Раман Якаўлеўскі: Пагрозы страты ўлады Лукашэнкам павялічыліся

Бравада дыктатара падчас саміту еўразійскай тройкі 29 красавіка ў Менску ні да чаго не прывяла.

$4 млрд пошлін па нафтапрадуктах Беларусь будзе недаатрымліваць як мінімум да 2025 года. Ці можна лічыць гэта паразай беларускага кіраўніка і як будуць далей развівацца падзеі ў рамках еўразійскай інтэграцыі, camarade.biz спытала ў палітычнага аглядальніка Рамана Якаўлеўскага.

- Ад саміту афіцыйны Менск чакаў многага. Лукашэнка заяўляў, што «калі мы будуем саюз і імкнемся да таго, каб тут не было ніякіх межаў, значыць, не павінна быць ніякіх выключэнняў і абмежаванняў». А інакш навошта наогул патрэбная гэтая інтэграцыя? Сустрэча ў Менску была магчымасцю паказаць, што кіраўнік - не «туалетная папера», але ў выніку кожны застаўся пры сваім. Атрымліваецца, Лукашэнка атрымаў паразу?

- Лукашэнка выступаў з такімі бравымі заявамі, і яго ніяк не каментавалі не толькі адказныя асобы з Масквы, але нават СМІ. Мы чулі толькі адзін бок - Лукашэнку, што, вядома, стварала пэўнае ўражанне, асабліва ў беларускай наменклатуры.

Але пры захаванні выключэнняў павялічыцца падатковы прэсінг на беларускі бізнес, што немінуча прывядзе да скарачэння даходаў кіруючага класа. Грошай на розныя выдаткі, і асабліва на ўтрыманне дзяржаўнага і рэпрэсіўнага апаратаў не будзе. І наступствы ўчорашняга пасяджэння могуць апынуцца для Лукашэнкі трывожнымі. Наменклатура ўбачыла, што ён не такі ўсясільны, як гэта можна было думаць пасля яго выступленняў, а Пуцін не такі абцяжараны сваімі праблемамі, каб саступаць беларускаму прэзідэнту. Думаю, унутры беларускай наменклатуры будзе адбывацца карозія абсалютнай лаяльнасці асабіста Лукашэнкі.

- Тады адкуль растуць ногі ў смелых заяваў беларускага прэзідэнта падчас паслання беларускаму народу і парламенту? Магчыма, у яго былі нейкія двухбаковыя дамоўленасці з казахстанскім лідарам?

- Да таго, як Лукашэнка прапанаваў па-мужчынску пагаварыць лідарам тройкі, ён перагаварыў з Нурсултанам Назарбаевым сам-насам. Але той адмовіўся вырашаць пытанні ўдваіх. Гэта значыць фронда супраць Пуціна, аб якой пішуць некаторыя журналісты, надуманая. Ніколі Назарбаеў не дазволіць сабе альянс з Лукашэнкам супраць Пуціна. Дарэчы, менавіта Назарбаеў з'яўляецца бацькам гэтага еўразійскага інтэграцыйнага праекта. Праўда, я б не сказаў, што ўсе гэтыя палітычныя гульні скончыліся для Лукашэнкі пшыкам. Пад абрусам засталося нешта, чаго мы не ведаем. Мабыць, Пуцін прапанаваў нейкія іншыя прэферэнцыі. Верагодна, хутка Лукашэнка, як заўсёды, «па сакрэце ўсяму свету» пра іх раскажа.

- Калі пра адмену выключэнняў гаворкі не ідзе, то што Крэмль можа даць Беларусі ўзамен? Ужо ўзгодненыя пастаўкі нафты ў аб'ёме 23 млн тон, якіх яшчэ прэферэнцый можа чакаць афіцыйны Менск?

- Магчыма прадастаўленне крэдыту, але хутчэй за ўсё, не ў такіх аб'ёмах і не на такіх умовах, як гэтага хоча Менск. І мяркуючы па цяперашняй палітыцы Крамля, акрамя ўсёабдымнай братэрскай дапамогі, якую ён сёння спрабуе аказваць усяму «рускаму свету», нічога чакаць не даводзіцца. У якіх гэта будзе формах, мне цяжка сказаць. Але думаю, будзе ўзмацняцца ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва. Ці зможа беларускі бок выконваць замовы, пытанне. Замест Украіны дакладна не зможа, таму што абаронна-прамысловыя комплексы краін непараўнальныя. Але нейкіх прэферэнцый або выгод ад такога супрацоўніцтва варта чакаць. У некаторых украінскіх СМІ кажуць, што існуе верагоднасць пераезду ў Беларусь украінскіх спецыялістаў ВПК, якім будуць ствараць умовы за расейскія грошы. Для Лукашэнкі гэта выгадна: гэта запатрабаванасць, інфраструктура, грошы. Але такога, каб даваць грошы наўпрост і без справаздачы, не будзе.

- А якія галоўныя палітычныя вынікі саміту? У святле ўкраінскіх падзей для Пуціна відавочна важны прагрэс у пытаннях інтэграцыі.

- Хоць бацькам Еўразійскага саюза называюць Назарбаева, таму што ён яшчэ 20 гадоў таму вылучыў гэтую ідэю, але на сённяшні дзень гэта праект, на які Пуцін паставіў усё. Гэта роля Расеі на постсавецкай прасторы. Так, праект дае збоі, але Пуцін ад яго ніяк не адмовіцца. І ўчора быў чарговы прамежкавы этап ажыццяўлення гэтага праекта. Мяркуючы па тым, што канфіскацыі застаюцца да 2025 года, мне цяжка сказаць, як будзе выглядаць Лукашэнка 29 траўня на падпісанні дамовы аб ЕАЭС у Алматы. Гэта будзе як раз пасля выбараў ва Украіне, калі яны адбудуцца. Ці будзе Лукашэнка і надалей разыгрываць «ўкраінскую карту», - вялікае пытанне. Але да гэтага ён актыўна і ўпэўнена яе выкарыстоўваў. Што ў выніку атрымалася, мы ведаем - Пуцін застаўся пры сваім меркаванні. Вядома, ён не можа не ўлічваць такія паводзіны Лукашэнкі ў тым ліку і ў двухбаковых стасунках. Дарэчы, хачу звярнуць увагу, што калі раней усе казалі пра мяжу «саюзнай дзяржавы», то цяпер - пра мяжу Мытнага саюза.

- Еўразійскі саюз усё ж выгадны для Беларусі альбо гэта прыгожая ідэя, якая на практыцы абернецца стратай суверэнітэту?

- У такіх інтэграцыйных працэсах кожная з краін-удзельніц заўсёды вымушаная частку свайго суверэнітэту дэлегаваць. Але, як падкрэсліваюць і Лукашэнка, і Назарбаеў, гаворка ідзе пра стварэнне выключна эканамічнага саюза. Але гэта яны так лічаць. А іх расейскі калега, кажучы пра эканамічны саюз, не забывае і пра палітычны складнік. Ці выгадная гэтая інтэграцыя Беларусі? Па дэклараваных мэтах - выгадная. Па тым, як задумы ператвараюцца ў жыццё, гэтыя выгады прыкметна зніжаюцца, а пагроза страты абсалютнай улады Лукашэнкам павялічваецца.