Сталі вядомыя дэталі аб расейскім следзе ў спробе дзяржаўнага перавароту ў Чарнагорыі

У дачыненнях Масквы і Бялграда выліўся беспрэцэдэнтны ў постсавецкай гісторыі скандал.

Са спасылкай на крыніцы ў сербскіх урадавых колах бялградскія СМІ паведамілі: некалькі грамадзян РФ былі дэпартаваныя з Сербіі «за ўдзел у падрыхтоўцы тэрарыстычных акцый у Чарнагорыі». Гэтыя навіны супалі з нечаканым прыездам у Бялград сакратара Савета бяспекі РФ Мікалая Патрушава. Мясцовыя экспэрты перакананыя, што галоўная мэта візіту - абмеркаванне «чарнагорскага выпадку» і спроба не дапусціць скандалу ў расейска-сербскіх дачыненнях. Крыніцыkommersant.ru, блізкія да ўрада Сербіі, запэўніваюць, што Бялград не зацікаўлены ў такім скандале, але і не хоча быць западозраным у датычнасці да злачынных акцый у суседняй краіне.

Нечаканы госць

Пра візіт сакратара Савета бяспекі РФ у Бялград стала вядома напярэдадні ягонага прыезду ў аўторак. Да гэтага паездка ніяк не анансавалася. Сам жа візіт быў узняты на вышэйшы ўзровень. Акрамя перамоў з кіраўніком МУС Небойшам Стэфанавічам, Мікалай Патрушаў сустрэўся з усім кіраўніцтвам рэспублікі: у сераду - з прэзідэнтам Таміславам Нікалічам і кіраўніком МЗС Івіцам Дачычам, а ўчора - з прэм'ерам Аляксандрам Вучычам. Усе перамовы прайшлі ў строга закрытым рэжыме, а афіцыйна ў самым пачатку візіту было абвешчана, што расейскі госць прапанаваў сербскім уладам падпісаць мемарандум аб узаемаразуменні ў галіне бяспекі, які стварыў бы сталы канал сувязі паміж Масквой і Бялградам у гэтай сферы.

Зрэшты, з прызнання спадара Патрушава, такі дакумент абмяркоўваецца даўно і ў найлепшым выпадку можа быць падпісаны будучай вясной у Расеі на Міжнароднай канферэнцыі ў бяспецы. Да таго ж, як сказаў сакратар Савета бяспекі РФ, ён не мае дзеяння міжнароднай дамовы і не носіць абавязковага характару. Таму многія мясцовыя палітыкі і экспэрты не паверылі, што прасоўванне мемарандума было галоўнай мэтай прыезду сакратара расейскай Рады бяспекі.

«Візіт, без сумневу, звязаны з тым, што адбылося ў суседняй Чарнагорыі, дзе ўлады абвясцілі аб прадухіленні тэрарыстычных акцый у дзень выбараў», - перакананы прафесар факультэта бяспекі Бялградскага ўніверсітэта Зоран Драгішыч. З гэтым згодны і сербскі вайсковы экспэрт Аляксандр Радзіч: «Патрушаў прыбыў у Бялград абмеркаваць чарнагорскі выпадак». А крыніца, блізкая да ўрада Сербіі, удакладняе: «Расейскі госць, напэўна, хацеў бы растлумачыць нашы крокі ў супрацоўніцтве з Чарнагорыяй у расследаванні актыўнасці груп, якія рыхтавалі беспарадкі ў Падгорыцы 16 кастрычніка».

Сербія супраць путчу

Сакратар Савета бяспекі РФ прыбыў у Бялград праз дзень пасля таго, як у панядзелак увечары сербскі прэм'ер Аляксандр Вучыч - адразу пасля пасяджэння Бюро ў каардынацыі службаў бяспекі Сербіі - апублікаваў дэталі плана захопу дзяржустаноў Чарнагорыі пасля парламенцкіх выбараў 16 кастрычніка «пры садзейнічанні замежнага фактару». Спадар Вучыч пацвердзіў інфармацыю чарнагорскага спецпракурора Мілівое Катніча аб арышце групы грамадзян Сербіі, якая рыхтавала захоп Скупшчыны Чарнагорыі і стральбу па ўдзельніках мітынгу апазіцыі з мэтай справакаваць хаос і штурм парламента. Прэм'ер таксама абвясціў, што сербскія праваахоўныя органы выявілі «яшчэ некалькі небяспечных груп», уцягнутых у рэалізацыю гэтага плана, за якімі стаяць «вельмі сур'ёзныя людзі».

