Яблыкі з Малдовы пастаўляюць у Расею праз Беларусь

Расейскае эмбарга не зрабіла крытычнага ўплыву на аб'ёмы экспарту малдаўсай садавіны, прынамсі, яблыкаў.

Малдаўская садавіна, якая падпала пад санкцыі Масквы (у асноўным яблыкі, слівы), усё роўна трапляе на рынак РФ. Проста цяпер яе туды вязуць не наўпрост, а праз суседнюю з Расеяй Беларусь і часам праз Казахстан. Апытаныя выданнем NM фермеры, якія займаюцца вырошчваннем яблыкаў і сліў, кажуць, што попыт на іх прадукцыю не ўпаў пасля ўвядзення Масквой забаронных мер.

«Адгружаем рэгулярна. Яблыкі вязуць у Беларусь, там праводзяць мытныя працэдуры, перагружаюць у іншыя машыны і адпраўляюць у Расею», - распавёў адзін з фермераў, чыё прадпрыемства ўваходзіць у асацыяцыю вытворцаў і экспарцёраў садавіны Moldova Fruct. Ён адзначыў, што праз такія цяжкасцяў ён губляе прыбытак. «Калі раней яблыкі гатункі Gala ў мяне куплялі па 6 леяў за кілаграм, то цяпер бяруць па 5 леяў. Пры маіх аб'ёмах - 600 тон яблыкаў - страты складаюць 600 тысяч леяў. Гэта істотна», - адзначыў суразмоўца NM. Ён таксама паскардзіўся, што румынскія партнёры спрабуюць скарыстацца крызіснай сітуацыяй: «Яны прапануюць купіць яблыкі па 3,5-4 леі за кілаграм».

Са слоў іншага вытворцы, прадукцыя вывозіцца з Малдовы ў Беларусь, дзе на яе мяняюць сертыфікаты аб паходжанні тавару з малдаўскага на беларускую. «Бярэцца беларускі фермер, у якога ёсць сад, і паказваецца ўраджайнасць 100 тон з гектара. Гэтым займаюцца экспарцёры-пасярэднікі, якія маюць сваю рэнту», - кажа ён.

Іншая крыніца, які валодае схемамі абыходу расейскага эмбарга, кажа, што транзітнай краінай таксама з'яўляецца Казахстан. «Праз Казахстан яблыкі таксама вязуць, але радзей, бо праз вялікае транспартнае плячо атрымліваецца даражэй», - адзначыў суразмоўца. Звязаны з галіной малдаўскі дзяржчыноўнік кажа, што кошт пераафармлення дакументаў на садавіну з малдаўскіх на казахскія абыходзіцца экспарцёрам прыкладна ў $4 тысячы за адну фуру прадукцыі.

Яшчэ адзін сельгасвытворца, які працуе на поўначы Малдовы, на ўмовах ананімнасці распавёў, што практычна ўсе яблыкі ў гэтым годзе скупляюць экспарцёры. «Купляюць яны сапраўды гэтак жа, як і ў мінулыя гады, толькі кошт у гэтым годзе знізіўся ў два разы: з 5-6 леяў за кілаграм да 2,5-3 леяў за кілаграм. Афіцыйна экспарцёры кажуць, што вывозяць усё ў Беларусь, а што далей робяць з прадукцыяй - невядома», - кажа садоўнік.

Той факт, што эмбарга для многіх аграрыяў аказалася не крытычным (як правіла, гаворка ідзе пра гаспадаркі, якія вырошчвалі якасныя яблыкі), ускосна пацвярджаецца нізкімі паказчыкамі перапрацоўкі сліў і яблыкаў. Два тыдні таму кіраўнік Мінсельгаса Васіль Бумакаў паведаміў, што на перапрацоўку фермеры здалі ўсяго 23 тысячы тон садавіны, з якіх вялікая частка - яблыкі. Агульны ж ураджай летніх яблыкаў і сліў склаў 120 тысяч тон. «Пакутуюць у асноўным дробныя фермеры, у якіх па два-тры гектары садоў. Ім сапраўды даводзіцца складаней праз адсутнасць ліній па каліброўцы і складоў з халадзільнымі камерамі для захоўвання садавіны», - сказаў адзін з буйных вытворцаў яблыкаў. Адзначым, што аграрыі патрабавалі ад урада ў тэрміновым парадку прыняць меры, тлумачачы гэта тым, што «летнія гатункі яблыкаў не падлягаюць захоўванню».

Малдаўская мытня і Мінсельгас не раскрываюць афіцыйную статыстыку экспарту садавіны за мінулае лета. У Мінсельгасе Малдовы паведамілі, што размяшчаюць аператыўную статыстыку аб экспарце сельгаспрадукцыі, але даць яе адмовіліся, параіўшы звярнуцца ў Мытную службу. У мытні ў адказ на пісьмовы запыт адказалі праз два тыдні, парэкамендаваўшы звярнуцца ў Нацыянальнае бюро статыстыкі. Але ў Нацбюро апублікуюць агульныя звесткі ў замежным гандлі за перыяд са студзеня да ліпеня толькі 12 верасня. Зрэшты, кіраўнік Кабміна Юрые Лянкэ сказаў 8 верасня ў перадачы «Палітыка» на TV7, што экспарт малдаўскай садавіны гэтым летам не ўпаў. Ён таксама адзначыў, што не зменшыліся і паступленні ў бюджэт ад мытных збораў. «Нашы вытворцы знаходзяць нефармальныя развязанні», - адзначыў прэм'ер, не ўдаючыся ў дэталі. У мінулым годзе, адзначым, з Малдовы было экспартавана яблыкаў на $47,6 млн, з якіх на $43,2 млн у Расею, а сліў - на $7,9 млн (на $7,1 млн у РФ).

Адзін з высокапастаўленых урадавых чыноўнікаў сказаў, што ў Расеі аб рээкспарце малдаўскіх садавіны ведаюць. «Яны (Рассельгаснагляд) усё выдатна бачаць, але закрываюць на гэта вочы. Пасля ўвядзення санкцый для краін ЕЗ у Расеі ўтварылася праблема з пастаўкамі сельгаспрадукцыі, з прычыны чаго цэны на яе выраслі», - растлумачыў суразмоўца.

Расея ўвяла эмбарга на малдаўскую садавіну, а таксама на плодаагароднінныя кансервы 21 ліпеня. Кіраўнік Мінсельгаса Васіль Бумакаў ацэньваў магчымыя страты ад эмбарга ў $150 млн. На мінулым тыдні ўрад зацвердзіў кампенсацыі ў памеры 146 млн леяў для вытворцаў яблыкаў і сліў, пацярпелых ад эмбарга і здалі сваю прадукцыю на перапрацоўчыя прадпрыемствы. Фермеры атрымліваюць па 1,2 лея за кілаграм сліў і 1,5 лея за кілаграм яблыкаў. Кошт прыёму сыравіны на іх складае каля 60 банаў за кілаграм яблыкаў і каля 80 банаў за кілаграм сліў, што, са слоў фермераў, у два-тры разы ніжэй за сабекошт прадукцыі.