Гамельчукі ваююць з дзяржавай за дамы і двары

Адстаяць сваё права на кватэру ці шэсць сотак у канфлікце з чыноўнікамі нялёгка, а часам немагчыма.

Дзяржава як апоўзень: вокам не паспееш міргнуць - а ў цябе ўжо адабралі кватэру, дом або надзел. І прычым усё законна, пішуць «Белорусские новости».

У Гомелі пытанне «жыцця дзесьці» стаіць востра. Перыядычна ўспыхваюць скандалы праз жаданыя «квадраты» і зямлю. Дайшло да таго, што за махінацыі з кватэрамі ў турму схавалі былога старшыню гарвыканкама Віктара Піліпца.

А «квадратныя метры» і надзелы зямлі, ды што там - цэлыя дамы, як у выпадку з «выкладчыцкім домам», усё часцей становяцца каменем сутыкнення і прадметам судовых спрэчак у канфлікце «чалавек супраць дзяржавы».

У цэнтры Гомеля скандалы з зямлёй, новай забудовай і зносам старых дамоў не сціхаюць.

Так, цяпер судзіцца з чыноўнікамі жыхар вуліцы Кніжнай Канстанцін Жукоўскі, якога то збіраліся зносіць, то мабыць перадумалі. Пяць гадоў ідзе цягамоціна. А чалавек жыве як на парахавой бочцы з думкамі «знясуць - не знясуць, адселяць - не адселяць».

Актывісты грамадскіх арганізацый доўга, але безвынікова бадаліся з мясцовай уладай за захаванне ўнікальнай драўлянай забудовы на вуліцы Валатоўскай ў цэнтры Гомеля. Дарэмна. На месцы дамоў з унікальнай разьбой ужо ўзводзяцца шматпавярховыя дамы.

Адсялілі, надоўга пасяліўшы крыўду ў сэрцы на дзяржаву, жыхароў прыватнага дома па вуліцы Дакутовіч у Гомелі. На месцы іх дома ўлады дазволілі будаваць бізнес-цэнтр.

Зямельныя дзялянкі грамадзян канфіскавалі «для дзяржаўных патрэб». Жыхарам дома № 17 па вуліцы Дакутовіч прапанавалі другасную 4-пакаёвую кватэру ў спальным мікрараёне. Іх «папрасілі», а згодна з пастановай суда - вымусілі, сысці з цэнтра горада, са свайго дома, і перабрацца ў спальны раён, прычым усім разам: гаспадыні дома, яе былому мужу, іхняй дарослай дачцэ і ўнучцы. І суд стаў на бок забудоўшчыка.

Серыя першая. Партовая, 13

У судзе Цэнтральнага раёна Гомеля разглядаецца іск пракуратуры ў інтарэсах не тое гарвыканкама, не тое аблвыканкама (якія не хочуць быць істцамі). Адказчыкамі прызнаныя 18 жыхароў абласнога цэнтра.

Перадгісторыя судовых разглядаў такая. У цэнтры Гомеля, на вуліцы Партовай, ёсць прыватны дом. У 2010 годзе ён пасля пажару быў прызнаны непрыдатным для пражывання. Паводле інфармацыі Камітэта дзяржкантролю, тут былі зарэгістраваныя 19 чалавек, 17 з якіх з'яўляліся ўласнікамі дзелей ад 20 квадратных сантыметраў да 7,95 квадратнага метра.

КДК прыйшоў да высновы, што грамадзяне набывалі дзелі ў згарэлым доме на падставе пагадненняў куплі-продажу і дарэння, што дазволіла ім стаць на ўлік маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў, а шасцярым атрымаць дзяржаўную падтрымку (ільготныя крэдыты, субсідыі) на будаўніцтва жылля ў пазачарговым парадку , як тыя, хто пражывае ў жылым памяшканні, прызнаным не адпаведным устаноўленым для пражывання санітарным і тэхнічным патрабаванням.

КДК рэзюмаваў, што «здзелкі не адпавядаюць патрабаванням заканадаўства і носяць уяўны характар, паколькі былі здзейсненыя без намеру стварыць адпаведныя ім юрыдычныя наступствы, а пераследавалі толькі мэту атрымання дзяржаўнай падтрымкі на будаўніцтва жылля па-за чаргой». (Паводле закону нежылы статус дома дае права ўласніку ўстаць у першыя шэрагі чаргі на льготнае будаўніцтва і прэтэндаваць на субсідыю.)

