«Год беражлівасці»: як улады зэканомілі на пенсіянерах

Беларускім пенсіянерам бліжэйшым часам падкінуць грошай. Але менш, чым належыць паводле закону.

1 лістапада ў Беларусі падвышаюцца пенсіі. Праз некалькі дзён яны, паводле падлікаў Мінпрацы і сацабароны, узрастуць на 5,3%. З наступнага месяца сярэдняя пенсія з прычыну ўзросту складзе блізу 2295,0 тыс рублёў.

Папярэдняя змена даходаў пенсіянераў была летам: у ліпені працоўныя пенсіі павялічыліся на 10,2%. Такім чынам, нескладана падлічыць, што грошай у кішэнях сярэдняга пенсіянера ў гэтым годзе стала больш на 16%.

Здавалася б, нядрэнна. Калі б не адно «але». Рост пенсій мог быць яшчэ большым. Артыкул 70 дзейнай рэдакцыі Закона «Аб пенсійным забеспячэнні» абвяшчае: «Пераразлік пенсій у сувязі з ростам сярэдняга заробку работнікаў у краіне праводзіцца, калі яго рост у мінулым квартале ў параўнанні з сумай сярэдняга заробку работнікаў у рэспубліцы, ужытай пры папярэднім пераразліку пенсій, склаў больш за 15 адсоткаў. Пераразлік робіцца на падставе сярэдняга заробку работнікаў у рэспубліцы за адпаведны квартал па заканчэнні месяца, наступнага за гэтым кварталам».

Гэта значыць, што пераразлік пенсій (а менавіта так называецца іх падвышэнне на мове нарматыўна-прававых актаў) тэарэтычна можа адбывацца кожны квартал. Прасцей кажучы, чатыры разы на год - з 1 лютага, з 1 траўня, з 1 жніўня і з 1 лістапада. Базай пераліку служаць адпаведна сумы заробку работнікаў у IV квартале, І квартале, ІІ квартале і ІІІ квартале ў параўнанні з аналагічнымі паказчыкамі кварталаў, у якіх адбывалася апошняя па часе індэксацыя пенсій.

Аднак для правядзення пераразліку трэба выкананне ўстаноўленага законам параметру: падвышэнне сярэдняга заробку з моманту папярэдняга пераразліку павінна перасягнуць 15%. Да прыкладу, калі пенсіі пералічаныя з 1 лютага на падставе 15%-га росту заробку ў IV квартале, то наступнае карэктаванне можа быць праведзенае толькі з 1 траўня. І толькі пры ўмове, што сярэдні заробак у рэспубліцы за I квартал узрос на 15% у параўнанні з IV кварталам.

Калі ж росту сярэднеквартальнага заробку ў суме 15% не назіраецца, пераразлік не адбываецца. І тэрмін наступнага магчымага падвышэння пенсій зрушваецца на 3 месяцы наперад. У нашым прыкладзе гэта 1 жніўня.

У выпадку, калі патрэбныя 15% не збіраюцца і за некалькі паслядоўных кварталаў, у справу ўступае іншая частка артыкула 70. А менавіта, «калі за каляндарны год падстаў для пераразліку пенсій у адпаведнасці з часткай другой гэтага артыкула няма, з 1 лістапада пенсіі пераразлічваюцца ў абавязковым парадку на падставе сярэдняга заробку работнікаў у рэспубліцы за ІІІ квартал».

Гэта значыць, што калі ў каляндарным годзе пенсіі не падвышаліся ні 1 лютага, ні 1 траўня, ні 1 жніўня, то з 1 лістапада сумы пенсій карэктуюцца на фактычны паказчык росту заробку з моманту іх апошняга падвышэння.

Вышэйапісанае справядліва ў тэорыі. Які ж механізм індэксацыі пенсій выкарыстоўваецца ўладай у рэальнасці? Разгледзім падрабязней.

16 студзеня 2012 выдаецца ўказ №35 «Аб падвышэнні пенсій» (паводле канстытуцыі ён мае сілу закона). У адпаведнасці з указам працоўныя пенсіі ў 2012 годзе карэктуюцца з 1 лютага, з 1 траўня, з 1 жніўня і з 1 лістапада, зыходзячы з сярэдняга заробку за IV, I, II і III кварталы. Апошні пераразлік пенсій паводле гэтага ўказу адбыўся 1 лістапад 2012, калі сярэдняя пенсія з прычыны ўзросту павялічылася на 14,1% і склала 1 964,3 тыс рублёў.

А цяпер самае цікавае. У лістападзе мінулага года пенсія была разлічаная з сярэдняга заробку за III квартал. Паводле звестак Белстата, значэнне гэтага паказчыка склалася ў суме 4 037,7 тыс рублёў.

Да 20 чэрвеня гэтага года ўказы аб падвышэнні пенсій не выдаваліся. І калі б гэтай падзеі не адбылося і 20 чэрвеня, то пераразлік пенсій праводзіўся б на падставе Закона «Аб пенсійным забеспячэнні».

У II квартале сярэдні заробак паводле эканомікі склаў 5 010,6 тыс. рублёў, гэта значыць павялічыўся ў параўнанні з заробкам за III квартал 2012 года на 24,1%. Калі б не было ўказа аб датэрміновым падвышэнні пенсій з 1 ліпеня, у жніўні бабулі і дзядулі радаваліся б патаўшчэнню ўласных кішэняў на супастаўную суму - амаль на чвэрць.

У выніку маем праведзеную ўказамі двухступеньчатае карэктаванне пенсій з 1 ліпеня і з 1 лістапада ў сукупнасці на 16% і патэнцыйна магчымае паводле закону адначасовае падвышэнне з 1 жніўня на 24%. Тое ж самае ў абсалютных лічбах - 2295,0 тыс. рублёў, але з 1 лістапада, і 2450,0 тыс. рублёў, прычым ужо з 1 жніўня. Ёсць розніца, ці не так?

Вось так, вакольнымі шляхамі, дзяржава і «заціскае» сродкі на выплату пенсій. Прычым забівае адразу двух зайцаў: і пра факты падвышэння даць справаздачу перад насельніцтвам можна без праблем, і рэальная эканомія бюджэту.