Міхаіл Велер: Расея дагэтуль застаецца Залатой Ардой

Гісторыя Расеі ходзіць па колу. Сённяшні час нагадвае канец Сямібаяршчыны 17 стагоддзя.

Пра гэта ў інтэрв'ю «Эху Москвы» заявіў вядомы пісьменнік Міхаіл Велер.

- Калі ў 1605 годзе пачаўся Смутны час, былі розныя варыянты, - сказаў ён. - Варыянт ператварыць баярскую думу ў нешта тыпу парламента. Варыянт пагадзіцца на польскага каралевіча Уладзіслава, які быў прасякнуты традыцыямі Еўропы. То бок, у кожных грамадзян аж да смердаў ёсць нейкія правы, цар не можа пакараць смерцю каго заўгодна са сваёй волі.

Але ў выніку пасадзілі Мішаньку Раманава, боўдзілу, баяры думалі, што будуць кіраваць самі. Гэта мне чымсьці нагадвае нашу эпоху. Зусім нядаўняе мінулае.

Потым дзекабрысты наважылі зладзіць свабоду. Дзякуй богу, што не ўдалося. Яны б наладзілі такую свабоду, што лепш не трэба.

Потым у сакавіку 1917 свабода наступіла, прайшло паўгода - атрымайце кастрычнік, забарону ўсіх партый, закрыццё ўсіх газет і гэтак далей.

І вось 1991 год, і вось канец жніўня, колькі радасці і надзей на тварах. Праходзіць год, паглядзіце на гэтых асоб. Гэта значыць марожаная траска, якую стукнулі аглобляй. Гэта жах нейкі. Што здарылася, як жыць.

Такім чынам, спачатку таварышы алігархі хацелі пераемнасць улады, потым падумалі, што пасадзяць каго-небудзь тыпу Мішанькі Раманава, які будзе захоўваць іх мільярды, а яны за яго шырмай будуць правіць.

- Гэта такое сучаснае баярства.

- Цалкам дакладна. Тая самая сямібанкіршчына. А атрымалася некалькі інакш. Атрымалася як заўсёды. Ты гэты ложак як ні збірай, атрымаецца кулямёт. Ты да гэтай дэмакратыі, як ні падыходзь, а ўсё адно ў выніку вельмі хутка, лічаныя дзесяцігоддзі максімум, атрымліваецца дыктатура.

Я думаю, што гэта ўсё ардынскі ўплыў. Таму што, фактычна, Маскоўская Русь стала спадчынніцай менавіта Залатой Арды. Калі паглядзець, пачынаючы з Івана Трэцяга, затым Чацвёртага, Жахлівага, як пашыралася Русь. Русь пашыралася менавіта на тэрыторыю вялікай мангольскай імперыі. Заходняе пашырэнне было невялікае, і тытулы былі тыя ж, і сістэма ўлады была тая ж.

І ўсё гэта селекцыя цягам стагоддзяў, псіхалогія, якая ўкараняецца ў сацыяльны тып цягам стагоддзяў, так што цяпер ужо крыху позна. Калі б Пётр Першы пражыў сто гадоў, то можа быць што-небудзь было б інакш. Але столькі жывуць марскія чарапахі...

- Але пачакайце. Цяпер 21 стагоддзе. Ёсць Інтэрнэт, інфармацыя глабальная. Інфармацыя перамяшчаецца хутка.

- Так.

- Усе паскараецца.

- Так.

- Ну якая арда цяпер. Пра што мы цяпер гаворым. Увесь свет адкрыты.

- Вы палюбуйцеся, якая арда. Залатая. Толькі яна інакш выглядае. Залаты шацёр. Толькі ён інакш выглядае. А так усё тое ж.

Што тычыцца інфармацыі. Інфармацыі можа быць колькі заўгодна, справа ў тым, што засвойваецца ў галаве. Калі галаве паўтарыць як дзяцел у дрэва 10 тысяч разоў, то яно ўсё асядзе ў падсвядомасці, і ніякія аргументы не будуць працаваць.

Ты можаш чалавеку прачытаць доўгую лекцыю аб зімовай вайне, Савецкі Саюз, Фінляндыя, 39-40 год, але тое, што ён у дзяцінстве і юнацтве засвоіў, ён будзе паўтараць. Фінскія фашысты пагражалі гораду Леніна. Кажаш, ты што, ідыёт. Наогул ты інстытут скончыў, ты ж разумны чалавек. Ты пачытай лічбы, паглядзі карту. Нічога. Фінляндыя пагражала Ленінграду.

Так што розум тут ні пры чым. Таму што, калі чалавек становіцца часткай натоўпу, інтэлект знікае. У дзеянне ўваходзяць іншыя законы.

Вось у нас на ўзроўні соцыюма, народнага натоўпу іншыя законы, па асобнасці амаль усе разумныя, прыстойныя, працавітыя. І сапраўдныя патрыёты ў добрым сэнсе слова. Збіраеш разам і падай ім цара хоць здохні...