Легендарныя жанчыны АТА

У 37-гадовай жыхаркі Цярнопаля Алы Барысенкі з пазыўным Чонгар ў АТА - асаблівы статус.

Яна зусім не слабая і далікатная жанчына. На гэтай вайне Чонгар шукае без вестак зніклых, удзельнічае ў вызваленні вайсковапалонных і робіць працу, за якую, акрамя яе, маці траіх дзяцей, не ўзяўся б ні адзін дужы мужык. Ала Чонгар шукае і хавае загінулых. «Вести» адшукалі легендарную Чонгар на ўсходзе краіны. Яна распавяла нам пра тое, як упершыню сутыкнулася са смерцю, як крымскія жаўнеры на каленях цалавалі ўкраінскую зямлю і чаму дастаўляць загінулых не менш важна, чым шукаць жывых. Гэта яе гісторыя.

«Жаўнер з Крыма цалаваў зямлю на каленях»

«Для мяне вайна пачалася 24 лютага. У гэты дзень нам з мужам патэлефанавалі сябры з Крыма: сказалі, што іх банкаўскія карткі заблакаваныя, і папрасілі дапамагчы выехаць з паўвыспы, - успамінае Чонгар. Тады, вядома, ніхто і ўявіць не мог, чым усе скончыцца. Мы проста загрузілі прадуктамі і цёплым адзеннем машыну, выдыхнулі і памчаліся з Цярнопаля ў Крым. Прыехалі, забралі, дапамаглі дабрацца ў Івана-Франкоўск. Пакуль развязалі пытанні сваіх хлопцаў, сустрэлі шматдзетную сям'ю татараў - яны таксама папрасілі дапамагчы. Увогуле, неяк так і панеслася. Мы сталі збіраць дапамогу для бежанцаў з Крыму. Не было ніякіх спонсараў: звычайныя людзі аддавалі ўсе свае зберажэнні, каб дапамагчы. Разам з грамадзянскімі з Крыма тады сталі выязджаць і вайскоўцы. Гэтыя жаўнеры і афіцэры - нашы героі, якія прысягнулі на вернасць толькі раз і толькі аднаму народу.

Я добра памятаю, як з Крыма выходзілі марпехі. Яны неяк знайшлі мой тэлефон, патэлефанавалі, сказалі, што хочуць выехаць, што трэба знайсці грошы на бензін. Марпехаў было 74 чалавекі - прыгожыя, дужыя, моцныя духам. Той бок, у асобе ці то крымчан, якія вырашылі стаць грамадзянамі РФ, ці то саміх рускіх вайскоўцаў, вывезла іх да пасёлка Чонгар Херсонскай вобласці. Адсюль, дарэчы, і мой пазыўны - Ала Чонгар. У марпехаў быў камандзір, Дзіма. Дужы такі, высокі, ён глядзеў тады на мяне і казаў: «Як жа я хвалююся за сваіх хлопцаў. Наша жыццё, наша мора - мы ўсё пакідаем у Крыме». Тады вельмі дапамагаў дэпартамент ДАІ. Гэтыя хлопцы знаходзілі транспарт, дапамагалі з перавозкамі, закуплялі ежу і рэчы. Таксама вельмі дапамагалі і дапамагаюць: СБУ, Мінабароны, абласныя УУС і ваенкаматы.

Памятаю яшчэ адзін выпадак, звязаны з Крымам. Патэлефанавалі 12 чалавек з ганаровай аховы штаба флоту і сказалі: «Дзмітрыеўна, на нас адкрылі паляванне. Мы хаваемся па падвалах, грошай няма, дапамажыце выехаць». Я чакала гэтых хлопцаў з ганаровай аховы ў Чаплынке, а яны, выявілася, паехалі на іншы блокпост. Памятаю, прылятаю я туды: стаіць іх аўтобус, хлапчукі сядзяць у ім і не выходзяць. Падыходжу, а яны: «Гэта вы Ала Дзмітрыеўна?» Кажу, што так. Толькі тады выйшлі, сталі смяяцца і плакаць ад шчасця. А адзін хлапчук, маладзенькі зусім, гадоў 19, упаў на калені і ў прамым сэнсе слова стаў цалаваць зямлю. З тых часоў гэтыя хлопцы называюць мяне «мама Ала» ці «хросная Ала».

