Сяргей Дарафееў: Гэта вайна і беларусы ў яе ўцягнутыя

Цэнтральная і Паўночная Украіна рыхтуецца да з'яўлення «зялёных чалавечкаў».

Пра гэта распавёў вядомы беларускі тэлевядучы Сяргей Дарафееў, які ўжо не першы год жыве ў Кіеве, паведамляе «Народная воля».

- Сяргей, вы заўважылі, што сёння большасць людзей ва Украіне не будуюць глабальных планаў на будучыню - максімум да вечара. З чым гэта звязана?

- Гэта як раз і звязана з нявызначанасцю як унутры краіны, так і ў ваенным і геапалітычным кантэкстах. Што тычыцца алігархаў і людзей няшмат пераможней, але чые актывы дыверсіфікаваныя, яны прыходзяць у сябе і пачынаюць узводзіць новыя бізнес-канструкцыі. У іх ёсць падушкі бяспекі. Трэба разумець адну важную рэч: залаты батон Януковіча канфіскавалі, але схемы канвертавання грошай у гэты батон засталіся. Іншымі словамі - калі спілаваць дрэва, яго карані могуць даць новыя парасткі. Людзі ў рэгіёнах, якія пастаўлялі «муку» для батона, засталіся. І такія пастаўшчыкі ёсць у розных палітычных сілах. Што ж тычыцца невялікай праслойкі сярэдняга класа і большасці ўкраінцаў, якія жывуць за заробак у некалькі тысяч грыўняў (гэта яшчэ добрая зарплата), яны і складаюць групу рызыкі. Зараз ніхто не ўвязваецца ў крэдытныя гісторыі і асабліва не траціць грошы.

- Ці можаце вы назваць сённяшняе жыццё ў Кіеве спакойным і бяспечным? Ці ў паветры ўсё ж такі лунае пах напружання і вайны?

- Сёння па вуліцах можна хадзіць спакойна. Адкрыты крамы, рэстараны, кафэ і кінатэатры. Жыццё ў сталіцы ідзе сваёй чаргой. Калі не ведаць, як трасе ўсход і поўдзень, адразу і не падумаеш, што краіна ў стане вайны. Але варта затрымацца ў Кіеве на пару дзён, як пах вайны пачынае даносіцца адусюль - ён у трывожных позірках з бігбордаў, у напружаных размовах у рэстаранах, вядома, у тэленавінах і на першых палосах газет. Гэты пах не хвалюе толькі нецывільны баласт - тую, проста скажам, біямасу, якая жыве толькі для таго, каб спажываць, - яна заўсёды прыстроіцца і знойдзе сабе занятак. Такія ёсць у любой краіне. Яны нічога не ўсведамляюць і жывуць з упэўненасцю, што нічога ад іх не залежыць. Мы ўсе вельмі розныя.

- Па вашых асабістых назіраннях, як апошнія падзеі адбіліся на ўзроўні дабрабыту грамадзян? Нядаўна чытала, што кошты ва Украіне сталі прыкметна вышэй...

- Вядома, кошты растуць. Краіна ў даўгах, як у шаўках. За ўсе гэтыя гады крадзеж стаў нацыянальнай традыцыяй. Колькі налу было тупа вывезена за мяжу ў грузавіках!.. А колькі сышло праз афшоры!.. Эканоміка пры Януковічы і яго зборы - гэта асобная гісторыя. Хоць, дзеля справядлівасці, тут у кожнага палітычнага цэнтра цяжару свае фінансавыя схемы і свае сістэмы грузаў-проціваг. А людзі - ох ужо гэтыя людцы: мы блытаемся пад нагамі моцных рулявых, як яны думаюць самі пра сябе.

- У мяне ў Кіеве жыве блізкая сяброўка. І ў самы разгар Майдана яна рабіла такія прагнозы: маўляў, да вясны сітуацыя стабілізуецца, усё наладзіцца і супакоіцца. Як думаеце, колькі яшчэ спатрэбіцца часу, каб Украіну сапраўды перастала ліхаманіць?

- Гэта пытанне не да мяне. Гэта вам да Пуціна і тых украінскіх псеўдапатрыётаў, якія разгойдваюць сітуацыю ўнутры краіны.