Матэрыялы праверкі Камітэта дзяржкантролю былі накіраваныя ў пракуратуру. Наглядальная інстанцыя падала іск у суд.

Пракуратура просіць суд прызнаць несапраўднымі: здзелкі куплі-продажу і дарэння дзелей у жылым доме на адрасе Партовая, 13, дзяржаўную рэгістрацыю дадзеных здзелак, пастановы адміністрацыі Цэнтральнага раёна аб пастаноўцы на ўлік маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў грамадзян, пастановы адміністрацыі раёна аб уключэнні грамадзян у спіс на атрыманне льготнага крэдыту на будаўніцтва кватэры, пастановы адміністрацыі раёна аб падачы грамадзянам субсідый на будаўніцтва кватэр. І вярнуць усё ў першапачатковае становішча, прызнаўшы здзелкі ўяўнымі, так як яны былі здзейсненыя «без намеру стварыць адпаведныя юрыдычныя наступствы».

У судзе ўзніклі цяжкасці з устанаўленнем істца. Чые інтарэсы былі парушаныя дзеяннямі дадзеных грамадзян? Каму грамадзяне, калі суд прыме такую пастанову, будуць вяртаць атрыманыя субсідыі.

Істцом прызналі гарвыканкам. Прадстаўнік гарвыканкама, які прыбыў на пасяджэнне суда, здолеў адбіцца ад прызнання істцом. «Мы толькі прымалі заяўкі на субсідыі, а грошы вылучаў аблвыканкам», - растлумачыў прадстаўнік гарвыканкама.

Суд вырашыў замяніць істца: гарвыканкам на аблвыканкам. Але і аблвыканкам не вельмі хацеў быць істцом.

«Субсідыі даюцца на падставе закона аб бюджэце. Грашовыя сродкі, якія былі закладзеныя ў бюджэце на субсідыі, падаюцца праз заяўкі раённых і гарадскіх выканкамаў. То есць канкрэтныя сумы і канкрэтныя грамадзяне там не пазначаныя, толькі агульная сума. А размяркоўвае дадзеныя сродкі на субсідыі гарвыканкам. Мы не ведаем, каму даецца субсідыя, якая сума, - праінфармавала суд прадстаўнік аблвыканкама. - Мы не можам быць істцамі».

«Гарвыканкам кажа - не можам быць істцамі, вы кажаце - мы не можам, а хто можа?» - спытаў суддзя Андрэй Цалуйка. Ён вырашыў «спыніцца на аблвыканкаме», а не «заяўляць іншага істца», як прапанавала прадстаўніца аблвыканкама.

«У зале сядзіць 17 грамадзян. А дзяржаўныя органы не могуць разабрацца паміж сабой - чые гэта грошы і як павінна быць! Сядайце! (да прадстаўніка аблвыканкама). Калі грошы нікому не спатрэбяцца - то не спатрэбяцца», - паставіў кропку ў разглядзе з істцамі суддзя.

Пракурор на судзе іск падтрымаў, заявіўшы, што здзелкі трэба прызнаць ўяўнымі.

Але не ўсё так проста.

На думку пракуратуры, «здзелкі заключаліся без намеру стварыць юрыдычныя наступствы». Але што маецца на ўвазе пад намерамі? І якія менавіта юрыдычныя наступствы чакала дзяржава ад грамадзян - уласнікаў дома № 13?

Пракурор растлумачыў, што ў адпаведнасці з Жыллёвым кодэксам, асноўнае прызначэнне жылых памяшканняў - задавальненне жыллёвых патрэб грамадзян. На думку пракурора, грамадзяне не маглі пражываць у доме, які быў непрыдатным для дадзеных мэт пасля пажару.

Адвакаты адказчыкаў парыравалі: а якім законам прапісана, што асоба, набываючы ва ўласнасць жылое памяшканне, абавязаная туды усяліцца і пражываць? Ёсць такі закон?

«Не. Закона такога няма. Але пытанне зададзенае аднабока. У вас ёсць абавязак аб утрыманні дома», - адказаў пракурор.

Але адміністрацыя раёна ці іншыя органы не ўносілі ніякіх прадпісанняў уласнікам дома, што яны, да прыкладу, парушаюць правілы добраўпарадкавання. І як даказаць, што людзі не жылі ў дадзеным доме і не збіраліся жыць, рамантаваць яго?

Паводле слоў пракурора, праводзілася апытанне суседзяў, якія сказалі, што ў доме ніхто не жыве. «Якіх менавіта суседзяў, ці былі складзеныя адпаведныя акты?» - парыравалі адвакаты. Адказу на гэта пытанне не было.

