Чаму свініна падаражэла ў два разы?

Падобна на тое, што хутка свініна стане для беларусаў сапраўдным дэлікатэсам.

За апошнія два месяцы кошты на яе падскочылі практычна ў два разы! Калі ў сакавіку кілаграм філе на Камароўскім рынку каштаваў 100 тысяч рублёў, то цяпер - ужо 180 тысяч, піша «Комсомольская правда в Беларуси».

Парадокс, але купляць ялавічыну цяпер значна больш выгадна: кілаграм абыйдзецца ў сярэднім ад 70 да 120 тысяч.

Але праблема не толькі ў пацяжалелых цэнніках. Свініны як быццам становіцца ўсё менш і менш. На рынках пустуе ці ледзь не кожная другая вітрына, ды і на астатніх выбар невялікі. У крамах сітуацыя не лепш. У некалькіх гастраномах у цэнтры Менска свініны ў продажы няма наогул! Там, дзе раней ляжала мяса, цяпер толькі вяндліны ды каўбасы.

- Свініну нам не прывозілі, - кажуць прадаўцы.

У гіпермаркеце ў спальным раёне сталіцы свініна ёсць, але таксама няшмат. Паляндвіца тут каштуе 165 тысяч, шыя - 161 тысячу, а грудзінка - 76,5 тысячы. Ледзь танней, чым на рынку, але дазволіць сабе такое мяса ўсё адно можа далёка не кожны. «Комсомолка» вывучыла асноўныя прычыны, па якіх мясныя прылаўкі апусцелі, а кошты растуць як на дражджах.

Прычына першая: эпідэмія афрыканскай чумы

Успышку гэтага небяспечнага захворвання ў Беларусі зарэгістравалі ў чэрвені мінулага года. Агмені інфекцый былі выяўленыя адразу ў трох абласцях - Гродзенскай, Брэсцкай і Віцебскай. У выніку уладам прыйшлося пайсці на жорсткія меры, каб не дапусціць распаўсюджвання чумы. Усіх свіней на свінакомплексах і падворках ў радыусе 20 кіламетраў ад ачагоў АЧС, а таксама ў спецыяльных буферных зонах знішчылі. Акрамя таго, у мінулым годзе прынялі новыя санітарныя правілы, па якіх заводзіць свінак не могуць тыя, хто жыве ў пяцікіламетровай зоне ад свінакомплексаў. Спецыялісты кажуць, што такое правіла можа захавацца назаўжды.

- У параўнанні з мінулым годам пагалоўе скарацілася практычна на 20%, - распавёў дырэктар аднаго з дзяржаўных мясакамбінатаў. - Але попыт на свініну пры гэтым не толькі не ўпаў, але і працягвае расці. Вось, напрыклад, падчас чэмпіянату свету мяса сталі ёсць значна больш. У выніку патрэба ў свініне ёсць, але задаволіць яе няма чым. Адсюль і пустыя прылаўкі, і кошты, якія растуць. З-за дэфіцыту мяса мы цяпер наогул не прадаем яго патушна, усё ідзе на перапрацоўку.

Два месяцы таму ўлады дазволілі зноў заводзіць свіней у буферных зонах. Праўда, з абмежаваннямі - не больш трох свіней. Больш за тое, на тэрыторыях былых буферных зон свінняў можна трымаць толькі для асабістага ўжывання, а не для гадоўлі. Зараз усе жадаючыя могуць падаць заяўкі ў ветэрынарныя службы, каб тыя абследавалі месцы ўтрымання жывёл і правялі дэзінфекцыю. Аднак беларусы заводзіць свіней не спяшаюцца.

- У нас у раёне ўсяго 170 падворкаў ад сілы набралася жадаючых. Да ўспышкі чумы людзі трымалі каля 5000 свіней, - распавёў галоўны ветэрынарны лекар Баранавіцкага раёна Мікалай Пакумейка. - Бачыце, людзі адвыклі ад свінняў і не жадаюць заводзіць больш.

Прычына другая: увозіць свініну з ЕЗ і Украіны нельга

У якасці яшчэ адной прычыны росту коштаў на свініну мясаперапрацоўчыя прадпрыемствы называюць забарону на ўвоз свініны з Еўразвяза. Нагадаем, яшчэ ў лютым Беларусь прыпыніла пастаўкі свініны з ЕЗ у сувязі з афрыканскай чумой. У сакавіку Расея забараніла ўвозіць украінскую свініну на сваю тэрыторыю. І Беларусь, як удзельнік Мытнага саюза, вымушаная была зрабіць тое ж самае. Больш за ўсё ад гэтых мер пацярпелі прыватныя мясаперапрацоўчыя прадпрыемствы, якія закупаліся імпартным мясам.

- У нас быў вельмі вялікі адсотак мяса з ЕЗ. У сувязі з забаронай мы сёння адчуваем востры дэфіцыт свініны, - расказаў першы намеснік дырэктара прадпрыемства, якое з'яўляецца адным з найбуйнейшых вытворцаў мясных вырабаў у Беларусі. - Мы вымушаныя шукаць свініну па ўсёй Беларусі, так як мы не паспелі стварыць свае сыравінныя зоны, як дзяржаўныя прадпрыемствы. Дык вось менавіта гэты дэфіцыт стварае ажыятажны, проста істэрычны попыт на мяса. У сувязі з гэтым кошт расце кожны дзень. І ён ужо завоблачны - ад 55 да 75 тысяч за кілаграм паўтушы для нас. Мала таго што гэта вельмі дорага, дык яе яшчэ нідзе і не купіш.

