У колькі абыдзецца беларусам навагодні стол?

Навагоднія кошты прадуктаў - вуснамі прадаўцоў Камароўкі і раённых рынкаў.

Карэспандэнт «Салiдарнасцi» пастанавіў прайсціся па сталічных рынках, каб пацікавіцца ў прадаўцоў: наколькі, на іх думку, да Новага года ўсе падаражэе.

Мы пачалі свой шлях з галоўнага сталічнага рынку. Ікра, чырвоная рыба, мясныя дэлікатэсы - усяго гэтага беларусы ў былыя часы былі ў абсалютнай большасці пазбаўленыя «дзецьмі і ўнукамі Кастрычніка». Цяпер на «Камароўцы» можна купіць усё, што душа пажадае: хоць акулу, хоць хатніх трусаў з індычкай.

«У Расеі з курсам бяда»

Бадзёра прайшоўшы міма стройных шэрагаў сакавітых чырвоных памідораў, наліўных яблыкаў, пахкіх дынь і іншых прадстаўнікоў флоры, накіраваўся ў рыбныя шэрагі. У будні дзень народу ля халадзільнікаў з разнастайнымі дарамі мора, і часткай - рэк, было няшмат.

Пацікавіўся ў прадаўца - можа, дзень такі неўрадлівы на пакупнікоў? Паджылая дама апынулася мала таго, што гаваркая, дык яшчэ і з савецкім дыпломам інжынера:

- Я на рынку даўно працую, шмат што змянілася, і часта ў лепшы бок. Але часы надышлі складаныя: гіпермаркеты люта адваёўваюць у нас пакупнікоў. Зніжкі, рэкламныя акцыі, ды і блізкасць да дома - усё гэта прывяло да таго, што народу на Камароўцы стала прыкметна менш.

Суседка, што гандлюе марожанай рыбай, не такая песімістычная:

- Бралі, як і бяруць, дзявацца няма куды: марожаная прыкметна танней салёнай. Тысяч на 40-50. А кілаграм солі столькі дакладна не каштуе. Хіба што марской (смяецца).

На пытанне, што будзе з коштамі перад Новым годам, адказ атрымаў спачатку ад суразмоўніцы, затым - ад яе калегі.

- Усё ад курсу даляра залежыць: расце ён, растуць кошты. Не падымаем іх таму, што даляр павышаецца павольна. Калі ён вырасце, як усе чакаюць, то і кошты пойдуць уверх. Перад Новым годам даляр заўсёды хутчэй падымаецца.

- Вядома, усё падаражэе, таму што і прадукты ў крамах падаражэюць. Попыт вялікі. Закон просты - ёсць попыт, кошт ідзе ўверх.

Цяпер не толькі аліўе на кожным навагоднім стале, але і сталыя такой жа «абавязалаўкай» бутэрброды з ікрой. Аб прагнозе коштаў цікавімся ў невясёлай дамы, якая гандлюе слоічкамі з дэлікатэсам. Над імі надпіс: «Акцыя! Па 150 замест 200». Тая ашаламіла:

- Ікра наогул можа патаннець!

- Як так?

- Усё проста - рубель расейскі падае. Мы ж у Расеі яе купляем, а ў іх там з курсам бяда. Да нас санкцыі не ўжывалі, наш рубель не абваліўся.

«Героям слава!»

Спрачацца з ёй пра перспектывы нашай дэвальвацыі не стаў і адправіўся ў агароднінныя рады. Больш уважліва зірнуўшы на кошты, пераканаўся, што цэннік дэмакратычныя: раней на Камароўцы было даражэй, чым у «гіпер», цяпер многія прадукты танней. Раблю фатаграфіі, і раптам чую фразу «Героям слава!» Ужо не ведаю, што апазіцыйны прадавец памідораў разглядзеў ува мне:

- Вы з Украіны?

- Ды якая Украіна?! З Пінска мы з жонкай прыехалі. Пінская шляхта (смяецца).

- Дзе ж у Пінску столькі памідораў вырасціць?

