Год таму ў Кіеве пачаўся Еўрамайдан

Майдан пачалі некалькі соцень чалавек. Праз тры месяцы рэжым Януковіча паваліўся.

21 лістапада прайшла першая акцыя пратэсту на Майдане, выкліканая адмовай уладаў Украіны падпісаць Пагадненне аб асацыяцыі з ЕЗ. На ёй прысутнічалі некалькі сотняў чалавек. На наступны дзень эстафету пратэсту падхапіў Львоў. У Кіеве насуперак пастановам уладаў горада утварыўся намётавы гарадок, камендантам якога стаў Андрэй Парубій.

28-29 лістапада 2013 года ў Вільні прайшоў саміт «Усходняга партнёрства», на якім так і не было падпісанае пагадненне аб асацыяцыі Украіны з Еўразвязам.

30 лістапада Еўрамайдан быў жорстка разагнаны. Многія ягоныя ўдзельнікі былі затрыманыя і збітыя.

На наступны дзень на вуліцы Кіева выйшлі дзесяткі тысяч людзей.

Да разгону 30 лістапада асноўным патрабаваннем пратэстоўцаў было падпісанне Пагаднення аб асацыяцыі з Еўразвязам, мяркуючы пад гэтым і скасаванне візавага рэжыму, тады як дамова аб асацыяцыі гэтага не мела на ўвазе.

Пачынаючы з 1 снежня, пасля разгону, акцэнт мітынгаў зрушыўся на патрабаванні адстаўкі ўрада і прэзідэнта. Арсень Яцанюк заявіў пра патрабаванні адстаўкі дзеючага ўрада і перавыбараў прэзідэнта і Вярхоўнай рады Украіны.

16 студзеня Вярхоўная рада ўхваліла шэраг паправак у законы, да якіх не было пададзена заключэнне профільнага камітэта і экспертызы навукова-экспертнага кіравання Вярхоўнай рады - пазней, праз абмежаванні, што ўводзіліся імі, праўкі былі названыя «дыктатарскімі законамі».

Гэта выклікала новую хвалю пратэстаў. У выніку сутыкненняў 19-20 студзеня паводле звестак дэпартамента аховы здароўя Кіева, да лекараў брыгад хуткай дапамогі звярнуліся больш за сотню ўдзельнікаў акцый пратэсту, 42 шпіталізаваныя. 22 студзеня на вуліцы Грушэўскага зноў успыхнулі супрацьстаянні. Паводле афіцыйных звестак, у гэты дзень загінулі трое пратэстоўцаў. Армянін Сяргей Нігаян і беларус Міхаіл Жызнеўскі былі забітыя з агнястрэльнай зброі на вуліцы Грушэўскага. Юрый Вярбіцкі быў знойдзены мёртвым у лесапаласе.

У рэгіёнах дэманстранты пачалі займаць будынкі раённых дзяржаўных адміністрацый.

18 лютага адбылося рэзкае абвастрэнне сітуацыі, якая атрымала назву «крывавага аўторка». Сутыкнення паміж актывістамі Еўрамайдану і праваахоўнымі органамі ў цэнтры Кіева аднавіліся ў дзень пасяджэння Вярхоўнай рады, на якой апазіцыя запатрабавала неадкладнага вяртання да парламенцка-прэзідэнцкай формы кіравання і аднаўлення канстытуцыі 2004 года. Да вечара падраздзялення «Беркута» і ўнутраных войскаў адціснулі маніфестантаў на Майдан Незалежнасці. Цягам дня і ночы, у выніку актыўных сутыкненняў актывістаў Еўрамайдану з сілавымі структурамі, загінула 25 чалавек, больш за 350 атрымалі раненні, звыш 250 былі шпіталізаваны.

19 лютага СБУ аб'явіла рэжым контртэрарыстычнай аперацыі. 20 лютага на вуліцы інстытуцкай з'явіліся снайперы, якія адкрылі агонь па дэманстрантах. Усяго за перыяд з 18 да 20 лютага, паводле звестак міністэрства аховы здароўя Украіны, загінула 75 чалавек.

21 лютага пасля перамоваў паміж прэзідэнтам Януковічам і прадстаўнікамі апазіцыі пры пасярэдніцтве прадстаўнікоў Еўразвязу і Расеі было падпісанае Пагадненне «Аб урэгуляванні палітычнага крызісу ва Украіне». Дакумент падпісалі прэзідэнт Украіны і лідэры апазіцыі. Сведкамі падпісання выступілі міністры замежных спраў Нямеччыны і Польшчы - Франк-Вальтэр Штайнмаер, Радаслаў Сікорскі і кіраўнік дэпартамента кантынентальнай Еўропы міністэрства замежных спраў Французскай Рэспублікі Эрык Фурнье. Спецыяльны прадстаўнік прэзідэнта Расейскай Федэрацыі Уладзімір Лукін, які ўдзельнічаў у перамовах, адмовіўся паставіць свой подпіс пад пагадненнем.

Пагадненне прадугледжвала вяртанне да канстытуцыі 2004 года, гэта значыць да парламенцка-прэзідэнцкай формы кіравання, правядзенне датэрміновых выбараў прэзідэнта да канца 2014 года і фармаванне «ўрада нацыянальнага даверу». Таксама прадугледжваліся адвод сіл правапарадку з цэнтра Кіева і спыненне гвалту.

Вярхоўная рада прыняла закон аб вызваленні ўсіх затрыманых падчас акцый пратэсту. Падраздзялення «Беркута» і ўнутраных войскаў пакінулі цэнтр Кіева.

21 лютага, пры публічным абвяшчэнні лідэрамі парламенцкай апазіцыі умоў падпісанага Пагаднення, актывісты Еўрамайдану запатрабавалі неадкладнага сыходу ў адстаўку прэзідэнта Януковіча - у адваротным выпадку яны мелі намер пайсці на штурм адміністрацыі прэзідэнта і Вярхоўнай рады. У ноч на 22 лютага дэманстранты занялі ўрадавы квартал.

Сам Януковіч нечакана пакінуў сталіцу Украіны. Паводле афіцыйнай версіі ён адправіўся ў Харкаў для ўдзелу ў «з'ездзе дэпутатаў Паўднёвага-Усходу». Затым ён адправіўся ў Крым, адкуль збег у Расею.

22 лютага на пасяджэнні Вярхоўнай рады зарэгістравалася 248 дэпутатаў, пазней да іх далучыліся яшчэ блізу дзевяноста дэпутатаў. Пасяджэнне вёў віцэ-спікер Руслан Кашулінскі.

Вярхоўная Рада большасцю ў 326 галасоў прыняла адстаўку спікера Уладзіміра Рыбака і віцэ-спікера Ігара Калетніка. Новым кіраўніком парламента Украіны быў абраны Аляксандр Турчынаў.

У заяве Вярхоўнай Рады паведамляецца, што яна бярэ ўладу ў свае рукі. В.а. міністра ўнутраных спраў быў абраны дэпутат ад «Бацькаўшчына» Арсен Авакаў. Таксама Вярхоўная рада выказала недавер генеральнаму пракурору Віктару Пшонку.

Праз некалькі гадзін Вярхоўная рада прыняла пастанову, у якой заявіла, што Януковіч «неканстытуцыйным чынам самаўхіліўся ад ажыццяўлення канстытуцыйных паўнамоцтваў» і не выконвае свае абавязкі, а таксама прызначыла датэрміновыя прэзідэнцкія выбары на 25 траўня 2014 года.