Бітва пад Ілавайскам: успаміны ўдзельнікаў

Падрабязнасці пабоішча ў падкантрольных тэрарыстам рэгіёнах Украіны.

"Пётр Парашэнка, былы "шакаладны кароль" і нядаўна абраны прэзідэнт Украіны, горда стаяў на трыбуне на плошчы Незалежнасці ў Кіеве, у той час як перад ім цырыманіяльным крокам праходзілі 1500 вайскоўцаў, праязджала бронетэхніка і ракетныя пускавыя ўстаноўкі", - піша Лучыян Кім у артыкуле для Newsweek (пераклад - InoPressa).

"Гэта было 24 жніўня - гадавіна таго дня, калі краіна атрымала незалежнасць ад Савецкага Саюза ў 1991 годзе", - нагадвае аўтар.

"Паводле іроніі, дэманстрацыя ваеннай тэхнікі ў Кіеве была копіяй у мініяцюры штогадовых парадаў, якія з грукатам праходзілі па Чырвонай плошчы ў часы камунізму і ўваскрэшаныя прэзідэнтам Уладзімірам Пуціным, каб прадэманстраваць адраджэнне Расеі", - адзначае журналіст.

"Парашэнка абяцаў натоўпу неадкладную перамогу ў "апасродкаванай" вайне ягонай краіны супраць Расеі", - гаворыцца ў артыкуле.

"Парашэнка слаба ўяўляў сабе, што ў 400 мілях на ўсход разгортвалася катастрофа, якая стала пераломным момантам у вайне", - піша Кім.

"У гэтым рэпартажы ўпершыню падрабязна апісаныя ключавыя падзеі бітвы пад Ілавайскам", - падкрэслівае аўтар артыкула, які ўзяў інтэрв'ю ў удзельнікаў падзей.

У той самы час, як салдаты на парадзе аддавалі гонар Парашэнкі, у сталіцу прыходзілі трывожныя паведамленні пра тое, што расейскія войскі пры падтрымцы танкаў і цяжкай артылерыі перасякаюць ўсходнюю мяжу каля Амвросіеўкі і хутка прасоўваюцца да чыгуначнай развязкі ля Ілавайска, дзе дрэнна абсталяваныя ўкраінскія войскі ўжо амаль тыдзень былі заціснутыя тэрарыстамі, гаворыцца ў артыкуле.

"Гэта было зусім нечакана. Расейскія войскі проста ўступілі туды", - распавёў Newsweek генерал-лейтэнант Руслан Хамчак, камандзір украінскіх сіл у Ілавайску.

"Паколькі ўкраінскай пяхоты для ўзяцця Ілавайска бракавала, 18 жніўня туды былі накіраваныя батальёны добраахвотнікаў "Днепр" і "Данбас", укамплектаваныя нацыянальнымі гвардзейцамі", - піша Кім.

"Мы не павінныя былі атакаваць, - распавядае 43-гадовы Вячаслаў Пячоненка, палкоўнік міліцыі ў адстаўцы, які працаваў у ахоўным прадпрыемстве сеткі супермаркетаў, перад тым як стаць намеснікам камандуючага батальёна "Днепр". - Гэта быў наш першы баявы вопыт, але мы хутка вучыліся на ўласных памылках".

"У той дзень, калі ў Кіеве праходзіў парад, сектар "Д", украінская абарончая лінія ўздоўж расейскай мяжы, быў прарваны, калі расейская "служба выратавання" прабілася на поўнач да Ілавайска. Да вечара горад быў аточаны", - піша журналіст. "Рускіх было так шмат, што не ва ўсіх з іх былі карты. Канвой, які мы знішчылі, проста заблукаў", - успамінае камандзір батальёна "Днепр" Юрый Бяроза.