- Узяў у Пінкавічах участак ля дзяржаўнай зямлі ля чыгункі, і працую.

- Як так «узяў»?

- Ды проста: любы калгаснік можа ўзяць да трох гектараў і працаваць. Вы што, законаў не ведаеце?

- Мне здаецца, будзь так, усе зямлі набралі б і працавалі на сябе, а не ў калгасе.

- Да? Вось ты з Менска свайго паехаў бы працаваць? Наўрад ці. Мне вось гектара хапае з лішкам, а тыя, хто бульбай займаецца, у тых і па 50.

- Штосьці шмат вас з Пінкавіч з памідорамі.

- Гэта Альшаны - агурочны край, а ў нас - памідорны. Праца цяжкая, але як у нас кажуць: «Хто працуе, той і мае».

Яно то так, але толькі са збытам прадукцыі, вясковымі жыхарамі бяда. Далёка не ўсе могуць выбрацца ў Менск, хоць і ведаюць, што рынак - самы хуткі спосаб атрымаць выручку: сёння прадаў тавар - сёння і грошы атрымаў.

«Прадаўцоў больш, чым пакупнікоў»

У крытым рынку народу не нашмат больш. І тут гандляры вельмі актыўна чапляюцца за пакупнікоў, таму што людзей няма.

Цікаўлюся ў «малочніцы», чаму, і чую знаёмыя ноткі:

- У нас танней, чым у гіпермаркетах, таму што гэта спачатку яны проста заваблівалі народ, прывучаючы на рынак не ездзіць, а хадзіць у крамы. Вы паглядзіце, колькі гэтых «гіпераў» панабудавалі па ўсім Менску! А рынкаў? Ёсць яны ў новабудоўлях? Адны пенсіянеры па звычцы ходзяць да нас.

Раней мы «адбіваліся» ад пакупнікоў, цяпер яны ад нас (смяецца). Тых хто прадае больш, чым тых, хто купляе: мы залежым ад бюджэту, як у любой структуры. Няма ў народа бюджэту, і ў нас няма! Кошты на ўсе падымаюцца, і ў параўнанні з мінулым годам у нас на некаторыя тавары нават знізіліся. Усё проста - звалілася пакупніцкая здольнасць.

- Як так, праз тэлевізары ўвесь час паўтараюць, што заробкі растуць!

- Ой, я вас малю! - Адказвае яна з «адэскай манерай». - У каго? На самай справе ўсё вельмі дрэнна, я ж бачу па выручцы і ўласным заробку ў далярах, а не ў рублях.

Насупраць маладжавая дама, не прапускае ніводнага мінака, патэнцыйнага кліента, гандлюе хатняй ялавічынай:

- Мы даўно не падымалі кошты, а вось закупачныя павялічваліся двойчы. Калі даляр расце, не жадаюць на вёсцы прадаваць па ранейшаму кошту. А нам падымаць няма рацыі: пакупнікоў мала. Але перад Новым годам падаражэе, і не таму, што даляр вырасце. Народ перад святамі будзе прытрымліваць мяса, каб больш зарабіць. Так што давядзецца і нам павышаць кошт.

Яе калега іншага меркавання:

- Ялавічына даражэй не стане, вось свініна - так, таму што гэта святочнае мяса, а ялавічына - паўсядзённае. Я б і ўзняла кошт, але канкурэнцыя: вы ж бачыце.

І тут жа угаворвае купіць «мяса без косткі»:

- Бярыце, бярыце!

- Грошай столькі няма.

- Так я на вэксаль дам! (смяецца)

Не прагназуе росту коштаў і жанчына, якая займаецца скупкай рознага мяса ў вёсцы. У яе ў лядоўні ляжаць гусі, індычкі, трусы:

- Не будзе даражэць індычка: столькі напладзілі! Думалі, што попыт на «каляднага гусака» будзе, як летась. І ўсе кінуліся індычак заводзіць. Ды і куды кошт павышаць: не купляюць жа!

