Новая расейская база ў Беларусі - выклік Захаду

Пашырэнне вайсковай прысутнасці РФ у Беларусі - прамы выклік ЕЗ і ЗША.

Галоўнакамандуючы расейскіх ВПС Віктар Бондараў 11 жніўня ў чарговы раз нагадаў пра тое, што ў 2015 годзе Расея збіраецца размясціць у Беларусі сваю авіябазу з 24 знішчальнікамі СУ-27СМ3. З красавіка 2013 года, калі пра дыслакацыю вайсковых аб'ектаў РФ - авіябазы і авіяпалка на беларускай тэрыторыі ўпершыню заявіў міністр абароны РФ Сяргей Шайгу, паведамленні пра гэта неаднаразова гучалі выключна з вуснаў расейскіх вайсковых кіраўнікоў. Афіцыйны Менск аддае перавагу адмоўчвацца.

Як заўважаюць апытаныя Deutsche Welle эксперты, на фоне падтрымкі Расеяй збройнага канфлікту ва Украіне стварэнне вайсковай базы на мяжы з ЕЗ будзе выглядаць задзірліва.

Пра канстытуцыю забыліся?

Беларускі юрыст Гары Паганяйла нагадвае, што размяшчэнне замежных аб'ектаў на беларускай зямлі супярэчыць канстытуцыі краіны, якая «ставіць на мэце зрабіць дзяржаву нейтральнай». «Нейтральная - значыць пазаблокавая, па-за ўсялякіх вайсковых саюзаў і дамоваў», - заўважае эксперт, прыводзячы ў прыклад Швейцарыю.

З ягоных слоў, знаходжанне на тэрыторыі краіны расейскіх вайскоўцаў, якія не будуць падпарадкоўвацца міністэрству абароны і галоўнаму трэнеру Беларусі, «абсалютна не ўпісваецца ў канстытуцыйны статус нейтральнай і суверэннай дзяржавы, якая толькі дэкларуецца кіраўніцтвам у Менску, але адсутнічае на практыцы праз паўзучую экспансію Расеі».

Палітолаг Андрэй Фёдараў мяркуе, што, акрамя артыкулу ў канстытуцыі, іншых падстаў для забароны на размяшчэнне расейскай авіябазы не існуе. «Імкнуцца да нейтралітэту - яшчэ не значыць быць нейтральнай краінай, можна і ў Берасце імкнуцца праз Магадан», - кажа эксперт і дадае, што Беларусь звязаная з Расеяй прававымі актамі аб узаемадзеянні ў вайсковай сферы. Паводле афіцыйнай інфармацыі, база двухстаронняга супрацоўніцтва з Расейскай Федэрацыяй і шматстаронняга супрацоўніцтва ў фарматах АДКБ і СНД налічвае 35 міжнародных дагавораў і дазваляе рэгуляваць практычна ўвесь комплекс адносін у вайсковай і вайскова-тэхнічнай галінах.

Аднак вайсковы эксперт штотыднёвіка «Беларусы і рынак» Аляксандар Алесін паказвае, што прававыя падставы для знаходжання вайсковай базы Расеі на тэрыторыі Беларусі з'явяцца толькі тады, калі беларускім парламентам будзе падпісанае і ратыфікаванае двухстаронняе міжурадавае пагадненне. Мяркуючы з інфармацыі расейскай стараны, яго прапрацоўка ў закрытым рэжыме ўжо ідзе. Пакуль жа, падкрэслівае аналітык, расейскія лётчыкі нясуць баявое дзяжурства ў Баранавічах на ратацыйнай аснове - у адпаведнасці з пагадненнем аб ахове паветраных межаў Саюзнай дзяржавы Расеі і Беларусі і пагадненнем аб адзінай рэгіянальнай сістэме СПА.

Бліжэй да Украіны

Чаму авіябазу ВПС Расеі пастанавілі перанесці ў Баранавічы - бліжэй да мяжы Украіны? Першапачаткова планавалася, што база будзе дыслацыравацца ў Лідзе ў Гарадзенскай вобласці, і, як распавядалі беларускія журналісты, расейскія вайскоўцы яшчэ год таму спынялі іх на подступах да лідскага аэрадрома, ветліва тлумачачы, што гэта закрыты аб'ект. На думку Аляксандра Алесіна, хутчэй за ўсё, расейцы проста хочуць паменшыць выдаткі, так як у Баранавічах ужо ёсць гатовая інфраструктура. У той жа час эксперт мяркуе, што з'яўленне менавіта ў гэтым рэгіёне расейскіх знішчальнікаў, здольных выконваць ударна-наступальныя задачы, стане фактарам, які прымусіць сур'ёзна задумацца суседзяў у краінах Балтыі, Польшчы і, вядома ж, на Украіне.

З Алесіным згодны і кіраўнік беларускага аналітычнага цэнтра Belarus Security Blog Андрэй Паротнікаў. «Калі гаворка ідзе пра наступальнае ўзбраенне, адмоўная рэакцыя суседніх дзяржаў будзе лагічнай, - тлумачыць эксперт. - Бо на фоне абвастрэння стасункаў Расеі з Захадам расейская вайсковая база ў Беларусі будзе выглядаць правакацыйна і з выклікам».

«Вайсковым плацдармам, з якога Расея будзе пагражаць нават не столькі Украіне, колькі Заходняй Еўропе», назваў будучую авіябазу РФ і аналітык украінскага Інстытута еўраатлантычнага супрацоўніцтва Уладзімір Горбач. «Лукашэнка хацеў бы гандляваць з Украінай, але ў антызаходняй рыторыцы і дзеяннях ён выступае сатэлітам Крамля, Пуцін - ягоны галоўны паплечнік, і ў супрацьстаянні з Захадам у іх аднолькавыя падыходы», - перакананы Горбач.

Чаму маўчыць беларускі афіцыёз

Андрэй Паротнікаў звярнуў увагу на тое, што беларускі афіцыёз аб пашырэнні расейскай вайсковай прысутнасці практычна не згадвае, а асноўнай крыніцай інфармацыі аб сваёй авіябазе ў Беларусі з'яўляецца сама Расея. Эксперт не выключае, што Аляксандр Лукашэнка можа штучна зацягваць развязванне пытання аб прысутнасці вайсковага кантынгенту расейскіх ВПС на беларускай тэрыторыі.

Прычын такой затрымкі, са слоў Паротнікава, некалькі. Менск вядзе з Масквой закулісны торг, выбіваючы для сябе прэферэнцыі. Калі такая база не з абарончым, як раней дэкларавалася, а з наступальным узбраеннем усё ж будзе размешчаная, беларускі дыктатар страціць міжнародную суб'ектыўнасць, - упэўнены эксперт. «Надзеі Лукашэнкі аднавіць адносіны з ЕЗ паваляцца, таму што яго і саму Беларусь перастануць сур'ёзна ўспрымаць спачатку на Захадзе, а затым і ў Расеі», - упэўнены Паротнікаў.

Кіраўнік цэнтра Belarus Security Blog мяркуе, што ад размяшчэння расейскай авіябазы варта адхрышчвацца любымі шляхамі і ні ў якім выпадку не дапусціць яе стварэння на беларускай тэрыторыі. Андрэй Паротнікаў прывёў у прыклад, як Менску ўдавалася больш за 10 гадоў цягнуць з падпісаннем пагаднення аб адзінай рэгіянальнай сістэме СПА з Расеяй. Іншая справа, наколькі цяпер ў Беларусі хопіць сіл і жадання супраціўляцца ўзмоцненаму ціску сваёй саюзніцы ў інтэграцыі.