Вялікая гульня ў Цэнтральнай Азіі

У той час як Расея спрабуе ўзмацніць уплыў на Казахстан, Астана імкнецца знайсці новых магутных сяброў.

Аб гэтым піша амерыканскі часопіс Foreign Policy (пераклад - Інапрэса).

"Для багатай нафтай і газам прыкаспійскай краіны захаванне добрых стасункаў з невялікай групай пакупнікоў, а менавіта: з Расеяй, Кітаем і Захадам – ва ўсялякіх варунках і не занадта захапляючыся адзіночнай гульнёй, было галоўным прынцыпам замежнай палітыкі з моманту здабыцця незалежнасці ў 1991 годзе. І да нядаўняга часу гэта асцярожнае дыпламатычнае балансаванне, здавалася, апраўдвала сябе - праз дзесяцігоддзі пасля распаду СССР жыхары Казахстана, колькасць якіх складае 17 млн чалавек, сталі адным з самых квітнеючых народаў Цэнтральнай Азіі", - піша журналіст.

Ён нагадвае, што прэзідэнт Казахстана 29 траўня падпісаў пагадненне з Расеяй і Беларуссю аб стварэнні Еўразійскага эканамічнай саюза (ЕАЭС), які з'яўляецца стварэннем Уладзіміра Пуціна і расейскім адказам Еўразвязу. Пуцін спадзяецца, што ЕАЭС, зона свабоднага гандлю, з часам будзе далучаць многія краіны блізкага замежжа, звязваючы палітычны і эканамічнае дабрабыт рэгіёну з Крамлём. "Аднак за кулісамі гэтай новай і бліскучай зоны свабоднага гандлю, не ўсё добра паміж Астаной і Масквой, - мяркуе ён. - Нядаўняя ўкраінская авантура Пуціна стала трывожным званком для Казахстана, дзе пражывае самая вялікая колькасць этнічных расейцаў, калі браць былыя сярэднеазіяцкія рэспублікі СССР (расейцы складаюць амаль чвэрць насельніцтва). Цяпер некаторыя асцерагаюцца, што Пуцін можа гуляць з Казахстанам у падманную гульню: цяпер ён прыцягвае краіну бліжэй да зоны расейскага ўплыву і ўзмацняе інтэграцыю, а затым будзе чакаць масавых хваляванняў, якія не выключаныя, напрыклад, у выпадку смерці 73-гадовага Назарбаева, каб атрымаць яшчэ большы кантроль над гэтым рэгіёнам".

Аўтар артыкула адзначае, што Казахстан пастараўся прыцішыць амбіцыі пуцінскага ЕАЭС, які некалі імкнуўся прывесці краіны-ўдзельніцы да большага палітычнага, вайсковага і эканамічнаму адзінства.

"Краіна адхіліла прапановы Крамля аб увядзенні адзіных пашпартоў і адзінай валюты, а таксама агульнага парламента, - гаворыцца ў артыкуле. - Хоць сяброўства Казахстана ў ЕАЭС, хутчэй за ўсё, азначае, што Пуцін пакуль не будзе прадаўжаць узмацняць інтэграцыю, улады ў Астане ўсё ж робяць захады супраць патэнцыйнай агрэсіі. Парламент краіны разглядае папраўкі да КК, якія павялічваюць крымінальную адказнасць за сепаратысцкую дзейнасць. Пакуль што пра такую дзейнасць не паведамлялася, аднак эксперты лмяркуюць, што гэта меры перасцярогі".

Але, з асцярогай пазіраючы на захад, у бок Крыма, і на поўнач, у бок Масквы, Астана ў той жа час перастрахоўваецца, наладжваючы стасункі на ўсходзе, адзначае аўтар артыкула.

"Казахстан з'яўляецца важным полем бою ў так званай "новай вялікай гульні" паміж Расеяй і Кітаем, прыз у якой - уплыў у Цэнтральнай Азіі з яе найбагацейшымі энэргарэсурсамі. Сёй-той у Астане спадзяецца, што сувязі з Кітаем, што ўвесь час растуць, могуць дапамагчы атрымаць вагар процідзеяння расейскаму ўплыву, - піша выданне. - Але застаецца адкрытым пытанне, якім чынам Казахстан, з яго традыцыйнай шматбаковай замежнай палітыкай, зможа сумясціць новую залежнасць ад Кітая і ўзмоцненую інтэграцыю з Расеяй".

"Магчыма, Казахстан больш не зможа балансаваць паміж двума вялікімі суседзямі, - сказаў адзін банкаўскі аналітык, які пажадаў застацца невядомым, баючыся наступстваў. - Краіне трэба будзе перагледзець сваю палітыку кампрамісаў".