Тое, што словы прадаўцоў не найграныя скаргі, пацвярджае і акцыя сталічнай птушкафабрыкі. Яйкі, якія каштавалі 17850, ацэненыя ў 14700, а тыя, што былі па 18200 - у 15900. Цяпер і суседзі па прылаўку вымушаныя зніжаць цэннік.

Хтосьці любіць кумпяк, а хтосьці - субпрадукты. Іх цяжкавата адшукаць у гіпермаркетах, асабліва курыную печань. На Камароўцы ёсць усё - у фірмовай упакоўцы курыная печань, сэрца, страўнікі. Вось каментар пажылой прадаўшчыцы:

- У курыцы адно сэрцайка, маленькае. Як і пячонка. Да таго ж вязуць усё ў Расею, там субпрадукты дарагія.

На лістападаўскія святы самі расейцы масава прыязджалі да нас. Без каментара прадаўшчыцы каўбаснага аддзела не абышлося:

- Прагныя яны, не верце расказам пра іх шчодрасць незямную. Ходзяць з калькулятарамі, гандлююцца па дробязях. Думаюць, напэўна, што мы азалаціцца за іх кошт хочам. А дзе тут заробіш? За паўтараметровую лядоўню гаспадыня 8,9 млн у месяц плоціць! А яшчэ за электраэнергію, камеру захоўвання, грузчыкаў аплаці! Дзе ж тут нам на заробак!

«Праз эпідэмію усё было ачэплена»

Як стала зразумела, сягоння на Камароўцы свет клінам для менчукоў не сышоўся. Пастаноўлена было наведаць адзін з рынкаў у спальным раёне. Выбар упаў на Чыжоўскі.

На здзіўленне, кошты на ім апынуліся адсоткаў на 10-15 вышэйшыя, чым у цэнтры горада. А як жа «Камароўскія» довады «мала народу», «упалі заробкі», «панабудавалі гіпермаркетаў»? На гэтыя пытанні ўсмешлівая гандлярка каўбасой адказала шчыра:

- Якая рацыя нам кошты зніжаць? Народ на МАЗе, Трактарным, іншых заводах грошы атрымлівае. І немалыя грошы. У нас пакупнікоў менш не становіцца і попыт не падае. Так, «гіпераў» у Чыжоўцы панабудавалі шмат, нядаўна вось «Віталюр» адкрыўся, але не скажу, што народ схлынуў.

Яе калега, гандлюе «хатнім мясам», аптымізму не падзяляе, і адказвае, чаму на цэнніку тая ж шыя каштуе 160, а прапануе яе яна за 125 тысяч:

- Дык гэта травеньскія кошты. Памятаеце, калі расейцы прыехалі на чэмпіянат свету ў хакеі? Вось тады кошты ўверх і пайшлі. А потым зусім вылецелі, нават да двухсот тысяч даходзіла. Мы і не працавалі, таму што не было сэнсу - зусім збыту не было. Цяпер лепей стала, але ўсё роўна да вясновых заробкаў далёка. Хоць да Новага года цэннік вырасце, як заўсёды.

Аб навагодніх коштах яна адгукнулася так:

- Цяпер выбараў не будзе, заробкі не паднімуцца. МАЗ вунь, Трактарны той жа - на чатырохдзёнку перайшлі або пяройдуць. А то і зусім на паўмесяца ў студзені зачыняцца. Адкуль у людзей лішнія грошы? Ды і камунальныя паслугі, праезд, ды ўсё даражэе! Так што калі і будзе павышэнне, то невялікае.

Такім чынам, падводзячы вынік «рынкавага маніторынгу» можна сказаць, што калі вы пастанавілі зэканоміць на навагоднім стале-2014/15, то, па-першае, купіце замарожаную рыбу і засаліць яе. Па-другое, назапасьцеся свінінай, якая, на думку прадаўцоў, дакладна падаражэе. Па-трэцяе, не палохайцеся леташніх коштаў на гусей і індычак, і, па-чацвёртае, і гэта самае галоўнае, не спяшаючыся купляць ікру, сачыце за курсам даляра і расейскага рубля.