Сяргей Жадан: Гэтая катастрофа моцна аб'яднала ўкраінцаў

Украінцы аб'ядноўваюцца ў барацьбе супраць акупантаў.

Імя Сяргея Жадана добра вядомае не толькі ва Украіне і ў Расеі, дзе выйшлі пераклады многіх ягоных кніг, але і ў Нямеччыне. Нямецкія крытыкі захоплена пісалі пра ягоны раман «Варашылаўград» (у нямецкім варыянце ён называўся «Адкрыццё джаза ў Данбасе»), а «Гімн дэмакратычнай моладзі» быў прызнаны ў свой час «кнігай месяца». Пісьменнік, які жыве ў Харкаве быў госцем Deutsche Welle, даў інтэрв'ю ўкраінскай і рускай рэдакцыям.

- Толькі што ў Харкаве, на галоўнай плошчы горада, знеслі помнік Леніну. Чаму менавіта цяпер? Гэта быў сімвал нянавісці?

- Я б сказаў: не нянавісці, хутчэй, непрымання. Гэта працяг барацьбы ідэалогій, якая ідзе сёння ва Украіне. Адбылося тое, што даўно павінна было адбыцца: для часткі ўкраінскага грамадства савецкая таталітарная сімволіка ўжо не ўспрымаецца, з'яўляецца чужой, непрымальнай. Менавіта таму і адбываецца гэты «ленінапад». Так што я б не казаў тут пра нянавісць.

- Вам не здаецца, што цяпер ідзе вельмі моцная мілітарызацыя ўкраінскага грамадства?

- Так, вядома. Таму што ва Украіне ідзе вайна, людзі жывуць вайной. Гэта ненармальна. Стан вайны - гэта ў прынцыпе ненармальны для грамадства стан. Але мы апынуліся ў такой сітуацыі. Нам навязваюць гэтую вайну, і зваротная рэакцыя як быццам натуральная. Яе можна было прадбачыць. Калі да цябе ў краіну прыходзіць акупант, агрэсар, цалкам нармальна, што ты спрабуеш абараніць сябе, сваіх родных, сваю тэрыторыю, сваю свабоду, сваю незалежнасць.

- За апошні год Украіна вельмі моцна змянілася. Што сёння аб'ядноўвае ўкраінцаў, украінскую нацыю?

- На самай справе аб'ядноўваюць не вельмі вясёлыя рэчы. Аб'ядноўвае бяда, аб'ядноўвае тая катастрофа, якая адбываецца сёння на ўсходзе краіны, аб'ядноўвае пачуццё небяспекі і неабходнасць абараніцца ад знешняга і ўнутранага ворага.

- А ўкраінская мова аб'ядноўвае? І што з расейскай мовай?

- Мне здаецца, што ў такой сітуацыі моўнае пытанне, у прынцыпе, не вельмі важнае. На Майдане, на плошчах і вуліцах Украіны ў час рэвалюцыі ўкраінская мова гучала нароўні з рускай. Прынамсі, так было ў нас у Харкаве, у Данецку, дзе я быў на Еўрамайдане, у Днепрапятроўску, у Кіраваградзе, у іншых гарадах... Гэта не была рэвалюцыя моўная.

- Але новыя ўлады Украіны як быццам збіраліся адмяняць рускую мову? І сепаратысты шмат пра гэта гаварылі...

- Новыя ўлады адразу ад гэтай ідэі адмовіліся. Гэта было глупства, і новыя ўлады хутка гэта зразумела. Украіна - не монамоўная краіна, і ўкраінская мова суіснуе тут з рускай. Іншая справа, што палітыкі традыцыйна ўмеюць і любяць выкарыстоўваць моўнае пытанне для сваіх маніпуляцый, для зарабляння балаў, чым яны карысталіся, займаліся кожны раз напярэдадні прэзідэнцкіх або парламенцкіх выбараў. Цяпер таксама гэтая карта моўная разыгрывалася, акцэнтавалася на гэтым увага. Але мне здаецца, што як раз гэтае пытанне - пытанне канкурэнцыі паміж украінскай і рускай мовай - адыходзіць у мінулае. Па-мойму гэта не актуальнае для нас пытанне, ці не актуальная для нас праблема. А што тычыцца сепаратыстаў... Сепаратысты выступілі з тымі ідэямі, якія ім былі прадпісаныя, якія ім былі навязаныя.

- Пасля актыўнага ўдзелу ў Майдане 2004 вы былі расчараваныя і ўважалі, што займацца палітыкай не варта. Цяпер вы змянілі сваю пазіцыю?

- Я не быў расчараваны. У мяне не было ніякіх вясёлкавых надзей і ілюзій што да таго, хто ішоў да ўлады. Я разумеў, што ў той сітуацыі ўкраінцы проста выбіраюць меншае зло. Не было зачаравання, таму не было і расчаравання. У палітыку я не хацеў ісці таму, што гэта тая вобласць дзейнасці, якая мяне не вельмі цікавіць. Яна мне не была цікавая 10 гадоў таму, яна мне не вельмі цікавая і цяпер.

- Назвы многіх вашых кніг, так бы мовіць, «музыкальная». Літаратурныя крытыкі адзначаюць, што і напісаныя яны ў рытме пэўных музычных жанраў: року, джазу і гэтак далей... У якім рытме вы пішаце цяпер? Можа быць, гэта вайсковы марш?

- Не, вядома, не вайсковы марш. Гэта, хутчэй, рытм перамяшчэння ў аўтатранспарце. Я апошні месяц знаходзіўся ў дарозе, і пісаць прыходзілася ў аўтобусе, на каленях.

- Ваш апошні альбом называецца «Змагайся за яе!» За каго - за яе?

- Мы гэтую песню напісалі год таму, калі яшчэ не было рэвалюцыі, не было Майдана, не было Крыма, не было вайны на Данбасе. Мы пісалі пра неабходнасць абароны сваёй свабоды, сваіх правоў, сваіх перакананняў, сваіх прынцыпаў. Гэта значыць, гаворка не ішла аб вайне ці нейкай палітычнай кан'юнктуры.

Фота: day.kiev.ua