Міністр прамысловасці: Грошай няма, але вы трымайцеся

На гэты раз папулярная ў дзяржчыноўнікаў фраза была адрасаваная жыхарам Вілейкі.

Завод «Зеніт» для Вілейкі гэта, уласна, сама Вілейка. Да будаўніцтва завода ў Вілейцы ў 1973 годзе не было шматпавярховых жылых дамоў, цэнтральнага ацяплення, насельніцтва горада складала блізу 9 тысяч чалавек. З развіццём завода развіваўся і горад.

Сёння былую моц гіганта можна ўбачыць толькі на старонках фотаальбомаў. Што ж будзе з заводам і горадам?

Журналісты мясцовай раёнкі «Шлях перамогі» месяц дамагаліся інтэрв'ю з міністрам прамысловасці Віталём Воўкам, каб дамагчыся адказаў на пытанні, якія хвалююць віляйчан. І вось што з гэтага выйшла.

Не ўсё так дрэнна

- Віталь Міхайлавіч, вам жа вядома цяперашняе становішча на «Зеніце»?

- Так, вядома. «Зеніт» - горадаўтваральнае прадпрыемства. Адно з самых магутных і ў краіне, і ў сістэме «Беларускага оптыка-механічнага аб'яднання». Фотаапараты... Легендарны завод з вельмі сур'ёзным патэнцыялам.

- Вы зараз кажаце пра «Зеніт» у мінулым часе ці ў сучаснасці?

- Больш у мінулым. Усё ж такі, калі даваць ацэнку - то гэты завод у сістэме Мінпрама заўсёды быў на адмысловым рахунку. Зараз? Трэба разумець, што цяпер цалкам іншая сітуацыя, чым, скажам, трыццаць гадоў таму. Але нават з улікам няпростых сучасных умоў скажу, што ў «Зеніта» яшчэ не ўсё так дрэнна. І патэнцыял для развіцця ёсць.

- «Зеніт» - гэта, перш за ўсё, фотаапарат. У савецкі час мара любога фотааматара. У 90-ыя гады завод шукаў заказы па ўсіх напрамках. Браліся і за камплектуючыя для «БелАЗа» і для «МАЗа». Выпускалі шалі. Зараз, накшталт, сфакусаваліся на выпуску оптыкі. З фотаапаратамі мы развіталіся?

- Трэба рэальна ацэньваць сітуацыю. На сусветным рынку ёсць два лідара, «Canon» і «Nikon» - вельмі магутныя карпарацыі, спаборнічаць з якімі, буду аб'ектыўным, немагчыма. Мы, вядома, можам вялікія сродкі ўкласці ў навуку, распрацоўку камер, спрабаваць іх прадаць, але ў найлепшым выпадку, гэта атрымаецца гадоў праз дваццаць. Калі атрымаецца! Таму што трэба не толькі прыдумаць прадукт, вырабіць яго, атрымаць сусветную якасць...

- А потым яшчэ пераканаць пакупніка яго купіць!

- Так. Уяўляеце, які складаны алгарытм? А калі не атрымаецца? Гэта ж грошы! Спаборнічаць з «Canon» і «Nikon» складана. Іншая справа, што можна працаваць па працэсінгу. Скажам, у кагосьці ёсць распрацоўкі, у нас ёсць завод. На «Зеніце» плошчы прыстойныя, ёсць усё. Можам дамовіцца аб выпуску ў Вілейцы. Ім цікава, нам выгадна. І гэта тычыцца не толькі фотатэхнікі. Усяго! Таму, аб вытворчасці фотаапаратаў гаворка цяпер не ідзе, але мы і не адмаўляемся беспаваротна ад такіх праектаў у будучыні.

Крызіс паказаў, хто чаго варты

- Вы самі збіраецеся наведаць «Зеніт»?

- Так, зусім хутка. Або ў верасні, або ў кастрычніку. Але гэтай восенню абавязкова. Прыедзем, паглядзім, ацэнім. Пагавару з людзьмі. Будуць пытанні - адкажу. Я гляджу на «Зеніт» не толькі як на завод па вытворчасці оптыкі. У яго вялікія магчымасці. Столькі цэхаў! Загрузіць бы ўсё гэта працай. Уяўляеце?

- Уяўляю. У найлепшыя часы на «Зеніце» працавала блізу шасці тысяч чалавек. Людзі ёсць.

- Ёсць! І магутнасці якія ёсць! Але ўспомніце - «Зеніт» будавалі з прыцэлам на ўвесь Савецкі Саюз. Гэта нейкі рынак збыту! А цяпер рынкі сталі меншыя, а апошнім часам яшчэ больш звузіліся. Я разумею, што людзям крыўдна - які быў завод! Але трэба разумець, што ўсё мяняецца! Але гэта не значыць, што цяпер трэба рукі апусціць і не працаваць.

