«Мадэрнізацыя» па-беларуску: абсталяванню за €2 мільёны не знайшлі прымянення

Абвешчаная ўладамі «мадэрнізацыя» прамысловых прадпрыемстваў нярэдка прыводзіць да пустога марнавання грошай.

Праведзеная пракуратурай і Камітэтам дзяржкантролю Берасцейскай вобласці праверка прадпрыемстваў, на якіх доўгі час не выкарыстоўваецца закупленае абсталяванне, паказала: маштабы праблемы велізарныя. Прычым актуальная яна як для прадпрыемстваў, якія стаяць цяпер на мяжы банкруцтва, так і для адносна шчасных. Аб'ядноўвае іх адно: грошы, якія гэтыя прадпрыемствы выдаткавалі на закупку дарагога абсталявання, не пралічыўшы ўсе рызыкі, былі ўзятыя не з уласнай кішэні кіраўніка або заснавальнікаў. Магчыма, таму і вынік такі, як ёсць, паведамляе «Вечерний Брест».

Больш за пяць гадоў таму ААТ «Модуль» Ганцавіцкага раёна (усе акцыі прадпрыемства належаць дзяржаве), за кошт крэдытных сродкаў набыло ў аўстрыйскай фірмы абсталяванне коштам 1 895 000 еўра для вытворчасці шматслойных металапластыкавых труб. Лінія паспела папрацаваць 30 гадзін, выпусціць 35 тыс. паг. м прадукцыі і стала намёртва з нагоды пастаянных паломак. Што цікава: у «гарантыйны» перыяд кіраўніцтва ААТ «Модуль» у арганізацыю, якая ажыццяўляе гарантыйнае абслугоўванне не звярталася. Лінія проста прастойвае. Між тым толькі на выплату адсоткаў за карыстанне крэдытам прадпрыемству давялося заплаціць больш за 8 млрд руб.

Адначасова былі выяўленыя і іншыя факты неапраўданага марнатраўства. У тым жа 2009 ААТ «Модуль» набыло ў айчыннай кампаніі абсталяванне па загіну труб коштам 580,1 млн. руб. Для гэтага прыйшлося зноў звярнуцца да крэдытных рэсурсаў. За карыстанне крэдытам прадпрыемства заплаціла банку адсоткі ў суме 383,6 млн. руб. Гэта абсталяванне, як не цяжка здагадацца, таксама не выкарыстоўваецца: у ім адсутнічае камера нармалізацыі, кошт якой роўны кошту самога абсталявання.

Цяпер ААТ «Модуль» праходзіць працэдуру банкруцтва.

Гульні з «тэтрапакамі»

У красавіку 2011 года на РУВП «Бярозатара» быў уведзены ў эксплуатацыю цэх вытворчасці ўпакоўкі для вадкіх харчовых прадуктаў тыпу «тэтрапак». У Беларусі такая ўпакоўка не выпускаецца, і новая вытворчасць ідэальна ўпісалася ў праграму імпартазамяшчэння. Асноўнае тэхналагічнае абсталяванне коштам больш за 20 млн еўра паставіла італьянская кампанія. Сам жа інвестыцыйны праект, ініцыяваны Мінсельгасхарчам РБ і які атрымаў падтрымку кіраўніка дзяржавы, быў ацэнены ў 131 мільярдаў рублёў і фінансаваўся за кошт крэдытных рэсурсаў ААТ «Белаграпрамбанк».

На жаль, і тут грандыёзную задачу рэалізаваць не ўдалося: загрузка магутнасцяў новай вытворчасці складае менш за 1%. Кантралёры звязваюць гэта з недастатковай прапрацоўкай цэлага шэрагу праблемных пытанняў. Адно з іх - адсутнасць неабходнай сыравіннай базы. Асноўнымі складнікамі для вытворчасці ўпакоўкі пад вадкія харчовыя прадукты з'яўляюцца кардон з беленай сульфатнай цэлюлозы і поліэтылен нізкага ціску, вытворчасць якіх у Беларусі не наладжаная. Іншая немалаважная прычына - манапалізацыя рынку пакавальнага матэрыялу. Асноўнымі пастаўшчыкамі ўпакоўкі на ўнутраны рынак з'яўляюцца буйныя сусветныя карпарацыі: «Тэтра-Пак» (Швецыя) - блізу 65%, «Камбіблок» (Новая Зеландыя) - блізу 33%, і канкураваць з імі «Бярозатары», натуральна, не па сілах.

