Журналіст распавёў пра брыльянты на мільярды з Межыгор'я

Журналіст - даследчык Межыгор'я Дзмітрый Гнап распавёў пра каштоўнасці, знойдзеныя ў логаве экс-прэзідэнта Украіны.

Грамадскі актывіст і журналіст Дзмітрый Гнап разам з калегамі і валанцёрамі рэстаўраваў і адсканаваў «Межыгорскі архіў , выклаўшы яго на спецыяльна створаны сайт - Yanukovych Leaks (па аналогіі са знакамітым «Вікілікс»).

Гэта была цяжкая і карпатлівая праца, якая да гэтага часу цалкам не завершаная. Але пра шматлікія рэчы мы можам казаць ужо зараз, аналізаваць іх і рабіць высновы, піша mukola.net.

- Дзмітрый, чаму экс-прэзідэнт і яго каманда так бяздарна паступілі са сваёй чорнай бухгалтэрыяй? Навошта было яе тапіць - хіба спаліць не прасцей?

- Не прасцей. Мы спачатку знайшлі 150 тэчак з дакументамі (у кожнай 200-300 дакументаў), а затым - у адміністрацыйным будынку - убачылі яшчэ 700 тэчак. Гэта велізарная куча папер.

Проста так абліць бензінам і спаліць не атрымаецца. Хоць яны спрабавалі - частку дакументаў (3 або 5 тэчак) яны спалілі, але для астатніх спатрэбілася б мартэнаўская печ.

Кідаць па адным лістку ў вогнішча - на гэта сышло б некалькі гадоў.

Ёсць і такія тэчкі, якія абгарэлі па краі, а ўнутры ўсё цэлае. Калі яны зразумелі, што наступіў канец, тады ўзялі і кінулі ўсё гэта ў ваду.

- Тады не зразумела, навошта наогул гадамі назапашваць на сябе кампрамат. Вядома, такога фіналу Януковіч і ўявіць сабе не мог, але ў прынцыпе - навошта?..

- А тут трэба разумець іх псіхалогію. У Данецку ёсць такі прынцып: «навядзі парадак, і парадак захавае цябе». Людзі старанна займаліся назапашваннем дакументацыі, каб быў поўны кантроль.

Януковіч нікому не давяраў.

Сістэма кантролю за ўсімі грашовымі патокамі была наладжана дастаткова магутна.

Там працавалі прафесійныя бухгалтары і фінансісты. Усё было пад кантролем, каб ніхто, як кажуць у Данецку, «не крысятнічаў з касы». Уцёкаў з Межыгор'я сапраўды ніхто не меркаваў - яны да апошняга верылі, што ўсё абыдзецца.

Але не абышлося.

- Вось тое, што было знойдзена ў сажалцы, - толькі вярхушка айсберга?

- Менавіта так. Мы потым знайшлі «першакрыніцу»: у адміністрацыйным будынку размяшчаўся офіс кампаніі «КіеўУніверсалСэрвіс», якая займалася эксплуатацыяй Межыгор'я.

Там мы ўбачылі яшчэ 700 тэчак - усе дакументы адтуль мы адсканавалі і аддалі затым у Генпракуратуру.

- Які адсотак дакументаў можна лічыць згубленымі?

- Невялікі. Большасць мы ўжо выклалі на сайт.

- Цяпер на Yanukovych Leaks каля 20 тысяч дакументаў. Гэта яшчэ не канец гісторыі?

- Ужо больш за 20 тысяч. Яшчэ крыху мы «зальем», але, у прынцыпе, засталося няшмат - недзе 2 ці 3 тысячы дакументаў.

- Дакументы гэтыя можна падзяліць на некалькі катэгорый. Найбольшую з іх складаюць бухгалтарскія паперы, так?

- Так. Найбольшая частка - першасная бухгалтэрыя Межыгор'я.

Менш дакументаў, якія тычацца фінансавых здзелак сям'і Януковіча, - гэта значыць якім чынам зарабляліся ўсе гэтыя мільёны даляраў.

Былі яшчэ спісы патэнцыйна небяспечных для Януковіча журналістаў, дасье на некаторых палітыкаў, грамадскіх актывістаў, так званыя «арыентоўкі» на Таццяну Чарнавол і да т.п.

- Ці ёсць нейкі адсотак дакументаў, якія вы адклалі ў бок і вырашылі не друкаваць, таму што там, магчыма, утрымліваецца нешта, не прызначанае для агульнага чытання?

- Няма такіх. Усё, што мы знайшлі, сведчыць альбо пра карумпаванасць, або пра пераслед людзей. Усё гэта мы выкладваем на сайт. 95% усіх дакументаў - ужо там.

- Падзяліцеся нейкай сенсацыяй або, па меншай меры, скажыце, што асабіста вас уразіла ў гэтых знаходках больш за ўсё?

- Справа ў тым, што «болевы парог» з часам памяншаецца. І тое, што здзіўляла месяц таму, цяпер ужо зусім не ўражвае. Напрыклад, распіскі аб унясенні сродкаў наяўнымі на дзесяткі мільёнаў даляраў, якія прыносілі Паўлу Літоўчанку - заўгасу Януковіча.

- Што цікавага сярод, так бы мовіць, нефармальных запісаў?

- Былі малюнкі падчарыцы Януковіча і цікавае дасье на саму яго сужыцельку Любоў Паляжай, справаздача аб сачэнні за ёй. Ахова дакладвала Януковічу аб яе перамяшчэнні. Мы пра гэта неўзабаве апублікуем матэрыял.

