На абарону паветраных рубяжоў Расеі заступаюць беларускія дырыжаблі

У верасні Беларусь паставіла Расеі першы беспілотны авіяцыйны комплекс паветранай разведкі, назірання і маніторынгу, які ўключае ў сябе дырыжабль «БАК ЭМ50».

Пра гэта паведаміў нядаўна прадстаўнік СМІ начальнік навукова-вытворчага цэнтра «БАК і тэхналогіі» Фізіка-тэхнічнага інстытута Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі Юрый Яцына, пішуць Naviny.by.

Даўжыня беспілотнага дырыжабля «БАК ЭМ50» складае 10,2 м, дыяметр абалонкі - 2,25-2,63 м. Дырыжабль можа падымаць мэтавую нагрузку да 10 кг. Максімальная вышыня палёту - 500 м, дыяпазон хуткасцяў - да 60 км/г. Час знаходжання ў паветры ў штыль і хуткасці ветру да 3,7 м/с - да 11 гадзін. Радыус дзеяння - да 50 км.

Сёлета пасля завяршэння дзяржвыпрабаванняў комплекс з беспілотным дырыжаблям «БАК ЭМ50» атрымаў літару серыйнага ўзору. У адпаведнасці з рэкамендацыяй дзяржаўнай прыёмачнай камісіі парог эксплуатацыі апарата пры ветравой нагрузцы павялічаны з 8 м/с да 14 м/с.

Сёння навукова-вытворчы цэнтр «БАК і тэхналогіі» Фізіка-тэхнічнага інстытута НАН Беларусі з'яўляецца адзіным у СНД прадпрыемствам, якое мае сертыфікат на серыйны выпуск беспілотных авіякомплексаў уласнай вытворчасці.

Цяпер з расейскім бокам вядуцца перамовы аб далейшых пастаўках дырыжабляў. Чакаецца, што ў 2015 годзе пастаўка комплексаў гэтага тыпу будзе працягнутая.

Са слоў Юрыя Яцына, у навукова-вытворчага цэнтра «БАК і тэхналогіі» ёсць магчымасць вырабіць і паставіць заказчыкам не менш за пяць падобных комплексаў цягам паўгода. «Калі будуць заказы на наш беспілотнік, то мы зможам рабіць і дзесяць машын», - дадаў Яцына.

Між тым напрошваецца пытанне: а колькі такіх комплексаў маецца ў распараджэнні беларускіх вайскоўцаў? Пытанне аснашчэння беларускай СПА вельмі актуальнае. Дастаткова згадаць пра бяскарнае парушэнне паветраных межаў краіны 4 ліпеня 2012 невялікім грамадзянскім самалётам, якім пілатавалі шведы.

І здарылася гэта таму, што нізкалятальныя мэта вельмі складана засекчы з дапамогай радыёлакацыі, перш за ўсё праз уплыў разнастайнай падсцілаючай паверхні.

Асабліва пагоршылася гэтая праблема ў апошнія 15 гадоў, у сувязі з тым, што многія лятальныя апараты, нават прызначаныя для індывідуальнага карыстання, абсталёўваюцца апаратурай, якая дазваляе здзяйсняць палёты з абмінаннем рэльефу мясцовасці як у ручным, так і ў аўтаматычным рэжымах.

Але яшчэ важней тое, што пашыраецца выкарыстанне ва ўзброеных канфліктах высокадакладных сродкаў паветранага нападу, штучна створаных дзеля дзеянняў паблізу зямлі: крылатых ракет, беспілотных лятальных апаратаў і кіраваных авіяцыйных бомбаў.

Як мяркуюць эксперты, развязванне праблемы выяўлення (і паразы) нізкалятальных аэрадынамічных пілатуемых і беспілотных апаратаў абавязкова варта разглядаць і ў кантэксце абароны жыццёва важных аб'ектаў грамадзянскай і вайсковай наземнай інфраструктуры ад паветранага тэрарызму.

