«Нобеля» па медыцыне ўручылі за везікулярны транспарт

У Стакгольме абвясцілі імёны лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне.

У гэтым годзе ўзнагарода за «даследаванне механізмаў, якія рэгулююць везікулярны транспарт», дасталася Джэймсу Ротману (James E. Rothman), Рэндзі Шэкману (Randy W. Schekman), Томасу Зюдаву (Thomas C. Südhof). Везікулярны транспарт дазваляе клеткам абменьвацца сігналамі адзін з адным, піша Lenta.ru.

Рэндзі Шэкман атрымаў навуковую ступень у Стэнфардскім універсітэце, а зараз з'яўляецца прафесарам Каліфарнійскага ўніверсітэта ў Берклі. У сямідзесятых гадах ён на дражджах займаўся даследаваннем малекулярных дэталяў таго, як напоўненыя рознымі рэчывамі мембранныя бурбалкі (везікулы) транспартуюцца ўнутры клетак.

Джэймс Ротман вывучаў везікулярны транспарт на прыкладзе клетак млекакормячых. Ён устанавіў механізм працы бялкоў, якія адказваюць за зліццё везікул з клеткавай мембранай. Ротман з'яўляецца прафесарам Ельскага Універсітэта, а навуковую ступень атрымаў у Гарвардзе.

Томас Зюдаў даследаваў тое, як везікулярны транспарт працуе ў нервовых клетках. Мембранныя бурбалкі ў нейронах выкарыстоўваюцца перш за ўсё для пераносу медыятараў. Работы Зюдава дазволілі ўстанавіць, як выкід медыятараў рэгулюецца зменай канцэнтрацыі іёнаў кальцыя.

Кампанія Thompson Reuters, якая рэгулярна публікуе прагнозы на аснове аналізу ўласнай бібліяграфічнай базы дадзеных Web Of Science, у якасці верагодных кандыдатаў на прэмію па медыцыне ў 2013 годзе вылучала тры групы даследчыкаў. Сярод іх былі першаадкрывальнікі рэгулятарнага меціліравання ДНК, біёлагі, якія адкрылі аўтафагію («самапаяданне» арганізма ва ўмовах недахопу ежы) і медык Дэніс Слэман (Dennis J. Slamon), які растлумачыў ролю анкагена HER-2 у фармаванні рака грудзей.

У 2012 годзе Нобелеўскую прэмію ў гэтай намінацыі атрымалі Джон Гардон і Сінья Яманака за адкрыццё метадаў клеткавага перапраграмавання. Іх даследаванні дазволілі навучыцца ствараць індукаваныя плюрыпатэнтныя ствалавыя клеткі (iPS) са звычайных клетак арганізма. Перапраграмаваныя клеткі ўжо неаднаразова ўжываліся для вырошчвання штучных органаў.