На Гродзеншчыне - дэфіцыт рыбы

Прэснаводная рыба знікла з крамаў Гродна.

Традыцыйныя "рыбныя" чацвяргі, якія калісьці практыкаваліся ў грамадскім харчаванні, даўно не ў модзе. У меню кафэ і рэстаранаў у асноўным мяса - хоць яно і даражэй, і не з'яўляецца паўнавартаснай заменай рыбных страў. Нават калі і з'яўляецца на стале рыба, то ў асноўным марожаная, марская, піша "Советская Белоруссия".

А дзе ж свежая, прэснаводная са сваіх вадаёмаў? У краі рэк і азёр ёсць усе ўмовы для яе прамысловай здабычы. Але ловім рыбы мы няшмат. Напрыклад, на Гродзеншчыне ў мінулым годзе здабылі толькі 308 тон рыбы. Гэта ўсяго па 300 грамаў жывой вагі на аднаго жыхара вобласці. Не наясіся... Для параўнання: рыбны ўраджай у цэлым па краіне таксама не багаты, але перавышае гродзенскі амаль у 50 разоў - 15 тысяч тон. Што ж перашкаджае арганізаваць добры ўлоў на прынёманскіх вадаёмах і ўдосталь забяспечыць свежай рыбай гандлёвыя прылаўкі?

Дорага і нерэгулярна

Самая буйная рыбная гаспадарка знаходзіцца ў аграгарадку Солы Смаргонскага раёна. Гэта ў 200 кіламетрах ад Гродна. Таму карп з таўсталобікам з-за далёкай дарогі ў абласным цэнтры нячастыя госці, хоць і жаданыя. Дзе, як не ў буйным горадзе, можна хутка прадаць скорапсавальную прадукцыю? Але ў сольскіх рыбакоў не так шмат тавару, каб везці яго ў такую далеч. Шматгадовы пралом у гандлёвых шэрагах рэгіёну запоўнілі гаспадаркі Брэстчыны. Іх не бянтэжаць нават 300-кіламетровыя адлегласці да прылаўка. Аўтацыстэрны на берагах Нёмана звычайна спыняюцца дні на два: прадаюць свежы тавар на рынках, развозяць яго па крамах, а затым вяртаюцца дадому. Потым - зноў у шлях.

Адзін з асноўных недахопаў прывазнога гандлю - высокія кошты на прадукцыю, якія пастаянна растуць. Трэба ж неяк адбіваць транспартныя выдаткі. Тут бы падмітусіцца мясцовым рыбакам. Тым больш што яны ўжо ўзялі ў арэнду 139 штучных і натуральных вадаёмаў плошчай больш за 2.700 гектараў. Асноўная доля - у падпарадкаванні фермераў і індывідуальных прадпрымальнікаў - 60 азёр і сажалак. Яшчэ на 38 вадаёмах гаспадараць сельскагаспадарчыя вытворчыя кааператывы. Пры тлумачальнай працы трашчалі б сеткі ад вялікага ўлову. Аднак аддача пакуль мізэрная.

Галоўны заатэхнік упраўлення жывёлагадоўлі і племянной справы камітэта па сельскай гаспадарцы і харчаванню Гродзенскага аблвыканкама Надзея Вайтко не хавае турботы:

- Паўгода таму быў створаны канцэрн «Белводгас», які рэгулюе развіццё рыбнай гаспадаркі ў краіне. З новай структурай мы звязвалі надзеі на навядзенне парадку на вадаёмах і павелічэнне ўлову рыбы. Аднак у «Белводгаса» чамусьці няма прадстаўніцтваў у абласцях. Усе функцыі ў рэгіёнах перададзеныя аблсельгасхарчам. Акрамя жывёлагадоўлі, мы вымушаныя займацца яшчэ і рыбай. Хоць у нас няма спецыялістаў у гэтай галіне. Раней рабілі рэгулярныя праверкі, кансультавалі і дапамагалі арандатарам навучаныя інспектары дэпартамента па меліярацыі і воднай гаспадарцы, цяпер жа іх у абласцях няма.

Фарэль карпу не перашкода

Індывідуальны прадпрымальнік з Навагрудскага раёна Уладзімір Маркаран рыбалоўствам займаецца ўжо 8 гадоў. На свой страх і рызыку ўзяўся за развядзенне залацістай фарэлі. Пачынаў з будаўніцтва дамб, басейнаў. Падводзіў ваду, вырошчваў малявак, падрыхтоўваў кармы. Плён руплівай працы атрымаў не адразу. Фарэль - рыба патрабавальная, да яе патрэбны асаблівы падыход. Але Уладзімір Маркаран сакрэты яе развядзення спазнаў на практыцы:

- Акрамя таго што вада павінна быць пэўнай тэмпературы, яе яшчэ трэба насыціць кіслародам. Больш за 10 разоў у дзень рыбу трэба пакарміць. І нават ноччу прыходзіцца глядзець, каб усё было ў парадку.

Але калі ўлоў нядрэнны, то прадаць далікатэсную прадукцыю прадпрымальніку не так і проста. Нягледзячы на тое, што асартымент прэснаводнай рыбы ў крамах незвычайна вузкі і абмяжоўваецца часцей за ўсё карпам і таўсталобікам. Гандаль пакуль бярэ фарэль невялікімі партыямі. Няма ўпэўненасці, што свежы тавар хутка знікне?

Падобная сітуацыя ўзнікла і з рэалізацыяй яшчэ аднаго новага для гродзенскіх рыбакоў віду - афрыканскага сома. У мінулым годзе першую яго партыю выдала прыватнае прадпрыемства «ПРАсома». Колькі ні спрабаваў «злавіць» у крамах сома, нідзе не знайшоў. Нарэшце, выявіў ва ўніверсаме на вуліцы Малышчынскай у Гродна. Рачному драпежніку там вылучылі новы акварыум, які прызначаўся для карпа. Загадчыца крамы Святлана Шавельская прызналася, што цяпер вывучаецца попыт на прадукцыю. Пакуль у наяўнасці ўсяго 15 кілаграмаў гэтай рыбы. Спатрэбіцца больш - прадпрыемства гатова паставіць. Фарэль, сом, а таксама іншыя віды могуць значна дапоўніць рыбны асартымент у крамах. Ці гатовы да гэтага гандаль?

У крамах Гродзенскай вобласці ўсталявана 236 акварыўмаў. Яшчэ пяць гадоў таму такіх спецыяльных рэзервуараў налічвалася ўсяго 69. Прагрэс у наяўнасці. Але трэба ісці далей. Каб пастаянна падтрымліваць у крамах шырокі выбар жывой рыбы, трэба кожнаму віду даць асобны шкляны домік з вадой. А пакуль, за рэдкім выключэннем, нават у новых гандлёвых павільёнах ёсць толькі па адным акварыуме.