фразы «Як цяжка пісаць пра яго «быў», знайдзі патрэбную інтанацыю, асабліва калі пішаш пра сяброў і калег. І вось зараз прыдатную інтанацыю павінны шукаць мы - для яго.

Ён быў. Шмат каму ў рэдакцыі адразу стаў старэйшым таварышам, які заўсёды падказваў - як трэба. Шчодры ва ўсім, што не тычыцца цукерак, дзяліўся ведамі з калегамі і маладымі журналістамі, якіх вучыў ўсюды, дзе толькі мог. Неяк нават адгукнуўся на заклік хрысціянскіх блогераў - яны проста напісалі яму, асабліва ні на што не спадзеючыся: «Ці не маглі б вы, зорка журналістыкі... нас пятнаццаць чалавек з правінцыі... будзем вельмі ўдзячныя...» Ён сабраўся і паехаў да іх кудысьці ў Падмаскоўе на сустрэчу, вучыць асновам прафесіі. Чаму? А дзяліцца трэба! І «займацца тым, што натхняе людзей». Ідэі, назіранні, жарты, тэмы для рэпартажаў, загалоўкі ён дарыў лёгка і падзяк не чакаў. Нават цукеркі са свайго тайнага пакета, схаванага ў тумбачцы, урэшце, хутка раздаваў. Таму цяпер так хочацца яму патэлефанаваць: «Паш, слухай, а як наогул пра цябе некралог пісаць?»

Яго стол стаяў адразу ля дзвярэй. І як бы ён ні быў заняты, калі ты да яго звяртаўся па параду, ён падымаў галаву ад манітора, закідваў рукі за галаву і, трохі пахістаўшыся ў крэсле, адказваў. І цяпер бы заявіў нешта накшталт: «А пачні з чаго-небудзь смешнага. Напрыклад, з фразы «Павал Шарамет навучыў нас піць цыкорый». Цыкорый ў яго быў з рознымі дадаткамі: з чарніцай, карыцай і нават быццам бы з альпійскімі травамі . Ён тлумачыў, што кававы гэты напой нашмат больш карысны за звычайную каву, якая ўжо давяла некаторых журналістаў да тахікардыі. Лекцыі гэтыя былі, зрэшты, хоць і рэгулярнымі, але нядоўгімі. Цыкорый камянеў у прыгожых упакоўках - Паша па некалькі разоў на дзень клікаў усіх піць каву.

Калі ён з'яўляўся на працы - пра гэта адразу даведваліся ўсе. «О, Шарамет ідзе», - абавязкова прамаўляў хтосьці хвіліны за тры да таго, як ён сам з'яўляўся ў дзвярах. Ён не ішоў - ён насоўваўся, як лавіна, захопліваючы ўдарнай хваляй свайго абаяння ўсіх, хто апынаўся на шляху: ахоўнікаў, начальнікаў або якіх-небудзь чыноўнікаў, якія прыехалі на інтэрв'ю. Знаёміўся, палемізаваў, смяяўся, ледзь адхіляючыся назад, - гучна, з асалодай, запаўняючы сабою ўсё. Ён нават неяк доўга размаўляў з вар'ятам на прахадной - адстаўны вайсковец прынёс матэрыял пра тое, як нас усіх апрамяняюць іншапланецяне. «Я думаў: а раптам ён мяне зараз грукне? Але трэба было знайсці словы, каб дзядзька зразумеў - тэкст яго мы не апублікуем ніколі, хадзіць сюды бескарысна».

У сталовай яго любілі. Калі з'ехаў ва Украіну, усё роўна працягваў супрацоўнічаць з «Аганьком», прыязджаў у нашу рэдакцыю, абавязкова ішоў і абедаць: «Прывітанне, Каларада!» Работніцы сталовай страшна крыўдзіліся: «Вось навошта з'ехаў? Ты не разумееш, што там робіцца?» Ён сур'ёзна спрачаўся з імі. У гэтых спрэчках нельга было перамагчы, можна было толькі, бясконца, паўтараць адно і тое ж. Але яны зноў пярэчылі адзін аднаму, кожны яго прыезд, пра ўсё і ні пра што. А сёння раніцай гэтыя жанчыны паказалі кубак: «Пашаў. Ён з яго заўсёды піў. Мы схаваем, захаваем».

