Rzeczpospolita: Сікорскі меў рацыю

Сыход Радаслава Сікорскага са сваёй пасады больш за ўсё ўзрадуе расейцаў.

Ідэя адстаўкі маршалка Сейма Польшчы нагадвае стары звычай адсякання галавы прадвесніку дрэнных навін. На шчасце, у сучасныя, больш гуманныя часы, экзекуцыі людзей, якія кажуць нам непрыемныя рэчы, ужо не задавальняюць. Таму можна спадзявацца, што былы кіраўнік МЗС Радаслаў Сікорскі не пазбавіцца пасады праз свае вымаўленые ўслых словы пра тое, што Уладзімір Пуцін ужо шмат гадоў рыхтаваў адраджэнне расейскай імперыі, піша Rzeczpospolita (пераклад - Иносми.ру).

Можна зразумець жаданне часткі палітыкаў партыі «Грамадзянская платформа» (PO), раззлавацца на Сікорскага за справакаваны ім скандал. Можна зразумець апазіцыю, якая імкнецца зняважыць палітыка, якога яна не любіць. Але вышэй за ўсе гэтыя матывы павінна стаяць больш важная рэч: дзяржаўныя інтарэсы.

Скажам прама: сыход Сікорскага са сваёй пасады больш за ўсё ўзрадуе расейцаў. Насуперак тэзе, якой часта карыстаюцца правыя, ён не з'яўляецца прарасейскім палітыкам: за «каршака» ў дачыненнях з Крамлём яго ўважаюць не толькі ў Заходняй Еўропе. Менавіта Сікорскі разам са сваім шведскім калегам Карлам Більтам (Carl Bildt) прыдумаў «Усходняе Партнёрства», якое некаторыя заходнія палітыкі разглядаюць як асноўнага вінаватага ў крызісе ва Украіне. Дзякуючы «Партнёрству» пачаўся перамоўны працэс, і Грузія, Малдова і Украіна падпісалі дамовы аб асацыяцыі з ЕЗ. Асацыяцыя апошняй стала штуршком для Майдана, а пазней - расейскага ўварвання спачатку ў Крым, а потым у Данбас. У гэтым сэнсе «Партнёрства» было геапалітычнай ідэяй, якая змяніла расклад сілаў у гэтай частцы свету. Такім чынам, у Крамля будзе маса падстаў для радасці, калі Сікорскага зняважыць і пазбавяць другой пасады ў дзяржаве.

Радасць у Расеі, несумненна, выклікала нядаўняя адстаўка Барталамея Сянкевіча (Bartłomiej Sienkiewicz). Нягледзячы на памылкі, якія зрабіў кіраўнік МУС, яго глыбокія веды аб ўсходзе і дасведчанасць аб мясцовых палітычных рэаліях рабіла з такога блізкага да прэм'ера чалавека аднаго з асноўных ворагаў Масквы ў Польшчы. Некалькімі месяцамі раней расейцы таксама адкрывалі шампанскае з нагоды зняцця з пасады міністра Дзяржказначэйства Мікалая Будзаноўскага (Mikołaj Budzanowski), які блакаваў расейскую экспансію на польскі рынак. І хоць гэтыя справы, зразумела, не варта аб'ядноўваць у нейкую змову, хоць перамычка, скандал вакол праслухоўвання і інтэрв'ю для Politico - гэта падзеі зусім рознага кшталту, выкліканыя рознымі прычынамі, іх эфектам была кампраметацыя асоб, якія нязручныя Крамлю. Ці можам мы дазволіць сабе рабіць такія падарункі расейскім партнёрам?

Прынамсі, што адстаўка абсалютна не скасуе сказанага Радаславам Сікорскім. Хоць сам маршалак Сейма пазней зняпраўдзіў сваё выказванне і заявіў, што ў лютым 2008 года Пуцін і Дональд Туск (Donald Tusk) з вока на вока не сустракаліся, у гэтым выпадку гэта неістотна. Магчыма, словы расейскага прэзідэнта былі жартам, магчыма, намёкам або класічнай савецкай правакацыяй, можа быць, Пуцін сказаў гэта ў лютым 2008 года, можа, у красавіку, а, можа, годам пазней на пірсе ў Сопаце, з вока на вока ці ў больш шырокім крузе. Ці гэта самае галоўнае?

Няўжо так складана ўявіць, каб з вуснаў Уладзіміра Пуціна, які на саміце NАТО ў Бухарэсце назваў Украіну штучнай дзяржавай, прагучаў намёк на раздзел гэтай краіны? Няўжо мы выстаўляем з нагоды гэтага прэтэнзіі Сікорскаму? Не. Мы не можам вінаваціць яго ў тым, што ён вёў нейкія сакрэтныя перамовы на тэму такога падзелу Украіны. У апошнія гады Польшча шмат разоў даказвала, што яна выступае супраць Масквы на баку Кіева, а не наадварот. У гэтых дачыненнях саромецца ёй няма чаго. Іншая справа першапачатковы паварот у замежнай палітыцы «Грамадзянскай платформы», які вынікае з веры ў тое, што як толькі «Права і Справядлівасць» (PiS) перастане кіраваць краінай, стасункі з Расеяй адразу ж стануць выдатнымі. Халодны душ у выглядзе справаздачы Міждзяржаўнага авіяцыйнага камітэта што да смаленскай катастрофы выгаіў польскае кіраўніцтва ад усіх ілюзій.

Але вылучаны часткай правых сіл тэзіс аб тым, што Сікорскі рэалізаваў расейскія інтарэсы, недарэчны. Аргументам на карысць гэтага тэзіса служыць тое, што ён, нібыта, супраціўляўся ідэі стварэння сістэмы ПРА. Але справа ў тым, што Сікорскі быў не яе праціўнікам, а, хутчэй, рэалістам у дачыненнях з ЗША. Ён занадта добра ведаў амерыканскія рэаліі, каб верыць у сардэчныя запэўніванні амерыканцаў, не падмацаваныя ніякімі канкрэтнымі абавязацельствамі.

Толькі ўкраінскія падзеі змянілі падыход амерыканцаў, і тыя сталі дасылаць у Польшчу больш вайскоўцаў. Калі зірнуць на эфект саміту НАТО, на якім Альянс не адважыўся размясціць на ўсходзе Еўропы ні адной сур'ёзнай вайсковай частцы (каб не раздражняць Расею?), Ці не апынецца, што Сікорскі меў рацыю? Варта таксама звярнуць увагу на сугучнасць яго выказванняў у Politico з апошнім каментаром Эн Эплбаум (Anne Applebaum) (у прыватнай жыцця - яго жонкі) у Washington Post. Яна звяртае ўвагу, што Захад баіцца раззлаваць Расею, працягваючы верыць у тое, што яе нельга прыніжаць, адначасова ігнаруючы яе імперскую, рэвізіянісцкай і рэваншысцкіх палітыку ў дачыненні да краін, размешчаных на тэрыторыі, якую Крэмль лічыць сваёй сферай уплыве. Сікорскі сказаў Politico роўна тое ж самае, толькі іншымі словамі. Няўжо гэта падстава для адстаўкі?

Цалкам зразумела, што яго выказванне стала праблемай для «Грамадзянскай платформы», Дональда Туска і прэм'ера Эвы Копач (Ewa Kopacz). Але няўжо «Платформа» будзе паводзіць сябе як дзіця, які закрывае вочы і думае, што стаў нябачным? Адстаўка Сікорскага не вырашыць геапалітычных праблем Польшчы, хоць даставіць на час задавальненне супернікам у лагеры апазіцыі і ў яго ўласнай партыі.