- Як вы і вашы блізкія ўкраінскія сябры ставіцеся да таго, што Крым цяпер лічыцца расейскай тэрыторыяй ?

- Дзіўнае пытанне. Як да гэтага можна ставіцца? Гэта агідна. З такім жа поспехам зараз можна перакройваць Еўропу ў адпаведнасці з Рэйхенбахскімі канвенцыямі 1813 года. І, паверце, пры жаданні ўсё можна будзе аргументаваць і знайсці сваіх Лаўровых у дыпламатычных лаўровых вянках. З такім падыходам на Крым можа прэтэндаваць Турцыя... Скрыня Пандоры адкрытая. Глядзіце - надоечы ўжо і Венгрыя вуснамі свайго прэм'ера заявіла, што венгры на тэрыторыі Букавіны павінны мець сваю аўтаномію і атрымаць ад Кіева права двухмоўя.

Што ж тычыцца мастацкай разьбы па Украіне, пачаў усё не столькі Крэмль, колькі некаторыя свае ж украінскія палітыканы і наёмныя тэхнолагі, якія падчас папярэдніх перадвыбарчых кампаній кроілі краіну, мазалі яе рознымі колерамі, якія ладзілі тут сілавыя сцэнкі па ганьбе нацыянальна-няверных, чым стваралі выдатны фон для Пуціна і яго ўжо тады інфікаванага анэксіяй атачэння. Як жа меў рацыю Кафка, які паўтараў: «Адна з самых дзейсных спакус зла - заклік да барацьбы». Я не кажу, што змагацца не трэба. Трэба. У тым ліку і ў палітыцы. Але нельга змагацца за чыстае бруднымі рукамі.

- Літаральна на днях у Менску прабілі шыны на джыпе супермадэлі Кацярыны Даманьковай - яна жыве ў Маскве і ездзіць на расейскіх нумарах. Каця вырашыла, што такім чынам яе вырашылі пакараць за тое, што яна звязаная з Расеяй. Хачу запытацца: ці шмат у Кіеве сустракаецца машын з расейскімі нумарамі?

- Усё, што адбылося з Кацяй, гэта, вядома, поўнае бязмежжа. Апраўдаць такое нельга. Аднак ёсць адно але: гэта вайна. І беларусы, хочуць яны таго ці не, аказваюцца ў яе ўцягнутымі. У Беларусі дзяржава і людзі падзеленыя. А ў такім выпадку падзеі развіваюцца і будуць развівацца па сцэнары «вока за вока». Усіх адным мірам мажуць. А, ты з Расеі ? Хадзі-ка сюды!.. Калі пачынаюць страляць і гінуць людзі, чалавечае мысленне пераходзіць на іншы ўзровень, дзе міласэрнасць і разуменне становяцца ў асаблівым дэфіцыце.

Што тычыцца Кіева, я ўсё радзей бачу на вуліцах машыны з расейскімі нумарамі. Думаю, іх тут можа чакаць тая ж доля, і ўжо ў першую ноч каля пад'езда.

- 25 траўня ва Украіне павінны адбыцца прэзідэнцкія выбары. Калі б вы былі грамадзянінам Украіны, за каго аддалі б свой голас? І, на ваш погляд, якога кандыдата ў прэзідэнты сёння падтрымлівае большасць украінцаў?

- Я не магу адказваць на такое пытанне. Калі адкажу, то, з'яўляючыся журналістам, парушу заканадаўства Украіны: мае словы могуць быць расцэненыя як агітацыя або контрагітацыя. Скажу так: украінцы цяпер усё менш камусьці вераць у прынцыпе. Сітуацыя такая, што кожны сам сабе галава сям'і, і міністр абароны, і міністр унутраных спраў, і кіраўнік Мінфіна, і ён жа дыпламат. Ва ўмовах такой дзяржаўнай турбулентнасці, ды што там - баявых дзеянняў, людзі самі гатовыя абараняць сябе і свае сем'і. Адзін мой калега дастаў з гарышча зброю. Кажа: так спакайней. І так паступаюць многія. З падзеннем даверу да дзяржаўных інстытутаў расце гатоўнасць людзей літаральна зубамі вырываць дабрабыт і бяспеку сваіх сем'яў. Гэта закон прыроды. Як толькі там, наверсе, ганарыстасць засланяе любоў, недахоп любові пачынае адчувацца і ў нізоў. А калі гэтая хваравітая палітычная інфантыльнасць Крамля перараджаецца ў імперскую ліхаманку - чакай бяды. Як сябе паводзіць у такой сітуацыі нам? А гэта і ёсць экзамен на чалавечую слушнасць.

