Украінская рэвалюцыя: погляд з кухні

Валанцёрамі на кухні КГГА побач працуюць бізнэс-лэдзі і сірата з дзіцячага дома, студэнтка-першакурсніца і былы міліцыянт.

Некаторыя маюць сям'ю і дзяцей малога ўзросту, а некаторыя самі толькі дасягнулі паўналецця. Некаторыя прыйшлі на самым пачатку пратэстаў, іншыя далучыліся нядаўна. Некаторыя прыходзяць на некалькі гадзін пасля працы, а некаторыя тут пастаянна - і спяць на другім паверсе дома, піша журналістка «Украінскай праўды».

Яны гавораць на розных мовах - украінскай, расейскай і беларускай.

Аб'ядноўвае іх тое, што яны не належаць ні да адной палітычнай партыі, ні да груп прафесійных актывістаў. Іх аб'ядноўвае таксама тое, што аднойчы яны захацелі зрабіць трохі больш для таго, каб Украіна стала іншай.

***

Калі падае руку, ён адварочвае далонь у бок, прапаноўваючы паціснуць толькі запясце. Ён не паспеў вымыць рукі: на кухні пастаянна чакае праца. У яго тонкія рысы твару, хударлявы целасклад і чароўная, амаль дзіцячая ўсмешка: на выгляд Аляксандру не больш за трыццаць.

З ягоных уласных слоў, амаль два месяцы таму ён упершыню прыйшоў працаваць валанцёрам на кухню ў Дом прафсаюзаў. А сёння ён з'яўляецца адным з двух галоўных адказных за працу кухні КГГА. Ягонага напарніка таксама клічуць Аляксандрам - але ніхто з жыхароў мэрыі і ахоўнікаў іх не блытае. Нашага знаёмага ўсе называюць «маленькім Сашам».

Ён не належыць ні да адной палітычнай партыі і не бярэ ўдзел у дзейнасці вулічных актывістаў. Як і ўсе, ён кажа пра збітых студэнтаў, забітых мітынгоўцаў і параненых журналістаў. Кажа аб злачыннай уладзе і карупцыі. А потым дадае, што яго ўласная маці - былая ўніверсітэцкая выкладчыца з 35-гадовым стажам, атрымлівае мізэрную пенсію, на якую немагчыма пражыць.

Ён распавядае, што каля дваццаці пяці чалавек на кухні КГГА штодня рыхтуюць да двух тысяч порцый ежы. «Да нас прыходзяць валанцёры спачатку на некалькі гадзін. А потым яны застаюцца надоўга», - адзначае ён. Прадукты збіраюць і прывозяць з усіх гарадоў Украіны.

Ужо праз некалькі гадзін мы ўтрох, з маімі французскімі сябрамі Рамэнам і Ларэнам, сядзім на кухні КГГА і чысцім бульбу. Яшчэ ўчора некаторыя з нас чыталі лекцыі ва ўніверсітэце, нехта пісаў навуковыя артыкулы або здымаў дакументальныя фільмы. Зрэшты, і для нашага новага шэфа Сашы кіраванне рэвалюцыйнай кухняй - першы досвед пратэсту на баку народа. У мінулы раз, дзевяць гадоў таму, ён працаваў у міліцыі.

***

Па дарозе на Майдан мне ўдалося высветліць, што маіх новых французскіх сяброў не цікавіць палітычная рыторыка, грамадская патэтыка і пафас рэвалюцыйных лозунгаў. Яны сацыёлагі, таму іх таксама не цікавяць канспіралагічныя тэорыі «пратэстуючых за маніторам» ці палітычныя прагнозы ад «актывістаў Фэйсбуку». Замест гэтага яны хочуць зразумець іншае - як здарылася, што мірныя людзі пакінулі сваё будзённае жыццё, сваю індывідуальную «зону камфорту» і выйшлі на вуліцу.

Менавіта дзеля гэтага разумення яны гатовыя пабыць побач: некалькі вечароў запар пабыць валанцёрамі на кухні, праводзіць час за размовамі з людзьмі ў намётах ці стаяць на дваццаціградусным марозе, назіраючы за распрацоўкай новай катапульты.

Яны былі ў Сірыі і Грэцыі падчас канфліктаў, здымалі дакументальнае кіно і пісалі навуковыя артыкулы. На кіеўскім Майдане іх здзіўляе сур'ёзнасць і рашучасць, арганізаванасць і спакой. Іх здзіўляе адсутнасць бурных дыскусій, эмацыйнай жэстыкуляцыі і алкаголю. Але больш за ўсё іх здзіўляе адсутнасць дзяцей: у некаторых іншых гарачых кропках іх трымаюць «жывым шчытом» ад агрэсіі з процілеглага боку.