Сам ён не крыўдзіўся, здавалася, ніколі. Мог быць лютым, калі бараніў сяброў і тое, што ўважаў справядлівым. Мог быць сентыментальным - прыкладаў руку да сэрца і моршчыўся, паказваючы, як баліць. Меў свой пункт гледжання, напэўна, у любым пытанні. Яму часта тэлефанавалі з радыё - прасілі даць тэлефонны каментар на тую ці іншую тэму. Ён уключаўся ў абмеркаванне адразу, казаў разгорнута, заўсёды па справе. «Ты што, рыхтаваўся?» - шчыра захапляліся мы. А ён паціскаў плячыма: «Не, проста даведаўся гэтую навіну ў машыне, яшчэ раніцай. І, пакуль ехаў да працы, думаў пра гэта». Метро не любіў, таму альбо ўставаў зусім рана, каб дабрацца ў рэдакцыю без коркаў, альбо безнадзейна спазняўся.

Да! Ён напэўна б параіў згадаць у некралогу і нейкія дробязі. «Усе напішуць, што нябожчык быў вельмі кантактным, вельмі пазітыўным. А ты знайдзі свой ход. Узгадай дэталі, вядомыя крыху». Дэталі? Як ён, напісаўшы добры тэкст, у захапленні рухаўся па калідоры «месяцовай хадой» Джэксана? Як прыводзіў у рэдакцыю сына: «А мы пасля працы паедзем на футбол»? Як перажываў, што дачка сталее і трэба было б ужо адбівацца ад жаніхоў? Як называў патрабавальных рэдактараў «дэманамі»? Парадыраваў Лукашэнку і фальцэтам спяваў «Белавежскую пушчу»? Рагатаў: «Ведаеце, як мяне клічуць у Кіеве? Паўло Шэрэмэт! Паўло!»? Любіў фоткі з белымі мядзведзямі і сам быў падобны на вялікага мішку? Развітваўся, падняўшы руку: «Пакуль, любыя сябры, я паехаў!» А калі яму прывезлі з Афрыкі нейкую драўляную фігурку ў падарунак, доўга разглядаў яе: «Што гэта за падонак?» і даведаўшыся, што гэта для грошай, фінансы прыцягваць, стаў шаравацца «падонкам», як вяхоткай.

«Без значнай долі рамантызму і наіўнасці ў нашай прафесіі нельга, - казаў у адным з інтэрв'ю ён яшчэ ў 2009 годзе, калі мы ўсе разам рыхтавалі новы «Аганёк».- Тыя, хто прыходзіць у журналістыку за вялікімі грашыма і лёгкай славай, як правіла , доўга не вытрымліваюць. і грошы тут невялікія, і слава супярэчлівая, і напруга вечная. Толькі рамантызм і вера ў ідэалы дазваляюць нам не звар’яцець і захоўваць сябе ў добрай форме».

Ён верыў у тое, што рабіў. Калі разумеў, што становіцца сумна або «цяжка захаваць твар», - проста сыходзіў, назаўжды. Выбар, а не выпадковасць вызначалі яго лёс. Ён сам вырашаў, чаго ён варты і што можа даць гэтаму свету. Як і ўсе, вядома, баяўся незапатрабаванасці, перажываў, што недастаткова востра напісаў тэкст, які не «даціснуў тэму» і што ў каментарах хтосьці з чытачоў назваў яго бараном.

Але больш за ўсё ён баяўся загубіць сваё жыццё. «Вось будзе мне сорак пяць - і што? - Часта гаварыў.- Буду сядзець дзесьці начальнікам у кабінеце, сумны, выгарыны, і перакладаць паперкі? Навошта? Жыццё такое кароткае». У кабінетах таму доўга не заседжваўся, ірваўся ў паездкі, на цяжкія інтэрв'ю, да неадназначных суразмоўцам і ў месцы, «дзе нешта адбываецца». Быў аптыміст, змяняючы краіны, месцы працы і пражывання. Ён, здаецца, наўмысна шукаў захапляльных адчуванняў, як на амерыканскіх горках, - са стромкімі паваротамі, трасянінай, хвалюючымі ўздымамі і вухканнем уніз, а потым зноў - уверх. Страх і захапленне - гэта было яму ўжо насамрэч цікавей і каштоўней за перакладанне паперак. Што там, за мяжой 45 гадоў, так і не даведаўся.

Ён быў. І атрымліваў асалоду ад кожнага дня свайго падарожжа.