70 гадоў у палітыцы, Нобелеўская прэмія і беларускія карані

Гісторыя жыцця Шымона Перэса ў фотаздымках.

28 верасня на 94-м годзе жыцця памёр Шымон Перэс, дзявяты прэзідэнт Ізраіля. Ягоная палітычная кар'ера доўжылася рэкордныя 70 гадоў. Памяць пра яго захоўваюць і ў невялікай беларускай вёсцы, дзе яго памятаюць яшчэ хлапчуком па імені Сямён - менавіта там ён з'явіўся на свет, піша tut.by.

Шымон Перэс - ураджэнец беларускай вёскі Вішнева (цяпер Валожынскі раён Менскай вобласці), што ў 92 кіламетрах ад Менска. На малой радзіме яго памятаюць як Сямёна Перскага.

Ад роднага дома Перэса ў Вішневе нічога не засталося - яго спалілі падчас вайны.

Само сямейства ў 1934 годзе перабралася ў Палесціну (на той момант Шымону было 11 гадоў), чым, магчыма, уратавалася ад гібелі.

У 1942 годзе больш за 2 тысячы габрэяў з самой вёскі і яе наваколля былі забітыя нацыстамі, сярод іх былі сваякі Шымона Перэса. Цяпер, згодна са звесткамі нядаўняга перапісу, у Вішневе няма ніводнага габрэя.

«Нацысты і іх памагатыя сагналі габрэяў у драўляную сінагогу. Жыхароў чакала страшная смерць у агні. Шэсце габрэяў да сінагогі ўзначаліў мой дзед Цві Мельцэр. Ён ішоў горда, пакрыўшы галаву талітам (малітоўнае прамавугольнае покрыва). Перад тым, як я сеў у цягнік, каб прыехаць у Эрэц-Ісраэль, ён сказаў мне два словы: «Будзь габрэем», - успамінаў палітык падчас цырымоніі памінання ахвяр Халакосту ў красавіку 2013.

Шымон Перэс увайшоў у гісторыю як найстарэйшы ізраільскі палітык (ягоная кар'ера доўжылася больш за 70 гадоў). Ён быў прэзідэнтам Ізраіля з 2007 да 2014 года. Таксама займаў міністэрскія пасады ў 12 кабінетах міністраў Ізраіля. Двойчы быў прэм'ер-міністрам краіны.

«Мы марылі аб сваёй зямлі, але зямля, якую мы атрымалі, не была марай. Гэта быў маленькі кавалачак, адна тысячная частка Блізкага Усходу. Гэтая зямля не вельмі добра да нас паставілася. Там былі балоты, маскіты, пустыня на поўдні, камяні. <...> Мы былі самотныя. У нас не было брата па рэлігіі, сястры ў мове, суседа па гісторыі. Усё гэта адбывалася пасля Халакосту. Мы прыйшлі туды і не ведалі наогул, што рабіць. Па-сапраўднаму не ведалі. І мы падумалі: самае вялікае багацце прыроды - гэта чалавек. Людзі ўзбагацілі зямлю, а не зямля народ», - распавядаў падчас адной са сваіх прамоў Шымон Перэс у верасні 2015 года.

У 1994 годзе Перэс быў узнагароджаны Нобелеўскай прэміяй міру «За намаганні ў дасягненню міру на Блізкім Усходзе» (разам з палесцінскім лідарам Ясірам Арафатам і ізраільскім палітыкам Іцхакам Рабінам).

Падчас сваёй Нобелеўскай лекцыі ён прызнаўся:

«З самай ранняй маладосці я ведаю, што, хоць кожны абавязаны старанна планаваць усе стадыі свайго падарожжа, у кожнага ёсць права марыць аб пункце прызначэння. <...> З ранняга дзяцінства я ставіўся да месца свайго нараджэння як да прамежкавай станцыі. Марай маёй сям'і і маёй марай было жыць у Ізраілі».

Пасля такога доўгага раставання з Беларуссю Перэс быў тут з візітам двойчы - у 1994 і 1998 гадах. Кажуць, падчас апошняй паездкі ў Вішневе палітык падышоў да старога калодзежа і чарпануў вады, прапанаваўшы выпіць яе прысутным: «Гэта гаючая вада, хто яе п'е, той будзе жыць больш за сто гадоў».