У судзе выслухалі і прадстаўніка адміністрацыі Цэнтральнага раёна. Яна патлумачыла, што ў адміністрацыю сталі прыходзіць грамадзяне, зарэгістраваныя ў доме № 13 на вуліцы Партовай, каб стаць на ўлік.

«Спачатку іх было два, потым чатыры. Але калі яны ішлі і ішлі, і ўсё з аднаго адрасу, мы ўжо запанікавалі і сталі ўсюды барабаніць, прабачце за слэнг, - у міліцыю, Камітэт дзяржкантролю і гэтак далей», - паказала на судзе прадстаўнік адміністрацыі раёна.

Першапачатковы ўладальнік дома, пенсіянер, таксама прызнаны адказчыкам. Ён растлумачыў, што жыве ў іншым раёне Гомеля і не мае магчымасці з прычыны ўзросту і стану здароўя сачыць за домам, таму вырашыў прадаць палову дзелі дома, якая належыць яму, што і зрабіў. У чым ягоная віна, які закон ён парушыў? Незразумела.

«Я купіла дзелю ў дадзеным доме. 1/8. Усё аформіла паводле закону, зарэгістравала. Зараз я засталася вінаватай. Суд мяне просіць патлумачыць - з якой мэтай я купляла дзелю дома. Дарэчы, я не атрымлівала льготны крэдыт, не атрымлівала субсідыі. Што такое дзеля дома? Гэта як рэч, якую я купіла. Чаму я павінная тлумачыць, з якой мэтай я яе купіла? - распавяла адна з адказчыц, якая прасіла не называць яе прозвішча да заканчэння судовага разбору. - Потым мая блізкая сяброўка прапанавала мне пабудавацца на гэтым участку і падарыць ёй дзелю дома. У нас быў такі план - пабудаваць эканамічны таўнхауз. Мы разлічылі, што выйдзе прыкладна па 400 даляраў за квадратны метр. Але нам не дазволілі будаўніцтва - маўляў, цэнтр горада, вы разумееце, вам ніхто не дазволіць. Відавочна, камусьці спадабалася зямля ў цэнтры Гомеля, і ў нас хочуць яе адабраць».

Яе сяброўка прадстаўляе ў судзе інтарэсы сына. У інтарэсах сына яна і атрымала дзелю ўласнасці ў доме № 13 на Партовай.

«Дзеці выраслі, трэба ж было нешта думаць. Вось вырашылі будавацца. Аб'ядналіся. Мы хацелі пабудаваць таўнхауз, але нам не дазволілі. І ў адміністрацыі раёна прапанавалі будаваць кватэру. Ну, вось так пастроіліся. А цяпер што - вярнуць ільготныя крэдыты? А хто мне верне мае страты - бо практычна палову грошай за кватэру я сама уносіла, узяўшы ў банку крэдыт пад 42%. І субсідыю мне не давалі, хоць былі абавязаныя. Усе здзелкі былі законныя - і тут такое! Прызнаць іх уяўнымі. На падставе чаго? Я так бачу, у нас любяць раздзімаць з нічога гучныя справы. На судзе кажуць - усё законна, толькі вось прабелы ў заканадаўстве вінаватыя. Ну, тады мы тут пры чым? Хіба мы можам напісаць новыя законы?»- здзіўляецца ўласніца дзелі.

Паводле закону, дарэчы, можна мець не толькі 20 квадратных сантыметраў ва ўласнасці, але і значна менш. І не абавязкова на гэтых 20 сантыметрах павінны стаяць ложак, а законапаслухмяны грамадзянін павінны менавіта там спаць-спачываць.

«Яны паўтараюць на судзе, што мы павінныя былі там пражываць. Я не абавязаная там пражываць. Напэўна, камусьці трэба гучная справа, а іншым - зямля ў цэнтры горада. Беззаконне самае натуральнае», - абураная жанчына.

Жанчыны сцвярджаюць, што дом хоць і быў прызнаны непрыдатным для пражывання, але выглядаў цалкам нядрэнна.

«А разабралі яго не ведаем хто. Як раз напярэдадні, як з'явіліся артыкулы ў газетах, дзе нас апісвалі як банду ашуканцаў. Выбілі шкло, дзверы, спецтэхнікай дах паламалі. Мы напісалі заяву ў міліцыю. Але вінаватыя не ўстаноўленыя. Усе прадстаўнікі ўлады - як за адно. А мы - адказнікі. За што?"- здзіўленая ўласніца дзелі ў доме.

