МВФ раіць паслаць беларускі дзяржсектар на чатыры літары

Міжнародны валютны фонд сумняваецца ў дакладнасці фінансавай справаздачнасці беларускіх прадпрыемстваў.

МВФ мяркуе, што статыстычныя звесткі дзяржаўных арганізацый не цалкам адлюстроўваюць іх фінансавае становішча і таму рэкамендуе, каб бухгалтарскія балансы ўсіх дзяржпрадпрыемстваў Беларусі рыхтаваліся па міжнародным стандартам, пішуць Naviny.by.

Асаблівасці нацыянальнай бухгалтэрыі

Урад і Нацбанк прынялі 19 жніўня сумесную пастанову аб афіцыйным увядзенні з 2017 года на тэрыторыі краіны міжнародных стандартаў фінансавай справаздачнасці (МСФС).

Варта адзначыць, што шэраг буйных беларускіх кампаній (між іншым, банкі) ужо даўно рыхтуюць фінансавую дакументацыю па МСФС, аднак, нягледзячы на гэта, да афіцыйнага прызнання міжнародных стандартаў справа ў Беларусі доўгі час не даходзіла.

Пытанне трансфармацыі фінансавай справаздачнасці беларускіх кампаній па міжнародных стандартах - адна з тэм, якая падымаецца падчас перамоваў афіцыйнага Менска з Міжнародным валютным фондам.

Паводле інфармацыі БелаПАН, МВФ раіць беларускім уладам стварыць у 2017 годзе незалежны орган па высвятленні і ўкараненні стандартаў бухгалтарскага ўліку згодна з МСФС. Пры гэтым валютны фонд настойліва рэкамендуе афіцыйнаму Менску прыняць захады, каб усе дзяржаўныя прадпрыемствы рыхтавалі фінансавую справаздачнасць па міжнародных стандартах.

З чым звязаны такія ўказанні крэдытора? Міжнародны валютны фонд сумняваецца ў дакладнасці цяперашняй фінансавай справаздачнасці беларускіх прадпрыемстваў. Паводле інфармацыі БелаПАН, пазіцыя МВФ заснавана на некалькіх аргументах.

Па-першае, МВФ мяркуе, што беларускія правілы бухгалтарскага ўліку, прапісаныя ў шматлікіх нарматыўных актах, прыводзяць да скажэння фінансавай справаздачнасці кампаній. Між іншым, валютны фонд уважае недапушчальнай пераацэнку асноўных фондаў беларускіх прадпрыемстваў па штучна ўсталяваных індэксах, а таксама беларускую практыку спынення налічэння амартызацыі.

Як вядома, амартызацыя ўяўляе сабой працэс паступовага пераносу кошту актываў прадпрыемства (з прычыны іх зносу) на кошт гатовай прадукцыі.

Аднак паколькі прадпрыемствам (пастанова Саўміна №110) дазволена ў 2016 годзе амартызацыю не налічваць, сабекошт прадукцыі можна штучна зрабіць ніжэйшым, а прыбытак (адпаведна, і рэнтабельнасць) - вышэйшым. У выніку, атрымліваецца «прыгожая» справаздачнасць, якая можа не адлюстроўваць рэальнага фінансавага становішча кампаніі.

Не давярае валютны фонд фінансавай справаздачнасці беларускіх дзяржпрадпрыемствам яшчэ і таму, што многія з іх не праходзяць знешні аўдыт. Інспекцыі міністэрстваў, якія раз у тры гады наведваюць падведамныя прадпрыемствы, знешні аўдыт не заменяць, мяркуюць эксперты МВФ і намагаюць на незалежнай ацэнцы вынікаў дзейнасці беларускага дзяржсектара.

Дыягностыка будзе, а лячэнне не?

Беларускія эканамісты мяркуюць, што незалежная дыягностыка прадпрыемстваў, на якой намагае МВФ, мае важнае значэнне для разумення рэальнага становішча спраў у дзяржсектары.

«Дыягностыку дзяржсектара неабходна праводзіць, каб зразумець, наколькі дзяржпрадпрыемствы могуць эфектыўна працаваць без падтрымкі з боку дзяржавы. Іншымі словамі, важна вызначыць, ці могуць дзяржпрадпрыемства ў рынкавым асяроддзі, калі ўмовы для ўсіх роўныя, заставацца эфектыўнымі», - мяркуе навуковы супрацоўнік Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Дзмітрый Крук.