Нарэшце, праектная магутнасць усталяванага ў Бярозе абсталявання (500 млн упаковак у год) не адпавядае ёмістасці ўнутранага рынку. Каб выпусціць і прадаць на ўнутраным рынку хоць бы 200 млн упаковак (40% ад вытворчай магутнасці), неабходна цалкам выцесніць з яго замежных пастаўшчыкоў. Улічваючы, што імпартны складнік у беларускай упакоўцы даходзіць да 95% з адпаведным перакосам коштаў, гэтая ўпакоўка проста не знаходзіць збыту. Адсюль - праблемы з вяртаннем крэдытных рэсурсаў, запазычанасць у якіх складае ўжо больш за 40 млрд руб.

Непад'ёмная апалубка

Такая ж сітуацыя склалася і на заводзе ЖБК ААТ «Будтрэст №8», дзе летам 2011 года ўрачыста была прэзентаваная новая лінія вытворчасці элементаў няздымнай апалубкі для жыллёвага і грамадзянскага будаўніцтва па тэхналогіі аўстрыйскай фірмы VST Group. Новая тэхналогія шырока рэкламавалася: яна мела на ўвазе выкарыстанне цэментава-стружкавыя пліты з высокомарачнага цэменту, драўнянай габлюшкі і вадкага шкла. Пліта мае ідэальна роўную паверхню, а таму не патрабуе далейшага «мокрага» аздаблення тыпу тынкоўкі. Зрэшты, адна лыжка дзёгцю ў гэтай бочцы мёду адчувалася ўжо тады. У нашай краіне такія пліты не вырабляюцца. Пастаўкі ажыццяўляліся з Расеі, аднак чыноўнікі Мінбудархітэктуры выказвалі надзею, што найбліжэйшымі гадамі такі завод будзе пабудаваны і ў Беларусі, паколькі попыт на ЦСП, як чакалася, будзе нарастаць.

На рэалізацыю гэтага праекта было накіравана больш за 40 млрд рублёў, з якіх 30 млрд склалі крэдытныя рэсурсы. На жаль, чаканні не апраўдаліся. Лінія нейкі час усё ж працавала: фактычная загрузка вытворчых магутнасцяў у 2012 і 2013 гадах склала 61% ад той, што прадугледжвалася бізнэс-планам. Аднак год таму кіраўніцтва будтрэста вымушанае было закансерваваць вытворчасць праз адсутнасці заказаў. Зрэшты, на прадпрыемстве не губляюць надзеі, што сітуацыя зменіцца і іх прадукцыя стане запатрабаванай.

Няма прарока ў сваёй «Айчыне»

У 2009 годзе ў рамках праграмы вытворча-эканамічнага і сацыяльнага развіцця ААТ «Айчына» на 2008-2010 гг., зацверджанай Нацыянальным банкам Рэспублікі Беларусь, за кошт крэдытных сродкаў завяршыла будаўніцтва крухмальнага завода прадукцыйнасцю 100 тон бульбы ў дзень з лакальнымі ачышчальнымі збудаваннямі.

Толькі на будаўніцтва ачышчальных спатрэбілася амаль 5,5 млрд рублёў. Яны былі ўведзеныя ў эксплуатацыю восенню 2010 года, аднак на момант праверкі не выкарыстоўваліся. Апынулася - па фінансавых меркаваннях.

Паслугі Пружанскага райаддзела НС у адпампоўцы сцёкавых вод абыходзяцца прадпрыемству... роўна ў 10 разоў танней. Чаму гэтыя разлікі не былі зробленыя да пачатку будаўніцтва ачышчальных, так і застаецца загадкай. А можа, іх проста не прынялі да ўвагі?

Усяго падчас наглядных мерапрыемстваў супрацоўнікі пракуратуры і КДК праверылі 15 аб'ектаў у Берасцейскай вобласці, дзе доўгі час не выкарыстоўваецца закупленае абсталяванне. 14 службовых асоб прыцягнутыя да адказнасці.