Яны спрабуюць гаварыць з людзьмі, не беручы ў іх «інтэрв'ю». Яны амаль не задаюць пытанняў, але, хутчэй, ініцыююць нязмушаную гутарку на роўных. Менавіта так яны становяцца часовымі «саўдзельнікамі» пратэсту.

***

«Здаецца, вы ўзялі мой нож», - кажа нам пяцідзесяцігадовая жанчына з сур'ёзным і крыху стомленым позіркам.

Яе завуць Людміла, яна гаворыць па-руску. Уладальніца кіеўскага бізнэсу ў продажы бутыляванай вады і БАДаў, яна належыць да таго пакалення, якое далучылася да пратэстаў услед за ўласнымі дзецьмі. На працягу першых двух месяцаў Майдана яе сын актыўна «маніторыў сітуацыю», а яна пералічвала грошы, прыносіла прадукты і час ад часу прыходзіла на Веча. А потым сын сказаў, што ў інтэрнэце напісалі аб неабходнасці ў валанцёрах на кухні КГГА. Ужо на наступны вечар яна была тут.

На кухні вайна вайной, а вячэра згодна з раскладам: усе спяшаюцца завяршыць падрыхтоўку да таго часу, як трэба будзе запускаць унутр вялікую чаргу маленькімі групамі па дзесяць чалавек.

«Дзяўчыны, падніміце рукі, хто застаецца на ноч?» - Пытаецца Аляксандр, прабягаючы міма. Убачыўшы толькі некалькі адзінкавых рук, з усмешкай дадае: «Хто застанецца, таму шакаладка». Але дзяўчын тут не нашмат больш, чым хлопцаў.

«Франсэ, комсі, комса», - весела крычыць нам смуглы малады чалавек. На выгляд яму няма і дваццаці.

Рыгор родам з Малдовы - ён упершыню апынуўся ва Украіне ў сямігадовым узросце. Тады ён, сірата, збег з дзіцячага дома і прыехаў аўтобусам да Кіева, угаварыўшы незнаёмага пенсіянера сказаць, што Рыгор - яго ўнук. «Але з тых часоў шмат чаго адбылося», - таямніча кажа ён.

Наступным летам ён плануе дабрацца да Марсэля - хоча ўступіць у французскі «Замежны легіён».

На наступны вечар да нас падыходзіць маладзён, якога мы бачылі не адзін раз. «Я тут працую шэф-поварам», - кажа Улад. Ён з жонкай жыве ў Броварах, мае дыплом кухара і досвед работы па спецыяльнасці. «Ведаеце, аднойчы я прыйшоў паесці ў КГГА, і зразумеў, што я патрэбны рэвалюцыі, - жартуе ён, - бо той суп есці было немагчыма».

Зрэшты, ва Улада ёсць і другая прафесія. Ужо адзінаццаць гадоў ён займаецца лацінаамерыканскімі танцамі. Зараз мае кантракт, згодна з якім праз некалькі тыдняў паедзе ў замежнае турнэ. А пакуль ён будзе павышаць сваю першую кваліфікацыю на рэвалюцыйнай кухні Майдана.

На кухні няма тэлевізара, радыётрансляцыі або інтэрнэту – аб навінах «з перадавой» валанцёры даведаюцца непасрэдна ад тых, хто прыходзіць есці - разам з навінамі тыя прыносяць з сабой пах вогнішчаў і пакідаюць на падлозе чорныя сляды ад ботаў.

Марыне, студэнтцы-завочніцы першага года навучання на факультэце замежных моў, васямнаццаць. У яе натхнёныя і трохі наіўныя вочы, яна вельмі добрая. Марына з Чарнігава, пра падзеі лістапада і снежня амаль нічога не ведала. Прыехала ў Кіеў у канцы снежня на канцэрт, а потым пайшла прагуляцца па цэнтры горада. Апошняя маршрутка ў Чарнігаў ужо з'ехала. Так яна трапіла на вячэрні Майдан.

«Самотная ў натоўпе, я стаяла і малілася», - кажа яна, «а потым да мяне падышоў хлопец і прапанаваў гарбаты. Павёў на экскурсію ў КГГА. Тут я і засталася».

Марына часта працуе на кухні ноччу, а днём спіць на другім паверсе КГГА. У ноч з 21 на 22 студзеня яна была на Грушэўскага да самай раніцы - і сышла адтуль прыкладна ў той момант, калі забілі Сяргея Нігаяна. Пра гэта даведалася, калі прыйшла ў Дом прафсаюзаў. «Гэта вайна», - кажа яна. Хлопцы ў шаломах і масках здаюцца сапраўднымі ваярамі, якія ідуць у небяспечную ноч.