- Вы пра стаўленне да справы?

- Вядома. Кожнаму на сваім месцы трэба адказна ставіцца да працы. Нават да элементарнага парадку. Вось, дапусцім, заўтра прыйдзе буйны заказчык. Зойдзе ў цэх. Паглядзіць, што ўсюды бруд, смецце. І сыдзе. І грошы панясе. Зразумела, што тут таксама не трэба рыхтавацца да гэтага спецыяльна, пад дзядзьку. Для сябе трэба імкнуцца.

- Цяжка сябе прымусіць, калі заробкі нізкі. Тры-чатыры мільёны. Паглядзіць чалавек у разліковы і ці будзе старацца, яшчэ пытанне.

- З аднаго боку, гэта праблема ўсіх прадпрыемстваў-гігантаў. Накшталт, выпрацоўка ёсць, продажу, а калі ўлічыць вытворчыя выдаткі на ацяпленне і асвятленне велічэзных памяшканняў з высокімі столямі - гэта частка прыбытку і заробкаў з'ядае. З іншага боку, давайце па-чэснаму. Крызіс спрацаваў як індыкатар і паказаў, хто чаго варты. Паляцелі рынкі, абрынулася вытворчасць, і людзі расслабіліся. Як думаюць: «не працую - атрымліваю 3 мільёны, прыйдзе заказ - заплацяць тры з паловай. Сэнс напружвацца»?

- Дык ён можа і хацеў бы напружыцца. І за дзесяць мільёнаў укалываў бы будзь здаровы!

- Вось! «Я б працаваў, калі б мне плацілі» - шматлікія так думаюць! А як трэба? Не памятаю, хто сказаў: «Нішто так не разбэшчвае, як незаробленыя грошы і нішто так не расслабляе, як праца напаўсілы». Мы гэта атрымалі. Людзі працавалі напаўсілы і думалі: «Вось, будзе заказ - рванём!» Прыходзіць заказ - не могуць рабіць. Расслабіліся! Ні якасці, ні колькасці! І вось на адным заводзе мы два гады аднаўлялі сітуацыю, каб людзі зноў паверылі ў сябе.

- А як тады людзям даць адчуць сваю значнасць, калі не заробкам? І як даць зразумець, што яны самі павінны зарабляць, а не атрымліваць?

- Любы чалавек павінен разумець: у гэтым свеце, у першую чаргу, усё залежыць ад яго. Чалавек - гэта брэнд. Будзеш рабіць дрэнна - на працу не возьмуць. Трэба разумець, што любую працу трэба рабіць якасна. Вось мне нядаўна прыбіральшчыца на заводзе ў Рагачове кажа: «Вы нам мала плаціце! У гіпермаркетах у тры разы больш!». А на заводзе бруд, яна там прайшла дзесьці венікам і забылася. Я ёй адказваю: «А дзе больш працаваць трэба? На заводзе ці ў гіпермаркеце? Вось таму, што ў краме шмат працаваць даводзіцца, там і плацяць». Кожны выбірае сам.

«Зеніт» працуе - гэта галоўнае

- Дапусцiм, што заўтра ўсе пачнуць свядома працаваць, кожны на сваім месцы. Прыбіральшчыца, начальнік цэха, дырэктар. І ўсе? «Зеніт» зноў стане флагманам?

- Не варта перакручваць. Патрэбен комплексны падыход. Трэба аднаўляць канструктарскае бюро. Мы ў 90-ыя разгубілі дасведчаных спецыялістаў. Патрэбен працэсінг. У адзіночку падняцца наўрад ці зможам. Патрэбныя партнёры. Тэхнічныя і фінансавыя.

- Нас выратуе кааперацыя?

- Ці ўратуе. Кааперацыя нам патрэбна, каб прыйшлі спецыялісты, якія ведаюць, у чым менавіта мае патрэбу рынак. Што ўкараняць, што вырабляць, як прадаваць.

- Усе кажуць пра інавацыі.

- Мне не падабаецца гэтае слова. Яго ў апошні час занадта «загаварылі». Вядома, у каго ўнікальны прадукт, той і будзе лідарам рынку. Але кідацца з галавой ва ўсё нязведанае і новае занадта рызыкоўна. Трэба падыходзіць больш узважана.

- Што будзе з «Зенітам»? Вы асабіста аптыміст?

- Вядома. «Зеніт» працуе - сёння гэта галоўнае. У Вілейцы яшчэ нічога. Ёсць гарады, дзе ўсё значна горш. Што магу абяцаць? Што горш дакладна не будзе. Лепш? Вось найбліжэйшым месяцам прыеду - паглядзім. Тады і будзе больш рэальны адказ.