Падзеі 11 верасня 2001 году ў ЗША цалкам наглядна паказалі, што тэрарыстычная пагроза можа прыйсці і з паветра. Але для правядзення такога роду атакі цяпер няма неабходнасці захопліваць велічэзны авіялайнер. Дастаткова па тандэце купіць маленькі (грузападымальнасцю некалькі сотняў кілаграмаў) самалёт second hand і пад завязку начыніць яго выбухоўкай. І тут не ўстоіць нават абарона АЭС.

Прымяненне падобных сродкаў паветранага нападу рэзка зніжае эфектыўнасць існых сістэм СПА. Для барацьбы з такімі пагрозамі, і ў першую чаргу для выяўлення і суправаджэння падобных мэтаў, патрэбны прынцыпова новыя тэхнічныя развязванні.

У прыватнасці, спецыялісты рэкамендуюць размяшчаць сродкі выяўлення як мага вышэй, павялічваць іх колькасць і аддаленасць ад аб’екта, што абараняецца.

Традыцыйнага размяшчэння сродкаў лакацыі на спецыяльных вышках і мачтах ўжо недастаткова, гаворка ідзе аб узняцці РЛС на вышыні парадку сотняў метраў і нават некалькіх кіламетраў. Што можа быць дасягнутае, у прыватнасці, і праз стварэнне спецыяльных беспілотных лятальных апаратаў, размяшчэння на іх борце радыёлакацыйных сродкаў выяўлення нізкалятальных мэтаў.

Шэраг краін, каб падымаць сродкі выяўлення на аптымальную вышыню, пастанавілі ўжываць аэрастаты і дырыжаблі. Яны значна таннейшыя, чым самалёты радыёлакацыйнага агляду, і беспілотныя лятальныя апараты. Але галоўны выйгрыш у тым, што аэрастаты і дырыжаблі могуць вельмі доўга знаходзіцца ў паветры, працуючы ў беспілотных рэжыме.

Далей за ўсіх у гэтым кірунку змаглі прасунуцца амерыканцы. Як вынікае з інфармацыі на амерыканскім партале DefenceTalk, кампанія Raytheon завяршыла лабараторныя выпрабаванні інавацыйнага радара для сістэмы JLENS (Joint Land Attack Cruise Missile Defense Elevated Netted Sensor System), якая распрацоўваецца для Мінабароны ЗША.

Паводле гэтых звестак, JLENS уяўляе сабой сістэму, прызначаную для стварэння мяжы аб'ектавай абароны ад нізкалятальных крылатых ракет, кіраваць якой будзе Камандаванне паветрана-касмічнай абароны Паўночнай Амерыкі.

JLENS складаецца з двух аэрастатаў, напоўненых геліем і баражуе ў паветры на вышыні 3 км. Яны нясуць на борце магутныя радары з полем агляду ў 360 градусаў, якія могуць выяўляць і адсочваць аб'екты, што рухаюцца, такія як крылатыя ракеты, беспілотныя лятальныя апараты і самалёты, на адлегласці да 560 км. З іх дапамогай цалкам рэальна арганізаваць надзейную абарону ад паветранага нападу тэрыторыі памерам з Тэхас.

Яшчэ больш за два гады таму падчас выпрабаванняў на палігоне ў Юце зенітны ракетны комплекс Patriot PAC-3 пры садзейнічанні дырыжабля DT-1 высотнай сістэмы назірання за крылатымі ракетамі JLENS змог паспяхова перахапіць крылатую ракету.

Вядома, фінансавыя магчымасці Беларусі непараўнальна больш сціплыя, але пры пэўных выдатках часу і сродкаў стварэнне падобнай (хай і меншай па маштабах) сістэмы, як паказвае апісаная ў гэтым артыкуле распрацоўка, у прынцыпе, даступная і беларускай абаронцы.

Колькасць жа аб'ектаў, якія маюць патрэбу ў абароне ад паветранага нападу, памнажаецца год ад года. Дастаткова ўспомніць АЭС, якая будуецца ў Астраўцы.