Па словах намесніка дырэктара, дэфіцыт сыравіны звязаны яшчэ і з тым, што беларуская свініна сыходзіць у Расею, дзе імпарт свініны з ЕЗ і Украіны таксама забаронены. Краіна-суседка таксама забараніла ўвоз свініны з ЕЗ і Украіны. З-за гэтага ў іх таксама велізарны недахоп сыравіны.

- Яны робяць спробы завозу свініны з-за акіяна, але гэта вельмі доўгая і дарагая працэдура, - кажа прадстаўнік прадпрыемства. - І ў беларусаў з'явілася магчымасць папоўніць патрэбу расейскага рынку. Хочацца і на экспарт папрацаваць, і валюту атрымаць.

Праўда, прыватным прадпрыемствам ад гэтага не лягчэй. Пачынаючы з лютага яны перайшлі на скарочаны працоўны тыдзень: працуюць 3-4 дні замест пяці. Акрамя таго, вымушаныя павышаць кошты на сваю прадукцыю.

- Але самае балючае - гэта тое, што мы губляем рынкі Казахстана і Расеі. І губляем з-за таго, што не можам выканаць іх заяўкі. І цяпер у нас ідуць страты, а гэта значыць, мы не можам плаціць падаткі ў бюджэт. І я вам больш скажу: такая сітуацыя не толькі ў нас. Я маю зносіны з калегамі з іншых мясакамбінатаў, і яны кажуць пра недахоп сыравіны.

Прычына трэцяя: урад адпусціў кошты

Да нядаўніх часоў урад рэгуляваў адпускныя кошты - гэта значыць вызначаў максімальны кошт, па якім камбінаты могуць прадаваць свініну ў крамы. Кілаграм I або II гатунку павінен быў каштаваць максімум 31 920 рублёў, а III гатунку - 29 814 рублёў. З пачатку красавіка на гэтым этапе ніякіх абмежаванняў больш няма. Прадаўцы бачаць прычыну рэзкага падаражэння мяса менавіта ў гэтым.

- Як кошты адпусцілі, так для нас кілаграм мяса падаражэў на 30 тысяч! Вядома, на коштах для пакупнікоў гэта таксама адбіваецца, - кажуць гандляры на рынку.

Тым не менш свініна па-ранейшаму лічыцца сацыяльна значным прадуктам, а значыць, на яе захоўваюцца гранічныя максімальныя гандлёвыя надбаўкі. Гэта азначае, што прадавец не можа ўзнімаць кошт як хоча - яго абмяжоўвае закон. Больш за тое, у аўторак Міністэрства эканомікі памер гэтых надбавак вырашыў зменшыць, каб знізіць кошт на свініну. Цяпер максімальная надбаўка для паўфабрыкатаў з свініны складае 16% замест ранейшых 18%. Для пакупнікоў у гэтым, вядома, плюс. А вось прадаўцам прыйдзецца горш і сапраўды, з гэтых грошай ім трэба аплачваць і арэнду гандлёвага месца, і рахункі за электрычнасць.

Прычына чацвёртая: забарона забіваць свіней дома

Ужо больш за год у краіне дзейнічаюць правілы, па якіх рэзаць свіней у сябе на падворках нельга. Зрабіць гэта можна толькі на бойні і, зразумела, не бясплатна. Шматлікім прадпрымальнікам, якія гандлююць на рынках хатняй свінінай, прыйшлося зачыніцца.

- Зараз у нас прыватнікаў няма наогул. Толькі ад камбінатаў і заводаў свініну прадаюць, - паказваюць на пустуючыя шэрагі прадаўцы на Камароўцы.

Прымаемся абзвоньваць прыватнікаў. І праўда, амаль усе, з кім нам удалося пагаварыць, альбо больш не займаюцца свінінай наогул, альбо трымаюць значна менш свінак, чым раней. Справа ў тым, што новаўвядзенне па кішэні далёка не кожнаму.

- Вось у нас у Жлобінскім раёне (Гомельская вобласць. - Рэд.) няма наогул ніводнай бойні, трэба свіней вазіць у Рагачоўскі раён. Ад майго дома гэта дзесьці кіламетраў 30, - распавядае жыхар вёскі ў Жлобінскім раёне. - І вось спачатку трэба дамовіцца, каб тваю свінню забілі, дастаць грузавую машыну, каб жывую свінню ў Рагачоў завезці, а потым назад. Патрэбны яшчэ халадзільнік, а то на базар заўтра раніцай везці, а тут такая спякота. Куды я яе павешу? Адну свінню на бойні забіць каштуе 500 тысяч - гэта 50 даляраў дзесьці. А з адной свінні максімальна можна 100 даляраў атрымаць. І палову гэтага, калі не больш, адразу трэба аддаць на бойні. Таму прадпрымальнікам цяпер цяжка.