Слуханні грамадзянскай справы ў судзе прадаўжаюцца. Яшчэ трэба будзе выслухаць недзе дзясятак людзей - уласнікаў дзелей злапомнага дома № 13.

Калі жыллёвая «Санта-Барбара» скончыцца не на карысць грамадзян - ім не пазайздросціш. Давядзецца вяртаць субсідыі і льготныя крэдыты, пазбаўляцца дзелі ўласнасці ў доме, губляць велізарныя грошы. На якія, дарэчы, не вельмі ахвотна прэтэндуюць істцы ў выглядзе мясцовай улады. Па меншай меры - пакуль.

Серыя другая. Савецкая, 30

У цэнтры Гомеля, на адрасе Савецкая, 30, у жыхароў дома адабралі цэлы двор. Дом даволі прывабна выглядае з вуліцы, але заходзіш у двор - і час быццам спыніўся.

Спачатку прадуктовы магазін адхапіў сабе частку двара, і тут сталі выстройвацца грузавікі з малаком і хлебам.

"Не прайсці, не праехаць. А нам кажуць: ну пачакайце, пакуль аўтамабілі разгрузяцца. У нас няма балконаў, раней можна было хоць выйсці ў двор, паветрам падыхаць, адпачыць. Зараз двара наогул, лічы, і няма», - уздыхае жыхар дома Валерый Отчык.

У 2014 годзе - новая напасць. Або падступнынапад на двор дома. Свабодныя метры двара «адцяпала» цырульня, якая ўзвяла сабе прыбудову. І гэта нягледзячы на тое, што дом - гісторыка-культурная каштоўнасць, ахоўваецца дзяржавай.

Паводле слоў жыхара дома Віктара Палея, уладальнік цырульні першапачаткова выкупіла ў доме кватэры, перавяла іх з жылога фонду ў нежылы. А потым ужо спакусілася і на дваровую тэрыторыю.

«Тут усе былі супраць. Я з'ехаў за мяжу да дачкі на паўтара месяца, яна, уладальнік цырульні, будавалася тут у гэты час, у сакавіку 2014 года. Я катэгарычна быў супраць. Яна абяцала нам зрабіць каркасную сістэму, каб жыхары змаглі зрабіць балконы. Але, вядома, нічога гэтага не зрабіла, усіх падманула. Пісалі ва ўсе інстанцыі: ЖЭУ, гарвыканкам, аблвыканкам, пракуратуру. У іх адзін адказ, ва ўсіх, як пад капірку: на сайце гарвыканкама было інтэрнэт-апытанне, ніхто не быў супраць. Якое інтэрнэт-апытанне? Павінныя былі сабраць жыхароў і вырашыць. Хіба людзі абавязаныя мець інтэрнэт і сачыць за сайтам гарвыканкама, тым больш - пенсіянеры, якія жывуць у нашым доме? Многія ледзь ходзяць, і не ведаюць, і не абавязаныя ведаць, што такое інтэрнэт», - абураны Віктар Палей.

Паводле ягоных слоў, у доме сабралі подпісы супраць «крадзяжу двара» - 47 з 49 кватэр, падалі іск у суд. Пакуль у судзе ідзе разбор.

«У кватэры немагчыма знаходзіцца. З Савецкай акно не адкрыць - шум. Тут, пад акном другога паверха, дзе я жыву - дах цырульні. Дождж ідзе - пырскі ў кватэру з трох сцен, калі адчыніш акно. Калі горача - лазня, тэмпература даху - 70 градусаў, немагчыма дыхаць. Раней я жыў на другім паверсе, зараз жыву, выходзіць, на даху цырульні. Вось яны ўсе сюды да нас прыстроіліся. А мы пакутуем. Абкрасці могуць, забраўшыся на дах. Каты ходзяць па даху, галубы лётаюць. Адчыню акно - каты ў кватэру залазяць ці птушкі залятаюць», - пералічвае нязручнасці жыцця з такім суседствам Віктар.

Ён дадае, што аспрэчваць усе гэтыя забудовы фактычна няма каму? У доме пераважна жывуць пенсіянеры. Іскі падаць - нятаннае задавальненне. Ужо не кажучы пра паслугі адваката.

«А дом - гісторыка-культурная каштоўнасць. Цэнтр Гомеля! Але нікога гэта не хвалюе. Звонку - прыгожа. У двор зойдзеш - жах. А ў пад'езд наогул страшна заходзіць. Незразумелая сістэма. Незразумела, да каго звяртацца!»- паўтарае сусед Віктара.