- А як знайшлі відэа, дзе зафіксавана, як Януковіч пакідае Межыгор'е?

- Яго знайшло агенцтва «Лига -БизнесИнформ» і «5-ы канал». Пра гэта лепш спытаць у іх.

- Давайце пра тэхнічны бок справы. Як адбывалася рэстаўрацыя знойдзеных дакументаў, хто вам з гэтым дапамагаў?

- Спачатку ратаваць дакументы ад размакання нам дапамагалі работнікі Украінскага дзяржаўнага архіва.

Яны прывезлі адмысловыя «цеплавыя гарматы», паказвалі, як старонкі правільна гартаць, каб яны канчаткова не раскіслі.

Цяпер жа, калі ўсе дакументы адсканаваныя і выратаваныя, надышла чарга журналістаў і спецыялістаў па IT-тэхналогіях, якія дапамагаюць упарадкаваць гэты велізарны архіў.

- Як вам удалося зберагчы архіў ад раскрадання? Аўтапарку Януковіча пашанцавала менш...

- У нас працавала група журналістаў прыкладна з 15 чалавек, плюс былі валанцёры і актывісты Аўтамайдана... Усе адны аднаго ведаюць, усе назіралі за парадкам.

- Вы згадалі пра тое, што межыгорскі архіў перададзены для азнаямлення ў Генпракуратуру. Што з ім цяпер? Што кажа ГПУ?

- Генпракуратура яго ў нас урачыста канфіскавала. Дакладваць яны не абавязаныя, а мы і не цікавімся. Сваё ўласнае расследаванне мы Генеральнай пракуратуры не давяраем. Хай працуюць самі, вынік убачым па факце.

- Ці не думалі вы напісаць кнігу на базе ўсяго прачытанага і ўбачанага?

- Думалі. Але пакуль займаемся журналісцкімі расследаваннямі. На сайце ўжо ёсць некалькі тэкстаў. А кніга... Пытанне не да часу. Можа, праз паўгода да яе і дойдуць рукі...

- Што цяпер у Межыгор'і?

- Межыгор'е закрыта, бо сустракаліся выпадкі марадзёрства.

- Хто канкрэтна ахоўваў Межыгор'е? Чым далей ад 22 лютага, тым больш розных версій...

- Наколькі мне вядома, Межыгор'е ахоўвалі некалькі сотняў Самаабароны. Там былі, у прыватнасці, Трэцяя сотня, Вышгародская сотня, Аўтамайдан. Але іх было недастаткова, каб пакрыць увесь гэты велізарны масіў - 50 з лішнім гектараў. Яны ўсё не маглі ахапіць, таму дзесьці і адбываліся выпадкі марадзёрства.

Трэцяя сотня і Аўтамайдан ахоўвалі сховішча каштоўнасцяў у Януковіча ў гаражы. Пазней усё гэта перадалі ў Нацыянальны мастацкі музей.

- Але рарытэтныя аўто і некаторыя іншыя каштоўныя рэчы з парку Януковіча зніклі. Хто за гэта павінен несці адказнасць?

- Міліцыя, я думаю. Я асабіста звяртаўся праз народных дэпутатаў да Авакава, каб ён забяспечыў належную ахову, але ў першыя дні гэтага не зрабілі... Зрэшты, аўто пазней знайшліся, і гэтая праблема была вырашана.

- Паколькі ў Межыгор'і засталіся «неэвакуяванымі» карціны Шышкіна і Паленава, то вывезлі адтуль, мабыць, наогул мегашэдэўры. Хтосьці выказаў здагадку, што Віктар Фёдаравіч валодаў і Босхам, і Рэмбрандтам, а ў сацсетках жартавалі, што ён меў і «Джаконду», тады як у Луўры выстаўленая копія...

- Я думаю, пакідалі сапраўды менш каштоўнае, але што менавіта ён вывез, сказаць цяжка. Кінулі на волю лёсу тое, што лічылі не такім вартасным - напрыклад, украінскія першадрукарныя кнігі.

Дакладна была вывезеная велізарная калекцыя брыльянтаў, таму што ў «Хонцы» мы знайшлі сертыфікаты на ўсе гэтыя каштоўнасці. Гэта былі брыльянты ад «Карцье», іх колькасць набліжалася да сотні адзінак.

- А кошт?

- Кошт не вызначаны, але, згодна з сертыфікатамі, гэта былі брыльянтавыя калье, дыядэмы, розныя ўпрыгажэнні - відавочна, не менш, чым на мільярд даляраў.

- Але пералік каштоўнасцяў сярод дакументаў не знойдзены? Напрыклад, апісанне ўсіх карцін?

- Пералiк маёмасці ёсць, але няпоўны. Асабістыя або суперкаштоўныя рэчы туды не ўнесеныя - іх ніхто не ўлічыў.

- Якое ў вас склалася ўражанне: Януковіч ведаў, чым ён валодае? Або ў сілу сваёй разумовай абмежаванасці разглядаў той жа жывапіс як чыста статутную рэч, якая павінна быць у кожнага «рэальнага пацана»?

- Напэўна, ён усё выдатна разумеў. Або былі людзі, якія маглі растлумачыць каштоўнасць гэтых рэчаў. Менавіта таму яны ў яго і складзіраваліся, менавіта таму ён і цягнуў усё да сябе ў нару. Гэта ўсё былі атрыбуты злачыннага «понту», каб было чым пахваліцца.

Фота: Reuters