Кошт газу: завада для РФ і Беларусі

Урад Беларусі і Расеі не могуць дамовіцца аб кошце газу.

На думку расейскіх чыноўнікаў, запазычанасць Беларусі з пачатку года перавысіла 200 мільёнаў даляраў. Менск з гэтым не згодны і аддаваць прад'яўлены "Газпрамам" абавязак пакуль не збіраецца, нагадвае ucpb.org.

Адкуль запазычанасць

Адкрытае акцыянернае таварыства "Газпрам трансгаз Беларусь" ("дачка" "Газпрама") у траўні сёлета падало пазоў у міжнародны арбітраж пры Беларускай гандлёва-прамысловай палаце з нагоды запазычанасці ў 125 мільёнаў даляраў (за чатыры месяцы) за ўжо пастаўлены беларускім спажыўцам расейскі газ. Цяпер не выключаны яшчэ адзін пазоў, бо, са слоў намесніка старшыні праўлення "Газпрама" Аляксандра Мядзведзева, у сапраўдны момант запазычанасць Беларусі перад расейскім манапалістам перавысіў 200 мільёнаў даляраў.

Запазычанасць павялічваецца з той нагоды, што беларускі бок прадаўжае плаціць за газ столькі, колькі ўважае справядлівым - блізу 80 даляраў за тысячу кубаметраў. Расейскі бок зыходзіць з таго, што газ для Беларусі каштуе 132 даляры за тысячу кубаметраў.

Справа ў тым, што кантрактны кошт у адпаведнасці з беларуска-расейскім міжурадавым пагадненнем ад 2011 г. яго ўдзельнікамі вызначаўся ў далярах ЗША як сума тарыфу на газ у Ямала-Ненецкай аўтаномнай акрузе (36 даляраў курсам на 1 студзеня) плюс транспарціроўка да мяжы з Беларуссю (90 даляраў) і захоўванне ў расейскіх газасховішчах (яшчэ 6 даляраў).

Беларускі бок цяпер намагае на аплаце па "роўнадаходнаму" кошту, разлічанаму як кошт газу на рынку Нямеччыны мінус кошт транспарціроўкі па польскім (9 даляраў за тысячу кубаметраў) і беларускаму (12 даляраў) участках газаправода "Ямал-Еўропа" і экспартнай мыты 30 адсоткаў . У гэтым выпадку не ўлічваецца кошт транспарціроўкі газу па тэрыторыі краін-удзельніц ЕАЭС. Такім чынам, уважаюць у Менску, кошт расейскага газу для Беларусі павінны складаць блізу 73 даляраў за тысячу кубаметраў. Але бакі застаюцца "пры сваім".

Безвыніковыя перамовы

Спачатку развязаць праблему спрабавалі міністры энэргетыкі Беларусі Уладзімір Патупчык і Расеі Аляксандр Новак, але безвынікова. Потым у Маскве адбылася сустрэча віцэ-прэм'ераў Уладзіміра Сямашкі (Беларусь) і Аркадзя Дварковіча (Расея), аднак і гэты раўнд перамоваў не прынёс ніякіх вынікаў.

Эканаміст Леў Марголін тлумачыць прычыны таго, што не ўдаецца дамовіцца аб кошце газу, наступным чынам: па-першае, Расея цяпер не ў тым фінансава-эканамічным стане, каб раскідвацца сотнямі мільёнаў даляраў. Па-другое, прыклад Беларусі можа стаць заразлівым для іншых партнёраў Расеі. "Калі Беларусь даможацца такіх коштаў, то такія ж умовы трэба будзе падаваць і іншым удзельнікам Еўразійскага эканамічнага саюза - Казахстану, Кыргызстану, Арменіі, таму Расея будзе стаяць да апошняга", - прагназуе экспэрт.

У сваю чаргу прафесар Барыс Жаліба мяркуе, што гэта пытанне больш важнае не для Расеі, а для Беларусі. "Краіна цяпер знаходзіцца ў вельмі кепскім эканамічным становішчы, і гэтыя даляры, якія беларусы плацяць за газ, вельмі патрэбныя", - кажа суразмоўца.

У той жа час, працягвае Жаліба, для насельніцтва і прадпрыемстваў кошт не знізіцца, калі нават Расея знізіць кошты газу для Беларусі. "Розніцу, якая стане больш, сабе забярэ дзяржава, бо немагчыма ўспомніць, калі ў такіх выпадках зніжэнне коштаў на энэрганосьбіты, яны падалі і для спажыўцоў", - канстатуе доктар эканамічных навук.

Эканоміка ці палітыка?

Урадам дзвюх краін застаецца толькі спадзявацца, што пытанне будзе развязана на ўзроўні кіраўнікоў дзвюх краін.

Беларуска-расейскія стасункі грунтуюцца на адзінстве эканомікі і палітыкі, усе эканамічныя стасункі палітызуюцца, запэўнівае палітолаг Валер Карбалевіч. "Калі б стасункі засноўваліся на рынкавых прынцыпах, тады ўмяшанне вышэйшага кіраўніцтва краін наогул не было б неабходным. А калі эканамічныя стасункі грунтуюцца на дамоўленасцях паміж прэзідэнтамі і ўрадамі, тады ўвесь час узнікаюць праблемы, канфлікты, спрэчкі і гэтак далей", - адзначае Валерый Карбалевіч.

Ён не выключае, што абодва бакі могуць прыйсці да кампрамісу ў развязанні газавага пытання. У той жа час ён звяртае ўвагу, што Беларусь у гэтым выпадку дзейнічае з пазіцыі сілы, а расейскі бок - з пазіцыі абароны. "Менск так паводзіць сябе, разумеючы, што Расея цяпер не хацела б канфліктаў з Беларуссю. Расея сёння апынулася ў вельмі складанай эканамічнай, геапалітычнай, міжнароднай сітуацыі, і на гэтым фоне сварыцца са сваім найбліжэйшым хаўруснікам Маскве не прыстала. Лукашэнка гэтым карыстаецца і, тонка адчуваючы сітуацыю, спрабуе патрабаваць для сябе новыя льготы", - падкрэслівае палітолаг.

Леў Марголін таксама мяркуе, што бакі пойдуць на кампраміс, хоць дамагчыся жаданага амаль двухразовага зніжэння кошту на расейскі газ Беларусі наўрад ці ўдасца.