На яго думку, дыягностыку павінна праводзіць кампаніі, не зацікаўленыя ў выніках такой ацэнцы. Пры гэтым назіральнікі адзначаюць, што дзяржава сама павінна быць зацікаўленая ў незалежнай дыягностыцы сектара дзяржпрадпрыемстваў.

«Многія прадпрыемствы карысталіся як прамой, так і ўскоснай падтрымкай з боку дзяржава. Адпаведна, ураду важна разумець, які канкрэтны вынік прыносіць такая падтрымка. Пасля таго як фінансавая справаздачнасць будзе падрыхтаваная паводле міжнародных стандартаў, урад зможа ацаніць рэальныя вынікі працы падтрыманых арганізацый», - кажа фінансавы аналітык даследчай групы BusinessForecast.by Аляксандр Муха.

Пытанне ў тым, як далей дзяржава будзе выкарыстоўваць атрыманую інфармацыю. Экспэрты мяркуюць, што дыягностыка прадпрыемстваў рэальнага сектара неабходная для таго, каб вызначыць, што з імі рабіць далей.

«Дзяржпрадпрыемствы варта сегментаваць і размеркаваць іх паводле некалькіх груп у залежнасці ад здольнасці эфектыўна працаваць без дзяржпадтрымкі, пасля чаго вырашаць пытанне, што з імі рабіць далей», - мяркуе Дзмітрый Крук.

Варыянты даўно ўжо абмяркоўваюцца - пачынаць працэдуру банкруцтва ў дачыненні да неэфектыўных дзяржпрадпрыемстваў, пакідаць у дзяржуласнасці эфектыўныя арганізацыі або прыцягваць на дзяржарганізацыі інвестараў.

І вось тут, калі будзе абмяркоўвацца пытанне прыцягнення інвестараў, могуць зноў паўстаць сур'ёзныя разыходжанні паміж беларускімі падыходамі і правіламі, якіх прытрымліваецца ўвесь свет.

Беларускі ўрад не далей як два тыдні таму, 16 жніўня, зацвердзіў новы парадак ацэнкі прадпрыемстваў, якія выстаўляюцца на прыватызацыю. Згодна з новымі правіламі, ацэнка дзяржпрадпрыемстваў павінна праводзіцца паводле рынкавых цэнаў, але рабіць такую ацэнку зможа толькі дзяржаўны ацэншчык.

«Рынкавую цану можна вызначаць рознымі метадамі - затратным і прыбытковым», - адзначыў у размове з карэспандэнтам БелаПАН экспэрт, які ўдзельнічаў у рэалізацыі прыватызацыйных праектаў на тэрыторыі Беларусі.

Даходны метад вызначэння цэнаў актываў, растлумачыў ён, заснаваны на аперацыйнай дзейнасці кампаніі і вызначае цану бізнэсу ў залежнасці ад грашовай плыні, якую здольнае генераваць прадпрыемства.

«Затратны метад - фактычна, гэта вызначэнне цаны кампаніі на падставе балансавага кошту яе актываў. Дзяржаўныя ацэншчыкі ў многіх выпадках выкарыстоўваюць менавіта гэты метад», - канстатуе экспэрт.

На балансах дзяржпрадпрыемстваў, адзначаюць назіральнікі, у шэрагу выпадкаў знаходзіцца шмат аб'ектаў незавершанага будаўніцтва, якія асабліва нікому не патрэбныя, але пры гэтым іх балансавы кошт значны.

«Калі і далей рынкавую цану кампаніі будуць вызначаць затратным метадам, яна апынецца роўная балансавай, і не будзе адлюстроўваць таго, колькі кампанія на самай справе каштуе. Адпаведна, прадаць актыў такой цаной інвестару будзе нерэальна», - адзначыў суразмоўца БелаПАН у фінансавых колах.

Якая выснова напрошваецца з вышэйсказанага?

Трансфармацыя бухгалтарскай справаздачнасці беларускіх прадпрыемстваў па міжнародных стандартах - важны дыягнастычны этап, які дазваляе рэальна ацаніць фінансавае становішча беларускіх дзяржпрадпрыемстваў. Аднак калі па міжнародных правілах Беларусь не пачне вызначаць рынкавы кошт дзяржпрадпрыемстваў, то шанцы прыцягнуць туды інвестараў будуць мінімальнымі.

У выніку можа так атрымацца, што дыягностыка дзяржсектара будзе праведзена, а лячыць яго мы так і не пачнём.