Паводле слоў Бярозы, пры дапамозе захопленай у рускіх радыёстанцыі ён звязаўся з Іванам Буткіным, камандзірам узвода брыгады ПДВ, якая знаходзіцца ва Ульянаўску, які выкарыстаў пазыўны "клён". "Бяроза прапанаваў вызваліць двух расейскіх палонных - малодшага сяржанта Руслана Ахметава і старэйшага сяржанта Арсенія Ілмітава - у абмен на бяспечны праход украінцаў, якія затрымаліся каля Ілавайска", - паведамляе аўтар.

У тую ж ноч у гэтыя падзеі ўмяшаўся Пуцін, паклікаўшы лідараў тэрарыстаў даць украінскім вайскоўцам "гуманітарны калідор, каб пазбегнуць бессэнсоўных ахвяр", нагадвае Кім.

Аднак з надыходам раніцы 29 жніўня ўмовы спарадкаванага адступлення раптоўна змяніліся, адзначаюць украінскія афіцэры. Рускія цягнулі час, прапанаваўшы ўкраінскім камандзірам новы маршрут адступлення, запатрабаваўшы, каб украінцы здалі зброю, і прапанаваўшы Хамчаку пакінуць добраахвотніцкія батальёны, гаворыцца ў артыкуле.

"Я сказаў: "Не, мы пойдзем адсюль, як дамовіліся раней", - успамінае Хамчак. "Калі мы прайшлі іх другі кантрольна-прапускны пункт, яны пачалі страляць па нас, як у ціры, - успамінае Бяроза. - Гэта была засада".

Другую ўкраінскую калону спасціг той ж лёс. "Сотні ўкраінскіх вайскоўцаў загінулі, прапалі без вестак ці трапілі ў палон, і амаль уся іх баявая тэхніка была знішчаная", - піша журналіст. Афіцыйна міністэрствам абароны Украіны была пацверджана гібель 108 чалавек, але афіцэры асцерагаюцца, што гэты лік можа быць у чатыры ці нават у шэсць разоў больш.

"Пасля разгрому ягоных войскаў пад Ілавайскам і стратэгічна важным горадам Марыўпаль у Парашэнкі не заставалася вялікага выбару, акрамя як дамагацца тэрміновага мірнага пагаднення з Пуціным. 5 верасня крохкае перамір'е ўступіла ў сілу", - гаворыцца ў артыкуле.

"Праз месяц пасля бітвы жыхары Ілавайска адчувалі горыч і адчувалі сябе забытымі пасля таго, як яны перажылі амаль тры тыдні абстрэлаў. Па меншай меры, 100 мірных жыхароў былі забітыя, паводле слоў хірурга Міхаіла Галаўко, і большасць з іх пахаваныя там, дзе яны ўпалі", - адзначае рэпарцёр.

Калі да бітвы пад Ілавайскам было цяжка прывесці неабвержныя доказы прамога расейскага ваеннага ўмяшання, то труны, якія вяртаюцца ў гарнізонныя гарады па ўсёй Расеі, выявіліся рэальнасцю, піша ён. "Каля Ілавайска было зарэгістравана ад 1000 да 1200 загінулых", - кажа Алена Васільева, актывістка руху за мір з Масквы, якая вядзе старонку ў Facebook, на якой адсочваюцца расейскія страты на Украіне.

"Паводле яе звестак, у выніку канфлікту да 4000 расейцаў былі забітыя ці прапалі без вестак", - гаворыцца ў артыкуле.

Дарадца міністра абароны Украіны Аляксандр Данілюк не адмаўляе, што мелі месца праблемы з каардынацыяй сіл: у рэшце рэшт, украінскім узброеным сілам не надавалася належнай увагі на працягу 20 гадоў. "Паводле ягоных слоў, Крэмль стаіць за інфармацыйнай кампаніяй, задача якой складаецца ў тым, каб падарваць давер да войска і справакаваць паўстанне ў Кіеве", - паведамляе аўтар артыкула.

Хамчак кажа, што за склокамі з-за таго, хто вінаваты, забываюць пра галоўнага вінаватага: "Нам здрадзіў наш усходні сусед. Гэта была здрада. Без абвяшчэння вайны яны ўвайшлі на нашую тэрыторыю і пачалі баявыя дзеянні".