«Арыштаваныя намі асобы дзейнічалі ў каардынацыі з замежнікамі», - паведаміў спадар Вучыч. І дадаў: «Існуюць неабвержныя довады, што пэўныя асобы сачылі літаральна за кожным крокам прэм'ера Чарнагорыі (Міла Джуканавіча.- Заўвага.) і інфармавалі пра гэта іншых людзей, якія павінны былі дзейнічаць у адпаведнасці з іх інструкцыямі. Мы знайшлі ў іх €125 тысяч, спецыяльную ўніформу, іншыя рэчы. За прэм'ерам Чарнагорыі сачылі з дапамогай самага сучаснага абсталявання».

Аб згаданым Аляксандрам Вучычам «сучасным абсталяванні» стала вядома мясцовым СМІ.

Са спасылкай на сербскіх следчых яны паведамілі: гурты зламыснікаў падтрымлівалі сувязь з дапамогай тэлефонаў з шыфратарамі, мелі ў сваім распараджэнні высакаякасныя спадарожнікавыя здымкі шэрагу дзяржаб'ектаў у Падгорыцы, маршруты перамяшчэння чарнагорскага прэм'ера, а выяўленая ў іх уніформа, у якую яны павінны былі пераапрануцца пры захопе парламента, падобная на тую, што выкарыстоўвае чарнагорскі спецназ.

Новая сенсацыя з’явілася ўжо падчас знаходжання спадара Патрушава ў Бялградзе. Як паведаміла са спасылкай на блізкія да ўрада крыніцы бялградскае выданне Danas, некалькі грамадзян РФ былі дэпартаваныя з Сербіі «за ўдзел у падрыхтоўцы тэрарыстычных акцый у Чарнагорыі». Навіна імгненна разышлася ў вядучых балканскіх СМІ.

Сербскія афіцыйныя асобы не сталі аспрэчваць гэтую інфармацыю. А пасля ўчорашняй сустрэчы Мікалая Патрушава з прэм'ерам Вучычам (ключавая фігура ў сербскай уладзе) з'явілася толькі кароткае паведамленне, галоўная фраза якога гучыць так: «канстатаваць, што службы бяспекі Расеі і Сербіі паспяхова супрацоўнічаюць».

Бялградскі суразмоўца, знаёмы з праблематыкай адбытых у сербскай сталіцы перамоваў, сцвярджае, што задачай сакратара Савета бяспекі РФ было «ўрэгуляваць сітуацыю, якая склалася, і не дапусціць скандалу ў расейска-сербскіх дачыненнях». Мяркуючы з паведамленняў пасля сустрэчы спадароў Вучыча і Патрушава, у эмісара Масквы гэта, відавочна, атрымалася.

Тым больш што, як запэўніваюць блізкія да ўрада Сербіі крыніцы «Коммерсанта», Бялград таксама не зацікаўлены ў такім скандале. У той жа час, са словаў суразмоўцаў «Коммерсанта», улады Сербіі, якія арыентуюцца на ўступленне ў ЕЗ, не хочуць быць западозраныя ў датычнасці да злачынных акцый у суседняй краіне. Гэта ўскосна пацвердзіў і сам прэм'ер Аляксандр Вучыч. Галоўны матыў апублікавання інфармацыі сербскіх спецслужбаў пра спробу путчу ў Чарнагорыі ён патлумачыў так: «Глыбока памыляўся б той, хто меркаваў, што Сербія якім-небудзь чынам будзе ўдзельнічаць у гэтым злачынстве».