Экспэрты: Школьным праграмам не стае арыенціроўкі на Беларусь

Беларуская школа робіць працу над памылкамі, што былі дапушчаны ў 2008 годзе пры пераходзе з 12-гадовага на 11-гадовы тэрмін навучання.

Менавіта тады было ліквідавана профільнае навучанне, вяртаннем якога цяпер так ганарыцца Мінадукацыі. У навучальных праграмах з'яўляюцца і прадметы, якія былі скасаваныя. Чаму навучаць у школе: мысліць ці проста слухацца дарослых?

Паэтапна будзе ўводзіцца навучальны прадмет «Асновы бяспечнай жыццядзейнасці». Прадмет «Мастацтва. Айчынная і сусветная мастацкая культура» пяцікласнікі сталі вывучаць з верасня 2015 года. Ён прыйшоў на змену прадмета «Сусветная мастацкая культура», які прыбралі са школьнай праграмы ў 2008 годзе, піша «Заўтра тваёй краіны».

Аднак лакальнае ўвядзенне тых ці іншых дысцыплін не мае вялікай ролі ў адукацыі, упэўненая экспэртка Агенцтва гуманітарных тэхналогій Святлана Мацкевіч.

- Калі не мяняецца агульны падыход, а захоўваюць ідэалагічны кантроль у адукацыі і мноства дысцыплін без вызначэння мэты навучання, не мае значэння, якія прадметы ўводзяцца ў школьную праграму, - кажа экспэрт. - Хоць па-за кантэкстам такая дысцыпліна, як «Мастацтва. Айчынная і сусветная мастацкая культура» з'яўляецца вельмі важнай. Я не разумею, чаму яе прыбралі з праграмы пэўны час таму.

Адказ на пытанне «якую мэту навучання?» павінны даваць тыя, хто займаецца адукацыйнай палітыкай. Напрыклад, Нацыянальны інстытут адукацыі. Аднак гэтая ўстанова цяпер займаецца, перш за ўсё, метадычнымі распрацоўкамі. Глабальных навуковых даследаванняў на ўзроўні вывучэння развіцця сучасных сістэм адукацыі, пошуку ўтрымання няма, адсутнічае стратэгічны мэнэджмэнт у адукацыі.

- У нас займаюцца толькі тэхналогіяй адукацыі, але тэхналогія - гэта аптымальны варыянт для дасягнення мэтаў, а вось іх якраз і няма, - канстатуе экспэрт.

Калі ў гімназіі №74 г. Менска вучань з нажом напаў на настаўніцу, у грамадстве пачалася дыскусія пра тое, як забяспечыць бяспеку, як пакараць вучня.

- А гэта ж здарэнне з'яўляецца следствам нявырашанасці цэлай серыі сацыяльна-педагагічных праблем, якія ўзнікаюць у школе, - лічыць Святлана Мацкевіч. - Гэта вынік пазіцыйнага канфлікту паміж сацыяльнымі групамі, прычынай якога з'яўляецца страта мэтаў, задач, прызначэння школы.

На думку экспэрта, у школе ўсе занятыя фармалізацыяй, справаздачамі. Дзяцей вучаць гаварыць адно, рабіць другое.

- Веды - рэч нажыўное, а пытанні камунікацыі, сацыяльных стасункаў і маральных нормаў - вельмі важная задача, - мяркуе Святлана Мацкевіч. - Школа патрэбна, каб перадаваць веды, ўсталёўваць адпаведны тып культуры, сацыяльных стасункаў. У школе павінны фармаваць культуру і нормы паводзін, вучыць дзяцей цывілізавана развязваць канфліктныя сітуацыі.

Вярніце дзецям Беларусь

Праблема беларускай школы не ў колькасці гадоў навучання, не ў адсутнасці або прысутнасці тых ці іншых прадметаў, а ў тым, што адбываецца падчас навучання, лічыць выкладчык Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта (Вільня), пісьменнік Віктар Марціновіч.

- Кантэнт, які загружаецца ў галаву ў перыяд школьнага навучання, жахлівы, - кажа экспэрт. - Калі паглядзець на навучальныя планы беларускай школы вачыма літоўца, паляка або ўкраінца, стане прыкметна, што мы жывем часам СССР. Выпускнікам школ з Беларусі не стае базавага разумення, што СССР даўно няма, а беларусы не з'яўляюцца часткай савецкай культуры, не стае арыенціроўкі на Беларусь.

Экспэрт мяркуе, што падручнікі па гісторыі Беларусі перыяду XIX і XX стагоддзяў трэба мяняць.

- Навошта нам глыбокае веданне расейскай літаратуры пры поўным няведанні беларускай? Каб выхоўваць юных беларусаў, трэба ўспомніць, што ў нас ёсць Беларусь! - адзначае Віктар Марціновіч.

І ў курсе сусветнай культуры, падкрэслівае пісьменнік, важна ліквідаваць перавагу расейскай культуры над беларускай, даносіць ўтрыманне такім чынам, каб «гэта было пераказ для беларусаў, а не для савецкіх людзей».

Віктар Марціновіч мяркуе, што беларусы павінны ведаць мастацтва Марка Шагала, Льва Бакста, «бо яны нашы», і Кандзінскага, якога цэняць заходнееўрапейскія гісторыкі мастацтва. На думку экспэрта, школьнікі павінны вывучаць мастацтва эпохі Адраджэння, Рэнесансу.

- Я б казаў пра больш глыбокую школьную рэформу, якая мела на ўвазе б адмову ад усяго савецкага, у тым ліку савецкай ацэнкі нашага мінулага, савецкіх методык і навучальных праграм, - рэзюмуе экспэрт. - Разумею, што сям'я не можа супрацьстаяць сістэме, але хацеў бы ўсё ж параіць маладым сем'ям дапаўняць школьную адукацыю. Паспрабуйце даць дзіцяці пачытаць «Краіну Беларусь» Уладзіміра Арлова, прозу сучасных беларускіх аўтараў. Нават калі яны прачытаюць яе на расейскай, там будзе і пра гісторыю, і пра рэнесанс. Старайцеся гаварыць з дзецьмі і ездзіць па Беларусі.

Калі дзіця будзе выхаванае толькі на тым, што даюць у школе, ён будзе, мякка кажучы, жыхаром іншага стагоддзя, якое даўным-даўно скончылася і іншай імперыі, якая распалася, перакананы экспэрт.