Сяргей Балыкін: Паляванне на «дармаедаў» - комплексы і ўнутраныя праблемы Лукашэнкі

Ініцыятыва дыктатара аб адказнасці за дармаедства не мае лагічнага тлумачэння.

Кампанію, якая з кожным днём набірае абароты ў Беларусі, каментуе RFI юрыст, кіраўнік Асацыяцыі малога і сярэдняга бізнэсу, Сяргей Балыкін.

«Ініцыятыва Лукашэнкі аб адраджэнні адказнасці за дармаедства не мае, на мой погляд, пад сабой ніякага лагічнага тлумачэння, - заявіў ён. - Магчыма, гэта нейкія псіхалагічныя ўстаноўкі беларускага лідэра, магчыма, гэта нейкія ягоныя комплексы, нейкія ягоныя ўнутраныя праблемы, але ні адной важнай грамадскай праблемы, ні адной дзяржаўнай праблемы пры дапамозе ўвядзення адказнасці за дармаедства развязаць немагчыма. Больш за тое, можна набыць нейкія новыя праблемы. Перш за ўсё, немагчыма дакладна вызначыць, хто ж з'яўляецца дармаедам ў сучаснай Беларусі. У Савецкім Саюзе існаваў тэрмін «дармаедства» і ён быў лагічны для СССР нейкай сваёй, можа быць, ненармальнай, супрацьчалавечай логікай, але ён ўпісваўся ў тую сістэму, якая існавала ў СССР. Савецкі Саюз быў дзяржавай працоўных, праца была не толькі правам, але і абавязкам грамадзяніна, і цалкам лагічна, што за ўхіленне ад вось гэтага абавязку існавала адказнасць адміністрацыйная і крымінальная, і да адказнасці можна было прыцягнуць чалавека, які цягам чатырох месяцаў запар нідзе не быў працаўладкаваны. У прынцыпе, у СССР дармаедаў было не так шмат, але былі і гучныя працэсы, іх можна назваць нават палітычнымі, напрыклад, Іосіф Бродскі, паэт і дысідэнт, быў прыцягнуты да адказнасці менавіта за дармаедства. Хоць у цывілізаваным свеце чалавек, які займаецца творчасцю, дармаедам быць не можа паводле азначэння».

Сяргей Балыкін звяртае ўвагу на тое, што сучасная Беларусь дэкларуе многаўкладнасць эканомікі, прыярытэт правоў чалавека, заяўляе, што з'яўляецца прававой дзяржавай, а чалавек з'яўляецца вышэйшай каштоўнасцю.

«Зразумела, гэта не больш чым дэкларацыі - сутнасць цяперашняга рэжыму ўсім зразумелая, але з фармальнага боку справа ідзе менавіта так, - кажа ён. - Таму як можна ўвесці ў Беларусі адказнасць за дармаедства з чыста прававога пункту гледжання, я не разумею, бо па беларускай Канстытуцыі праца з'яўляецца правам, але ніяк не абавязкам, а прымусовая праца забароненая і беларускай Канстытуцыяй, і міжнароднымі дамовамі, у якіх удзельнічае Беларусь. Гэта і пагадненні ў галіне правоў чалавека, і ў галіне рэгулявання працоўных стасункаў, так што нікога сілком прыцягнуць да працы законным чынам у Рэспубліцы Беларусь нельга. Зноў-такі, калі браць адрозненне Савецкага Саюза ад сучаснай Беларусі, то ў СССР чалавек прыцягваўся да адказнасці за паразітычны лад жыцця, але тыя крыніцы даходаў, якія ў СССР уважаліся непрацоўнымі, у сучаснай Беларусі цалкам законныя, яны легалізаваныя - чалавек можа не толькі працаваць , ён можа весці падсобную гаспадарку, займацца прадпрымальніцкай дзейнасцю, атрымліваць нейкі арэндны даход. Як, дапусцім, прыцягнуць да адказнасці чалавека, які жыве на грошы, атрыманыя ад здачы кватэры, калі гэтая кватэра дасталася яму легальным шляхам, я не ўяўляю. Але ў Беларусі, па-за ўсякім сумневам, усё магчыма, і, я думаю, бліжэйшым часам мы даведаемся, хто з'яўляецца дармаедам або паразітам ў нашай краіне. Усё гэта выглядае вельмі сумна і смешна адначасова, смешна - таму што парадуе Савецкі Саюз, бо, як вядома, гісторыя паўтараецца двойчы - у выглядзе трагедыі і ў выглядзе фарсу. А сумна, таму што спадар Лукашэнка, па-за ўсякім сумневам, пацерпіць няўдачу, але перад тым, як ён ўсведамляе гэтую няўдачу, ён зможа паламаць лёсу вызначанай колькасці людзей, прычым, я думаю, не самым горшым».