- Пару месяцаў таму незалежныя сацыёлагі правялі апытанне грамадскай думкі з нагоды стаўлення да ўкраінскіх падзей. Амаль 80 адсоткаў рэспандэнтаў на пытанне «Ці вартая крыві людзей лепшая будучыня?» адказалі «Не» і заявілі, што не хацелі б паўтору ўкраінскіх падзей на беларускай зямлі. Ці выклікаюць у вас давер гэтыя лічбы?

- Я не хачу каментаваць ніякія лічбы. Хоць бы таму, што цяпер любая сацыялогія грунтуецца або на страху рэспандэнтаў, або на залішняй іх узрушанасці, або проста на хлусні. Я ведаю адно: для свабоды і нацыянальнай сталасці мала адной толькі эвалюцыі і сацыяльнага пубертата.

- У Беларусі ў апошні час нават паміж блізкімі сваякамі часта здараюцца канфлікты з-за розных поглядаў на падзеі ва Украіне. Вам даводзіцца з кімсьці спрачацца з гэтай нагоды?

- Мне - не. У маім атачэнні ўсе размаўляюць на адной мове, і мы ўсе аднадумцы.

- А з якім пунктам гледжання на ўкраінскія падзеі вам часцей за ўсё прыходзіцца сутыкацца па-за свайго атачэння? Як думаеце, у гэтым пытанні ёсць правільнае ці няправільнае меркаванне?

- Усё, што адбываецца - гэта такі шматкампанентны замес на крыві. Тут усё - грошы, імперскія замашкі, палітычныя рэйтынгі, інтрыгі, страта веры і маральных арыенціраў, страх і яшчэ шмат-шмат усяго іншага. Меркаванняў маса. Жыццё адно. Усход Украіны - ён прынцыпова іншы. Але ва ўсім тым, што адбываецца, украінцы шмат у чым вінаватыя самі. Сёння ты прадаеш свой голас на выбарах за грэчку, бярэш хабар, заўтра табе затрымліваюць зарплату, паслязаўтра на цябе нападаюць ў цёмным завулку, а праз тыдзень на стаянцы ля твайго дома паркуецца рускі танк. Прастата гэтага ланцужка страшная.

- Вас не злуе, як падаюцца ўкраінскія навіны на расейскіх тэлеканалах?

- Ну што за пытанне... Я хома сапіенс. Расейскі інфармацыйны кантэнт сёння - гэта пошла і дзіка.

- Сярожа, а як за апошнія месяцы змянілася ваша жыццё ва Украіне?

- Я таксама перастаў планаваць. Але я, у адрозненне ад украінцаў, якія тут нарадзіліся і выраслі, з антыцеламі качэўніка: я з Беларусі. «Дзякуй» за гэта сінявокай сістэме і яе здольнасці перамалваць чалавечыя лёсы. Я гатовы да далейшых перасоўванняў. Фактычна зараз уся цэнтральная і паўночная Украіна - на валізках. Людзі думаюць, што яны будуць рабіць, калі заўтра тут будуць «зялёныя чалавечкі»: як будуць змагацца, куды ехаць, як ратаваць жонак і дзяцей. Хоць я не ўяўляю - калі ў Беларусі і Расеі агульная ваенная дактрына, то гэта як: мяне ў сваім прыцэле зможа весці беларускі салдат, напрыклад, мой былы сусед? Ці проста незнаёмы мне рускі 18-гадовы хлапчук? А як мне ім адказваць? Я не змагу страляць у адказ...

Хто б мог падумаць, што мы ўсе будзем шукаць адказы на такія пытанні! Кажаце: наша пакаленне шчаслівае?.. Не ведаю...