Справа аб знікненні Юрыя Захаранкі: спішуць у архіў і засакрэцяць?

7 траўня спаўняецца 15 гадоў з дня гвалтоўнага знікнення былога міністра ўнутраных спраў Беларусі генерала Юрыя Захаранкі.

Што сёння чуваць аб справе генерала?

Да гэтага часу пра лёс вядомага ў Беларусі і ў свеце палітыка, які не дайшоў некалькіх дзесяткаў метраў да свайго пад'езда ўвечары 7 траўня 1999 года, нічога не вядома. Ці даведаецца грамадскасць праўду?

Генерал Захаранка быў выкрадзены і забіты, упэўнены прадстаўнік грамадскай камісіі па расследаванні абставінаў знікнення Юрыя Захаранкі юрыст Алег Волчак, піша «Завтра твоей страны».

- Па Юрыю Захаранку ёсць два справы - крымінальная і грамадзянская. Крымінальная справа была ўзбуджаная 17 верасня 1999 года па артыкуле «Наўмыснае забойства». У 2002 годзе суд Кастрычніцкага раёна Менска ўзбудзіў грамадзянскую справу аб прызнанні Юрыя Захаранкі памерлым. У адпаведнасці з Грамадзянскім кодэксам, калі пра чалавека тры гады нічога не чуваць, няма інфармацыі, няма звестак, то суд прызнае яго памерлым.

Аднак у парушэнне міжнароднага і грамадзянскага заканадаўства грамадзянскую справу прыпынілі і не захацелі прызнаваць Захаранку памерлым, заявіўшы, што гэта немагчыма зрабіць, пакуль не скончыцца следства па крымінальнай справе. Мінула 15 гадоў, і ў нас няма ніякай інфармацыі пра тое, што Захаранка жывы. Да завяршэння расследавання крымінальнай справы засталося 5 месяцаў, потым яна будзе спісаная ў архіў па заканчэнні тэрміну даўнасці па прыцягненні вінаватых да адказнасці.

За час расследавання ні па крымінальнай, ні па грамадзянскай справе мы не атрымлівалі ніякай інфармацыі пра факты і акалічнасці выкрадання і датычнасці да гэтага канкрэтных асоб. Спачатку з боку пракуратуры, а цяпер з боку Следчага камітэта перад сваякамі зніклага стаяла і стаіць глухая сцяна.

- Ці верыце вы, што справа генерала Юрыя Захаранкі калі-небудзь будзе раскрытая?

- Пры незалежным парламенце, калі будзе створаная спецыяльная камісія, яна вывучыць усе акалічнасці, і адказ будзе дадзены. Інакш мы не зможам рухацца ні ў Еўразвяз, ні ў Раду Еўропы, не зможам наладзіць супрацоўніцтва з Камітэтам ААН па правах чалавека, іншымі міжнароднымі арганізацыямі.

Мы звярнуліся ў групу па нядобраахвотных знікненнях пры Камітэце ААН, там гэтае пытанне таксама трымаюць на кантролі.

Пакуль лёс Юрыя Захаранкі не будзе ўстаноўлены, гэта справа не сыдзе з парадку дня. Таму новаму кіраўніцтву краіны прыйдзецца даць адказы на ўсе гэтыя пытанні - як, дзе і што адбылося, прычым, не толькі з Юрыем Захаранкам, але і з Віктарам Ганчаром, Анатолем Красоўскім і Змітром Завадскім.

- 15 гадоў праваахоўныя органы спрабуюць рабіць выгляд, што яны нешта робяць у плане расследавання гэтай справы, але нічога не адбываецца. Чаму?

- Яшчэ ў 1999 - 2000 гадах было дастаткова ўскоснай інфармацыі, што да гэтага датычныя вышэйшыя службовыя асобы. Любы кіраўнік адхрысціўся б ад такіх абвінавачванняў, даслаў бы грамадскасці частку матэрыялаў, паказаў бы іх. Але, на жаль, улады выбралі пазіцыю маўчання. Яны не рэагуюць на пасылы не толькі беларускіх праваабаронцаў, але і міжнародных структур, якія неаднаразова звярталіся, у тым ліку і з трыбуны ААН, з заклікам правесці дбайнае расследаванне.

Усё гэта сведчыць пра тое, што ёсць пытанні, якія беларускія ўлады не хочуць падымаць. І следства робіць усё для таго, каб абставіны справы былі за сям'ю пячаткамі. Бо калі следства заканчваецца, сваякі маюць права наняць сваіх адвакатаў, вывучыць справу. Вось і было прынятае рашэнне пастаянна працягваць расследаванне, каб у абароны не было магчымасці вывучыць справу. Але пасля 17 верасня дзяржорганы павінны будуць даць дазвол ліцэнзаваным адвакатам або самім пацярпелым вывучыць матэрыялы справы.

- Што будзе пасля 17 верасня, калі скончыцца тэрмін даўнасці па справе Захаранкі?

- Справа афіцыйна спыняецца, паведамляецца сваякам, якія маюць права на абскарджанне, апратэставанне. Але афіцыйна справа будзе спісаная ў архіў.

Дарэчы, калі спісваюцца такія справы, на іх, бывае, ставіцца грыф сакрэтнасці. Або яны ставяцца на асаблівы кантроль. А бывае, нават устанаўліваецца тэрмін захоўвання такіх спраў. Пакуль складана сказаць, які статус справа Захаранкі будзе мець пасля 17 верасня.