Лукашэнка ўдакладніў колькасць дармаедаў. 100 000 чалавек прылічаныя да хатніх гаспадыняў і гастарбайтэраў у Расеі (іх паабяцалі не чапаць), застаецца 400 000 гультаёў, як мяркуе кіраўніцтва краіны.

«Можна прагназаваць, што ўлада сутыкнецца з вялікімі цяжкасцямі пры выяўленні вось гэтых самых дармаедаў, пры прыцягненні іх да адказнасці, бо Лукашэнка прызнае, што парадку 400 000 чалавек павінны трапіць пад артыкул аб дармаедстве, - кажа ён. - Але прыцягнуць 400 000 чалавек - гэта вельмі і вельмі складана. Гэта парадку 5% ад агульнай колькасці жыхароў Беларусі і адсотка 10, калі не больш, ад колькасці працаздольных жыхароў Беларусі.

А якім чынам можна вылічыць паводле падатковых неплацяжах? Калі чалавек працуе па найму, то ягоны падаходны падатак ўтрымліваюць працадаўцы - пералічваюць у бюджэт, прычым падатковыя дэкларацыі беларускія грамадзяне не падаюць у абсалютнай большасці сваёй. Зразумець, хто працуе, а хто не, проста гледзячы на грамадзяніна, які ішоў па вуліцы, немагчыма. Можна, вядома, скарыстацца досведам спадара Андропава, які ў 80-я гады ладзіў аблавы на прагульшчыкаў, на дармаедаў у крамах, кінатэатрах, але тады колькасць такіх прагульшчыкаў была невялікай, а для таго, каб злавіць 400 000 чалавек у Беларусі, спатрэбіцца ў разы больш супрацоўнікаў праваахоўных органаў - гэта нерэальна. Плюс да ўсяго, чалавек заўсёды можа сказаць: «Я - індывідуальны прадпрымальнік і працую тады, калі хачу».

Эксперт упэўнены, што барацьба з дармаедамі не прынясе дадатковых даходаў у бюджэт.

«Бо калі браць менавіта людзей, што сацыяльна апусціліся, тых, якія вядуць нейкі маргінальны лад жыцця, - з іх і ўзяць няма чаго, іх нельга будзе прыцягнуць да адказнасці за дармаедства ў выглядзе штрафу альбо ў выглядзе нейкай іншай матэрыяльнай формы, а размясціць гэтых людзей у нейкіх лагерах, нейкіх турмах - азначае гарантаваць ім рэгулярнае харчаванне і дах над галавой, так што гэта толькі дадатковыя выдаткі для бюджэту. Прымусіць гэтых людзей працаваць прымусова, як выказаўся Аляксандр Лукашэнка, абгарадзіць тэрыторыю калючым дротам і няхай яны там працуюць пад наглядам наглядчыкаў, значыць, стварыць нейкія канцэнтрацыйныя лагеры. Я сумняваюся, што ўлада на гэта пойдзе. І сумняваюся, што праца ў гэтых лагерах будзе эфектыўнай», - заявіў ён.

На думку юрыста, частка так званых «дармаедаў» знойдзе спосабы сысці ад карных мер.

«Яны пачнуць фармальную рэгістрацыю ў якасці індывідуальных прадпрымальнікаў, працаўладкоўвацца ў нейкіх арганізацыях, як кажуць на слэнгу, «класці свае працоўныя кніжкі». Проста працаўладкоўвацца фармальна, аддаваць заробак кіраўніку, проста лічыцца для таго, каб не быць прыцягнутым.

Цалкам магчыма, што кампанію чакае лёс іншых няўдалых праектаў, напрыклад, спробы спаганяць па 100 даляраў за кожны выезд беларуса за мяжу або поўнай аплаце лячэння хваробы або траўмы па прычыне ўжывання алкаголю. Выдаткі могуць быць большыя за вынікі», - мяркуе Сяргей Балыкін.