«Независимая газета»: У Лукашэнкі не хапае грошай на пенсіі

Лукашэнка сваім указам надзяліў унёскі ў Пенсійны фонд статусам першачарговых.

Прычына ў дэфіцыце сродкаў фонду, выкліканым старэннем насельніцтва і масавымі неплацяжамі. Эксперты лічаць, што адзіна магчымым выхадам у цяперашняй эканамічнай сітуацыі было б павышэнне пенсійнага ўзросту.

Указ прадастаўляе органам Фонду сацыяльнай абароны насельніцтва (ФСАН) права ў выпадках нявыплаты ва ўстаноўленыя заканадаўствам тэрміны абавязковых страхавых унёскаў, унёскаў на прафесійнае пенсійнае страхаванне ў бюджэт ФСАН прыпыняць аперацыі плацельшчыкаў абавязковых страхавых унёскаў па бягучых банкаўскіх рахунках.

Таксама з гэтага часу Фонд сацыяльнай абароны мае права «атрымліваць ад банкаў інфармацыю аб астатках і руху сродкаў на гэтых рахунках», піша «Независимая газета».

У бізнес-асяроддзі пакуль яшчэ не зусім разабраліся, як будзе рэалізоўвацца новае права, бо ФСАН і раней мог спісаць грошы самастойна. Праўда, заставаліся даступнымі выдаткі на неадкладныя патрэбы. Сёння гаспадарнікі мяркуюць, што з прыняццем указа знікне і такая магчымасць. У гэтым выпадку вынікам дзеяння ўказа стане спыненне дзейнасці многіх прадпрыемстваў, прагназуюць яны.

Па дадзеных ФСАН, на 1 студзеня 2014 года ў фонду было 320 арганізацый даўжнікоў з абавязкам у амаль 290 млрд беларускіх рублёў. Пагроза паралізаваць дзейнасць магла б падзейнічаць, калі б гэта былі прыватныя кампаніі. У той жа час статыстыка сцвярджае, што 85% «злосных неплацельшчыкаў» - сельскагаспадарчыя прадпрыемствы або тыя, што іх абслугоўваюць. Як ужо адзначала «НГ», гэта ўсё фактычныя калгасы савецкага ўзору, якія знаходзяцца ў прамым дзяржаўным кіраванні, нягледзячы на тое, што называюцца яны кааператывамі або акцыянернымі таварыствамі. Не плацяць яны ўнёскі ў ФСАН не таму, што не жадаюць, а таму, што грошай у іх няма. Пра неэфектыўнасць сельскай гаспадаркі Беларусі па прычыне грубага ўмяшання дзяржорганаў у гаспадарчую дзейнасць сельгаспрадпрыемстваў СМІ пісалі раней. Шэрагі даўжнікоў папоўнілі яшчэ і прадпрыемствы дрэваапрацоўчай галіны, бядотнае становішча якіх стала вынікам эканамічна непрапрацаванай мадэрнізацыі.

Агульная колькасць плацельшчыкаў у фонд складае больш за 530 тыс., а яго бюджэт - амаль 78 трлн., таму сам памер доўгу яшчэ не з'яўляецца катастрафічным. Экспертаў насцярожвае тэндэнцыя - дэфіцыт склаўся ўпершыню і выкліканы менавіта неплацяжамі. Пакуль праблему лакальна вырашылі за кошт дзяржаўнага бюджэту. Аднак і дзяржаўная казна па прычыне эканамічных праблем не можа быць сталым донарам.

Рост неплацяжоў - а эканамісты прагназуюць такое развіццё падзей - разам з ужо агучанай раней праблемай старэння насельніцтва здольны прывесці да зніжэння памераў пенсій, калі не прыняць якіх-небудзь мер.

Нагадаем, што ў Беларусі захавалася савецкая салідарная сістэма пенсійнага забеспячэння, пры якой цяпер працаўнікі адлічваюць сродкі на выплаты пенсіянерам. У цяперашні час два работнікі ўтрымліваюць аднаго пенсіянера (у Еўропе, напрыклад, 4:1), і эксперты прагназуюць, што ў бліжэйшай перспектыве суадносіны стануць 1:1. Акрамя таго, захаваўся ў краіне і вельмі нізкі ў параўнанні з іншымі еўрапейскімі краінамі пенсійны ўзрост: 55 гадоў для жанчын і 60 - для мужчын.

Эксперты, як мясцовыя, так і міжнародныя, фіксуюць рост працягласці жыцця і рэкамендуюць павялічыць узрост выхаду на пенсію. Тым больш што, па дадзеных статыстыкі, кожны чацвёрты пенсіянер усё роўна працягвае працаваць. Эксперты падлічылі, што павелічэнне пенсійнага ўзросту хаця б на год дасць 5-7% эканоміі. Як прызналася нядаўна міністр працы Мар'яна Шчоткіна, адпаведныя прапановы яе ведамства не аднойчы адпраўляла ва ўрад, аднак там яны не знаходзіць разумення. Мясцовыя назіральнікі лічаць, што Лукашэнка тым самым баіцца пазбавіцца падтрымкі сталага насельніцтва.

Важна ўдакладніць, што адлічэнні ў ФСАН, так званы сацыяльны падатак і так вельмі высокі ў Беларусі - 35% ад фонду аплаты працы, таму казаць пра павышэнне яго памеру нерэальна.

Пакуль урад абыходзіцца касметычнымі праўкамі: да 10 гадоў павялічаны мінімальны працоўны стаж, які дазваляе разлічваць на пенсію, дзяржава прапанавала механізм павышэння пенсійных выплат для тых, хто сам свядома адкладзе свой выхад на заслужаны адпачынак, аднак прынцыповага ўплыву на рашэнне праблем пенсійнага забеспячэння яны не аказваюць.

Пераход да найбольш распаўсюджанай і прагрэсіўнай назапашвальнай сістэмы пакуль таксама немагчымы, прызнавалася ў канцы года Мар'яна Шчоткіна. Паводле яе слоў, сёння дзяржава не можа гарантаваць вяртанне грамадзянам укладзеных сродкаў з папраўкай на інфляцыю. Эксперты дадаюць і іншыя прычыны: адсутнасць свабодных сродкаў для выплаты пенсій цяперашнім пенсіянерам, якія не назапашвалі сродкі раней, неразвітасць фінансавых рынкаў, якія ў іншых краінах дазваляюць не толькі захаваць, але і прымножыць пенсійны капітал.