«У АТА я ездзіла цяжарнай»

Мяне часта пытаюцца, ці памятаю я, як усе завязалася з 200-мі (загінулымі). А ўсё проста: я не баюся працы, бяруся за любую і дапамагаю ўсім, хто мае патрэбу. Памятаеце, у Крыме рускі жаўнер застрэліў ўкраінскага маёра (гаворка ідзе пра маёра Карачэўскага з Бярдзянска. - аўт.)? Гераічна загінулага афіцэра трэба было аддаць зямлі, і мы заправілі машыну, якая перавозіла труну. Страшна? Так, і мне часам страшна ўсведамляць, што я такім займаюся. А што рабіць? Як там дэсантнікі кажуць: «Ніхто, акрамя нас». У красавіку, калі пачалася АТА, я даведалася, што знаходжуся на прыстойным тэрміне цяжарнасці. Тады вайскоўцы, якіх мы вывозілі з Крыма, занялі пазіцыі ў яшчэ гарачых кропках - Славянску і Краматорску. Я падумала: маўляў, так, яшчэ разок збяру ім дапамогу, прывязу - і ўсё, завязваю, мне нараджаць хутка. А не выйшла. Адным - берцы, іншым - форма, трэцім - бронік, чацвёртым - проста ежа. Не магла я іх кінуць. Чацвёртага чэрвеня я прыехала ў Цернопаль са Славянска, а восьмага на свет з'явілася мая малая. Я адчайна разрываюся паміж домам і ўсходам, але зрабіць нічога не магу: вось цяпер ведаю, што не завяжу і не кіну.

«Ці даводзілася забіраць цела з поля бою»

Улетку ў АТА мне давялося мець справу не з адным дзесяткам 200-х. Гэта былі і тыя, каго я ведала, тыя, хто ўважаўся без вестак прапалым, вайскоўцы і грамадзянскія, маладыя і не вельмі. Я забірала загінулых з 95-й, 93-й, 30-й брыгад... Хлопцы з 95-й перад смерцю прасілі прывезці ім падушкі пад кулямёты. Я і мае валанцёры шукалі гэтыя падушкі. Знайшлі, але не паспелі. А трагедыя пад Валноваха з 51-й брыгадай... Гэта была першая масавая, страшная і горкая страта нашага войска. А я ж звязвалася з імі, з хлопцамі з 51-й. Іх камандзір прасіў: «Ала, нашы ўсе - голыя-босыя. Знайдзіце ім бронікі, хоць якія». Мы закупілі вялікую колькасць брані, вязем, а гэты ж камандзір тэлефануе і кажа: «Усё, Дзмітрыеўна, іх расстралялі ўжо». Ніхто да такіх масавым смерцяў не быў гатовы. Для іх нават трунаў нармальных не было.

Аперацыі, звязаныя з 200-мі, не спыняюцца ні на дзень. Нядаўна забіралі пяць целаў з Амврасіеўкі, некалькі целаў - з-пад Марыўпаля. Яшчэ адна аперацыя - вывозілі загінулых з Луганска. Вось уявіце сабе: морг, раддом, дзеці катаюцца на роліках, а паміж усім гэтым проста на вуліцы складзеныя целы нашых хлопцаў. Сярод гэтых загінулых былі 19-гадовы дэсантнік з 80-й брыгады, двое хлопцаў з «Айдар» і чацвёра неапазнаных.

«Мёртвых нельга судзіць»

Вядома, бываюць выпадкі, калі забіраю хлопцаў з украінскага войска, а высвятляецца, што разам з імі ёсць загінулыя з таго боку. Я дапамагаю і ім таксама. Мёртвых нельга судзіць, усіх трэба аддаць зямлі. Выходзіла на сваякоў людзей з ДНР і ЛНР, казала, маўляў, так і так, пахаваць, і мы закопвалі. Цяпер я таксама бяру ўдзел у пошуку без вестак зніклых і ў перамовах па вызваленні палонных. Мы з маімі валанцёрамі арганізавалі Усеўкраінскі цэнтр пошуку і прыблізна з ліпеня супрацоўнічаем з афіцэрскім корпусам генерал-палкоўніка Уладзіміра Рубана. Я выязджаю разам з імі, але працую па сваёй лініі, бо ў кожнай маці загінулага жаўнера павінна быць магіла, куды можна прыйсці.