Жыхар Гомеля падняўся ў паветра на самаробным самалёце

Гамяльчук Аляксандр кляшчоў цягам трох гадоў ствараў самы сапраўдны самалёт.

І вось да верасня мінулага года лятальны апарат быў канчаткова гатовы. Але чамусьці не узлятаў. Авіятар ледзь не кожны дзень да самага першага снегу прыязджаў на стары вайсковы аэрадром, дзе, раздзіраючы ў кроў рукі і кусаючы ад прыкрасці абсівераныя вусны, зноў і зноў заводзiў матор - безвынікова. Пры адным з такіх няўдалых узлётаў давялося папрысутнічаць і журналістам. Тады аптыміст Кляшчоў паабяцаў, што праз год паўторыць спробу. І слова сваё стрымаў, піша onliner.by.

За акном чатыры дзевяткі. На мове авіятараў - добрае надвор'е. А гэта значыць, палёт дазволены.

Самалёт заводзіцца не з першага разу. Аляксандр прыкметна нервуецца і вінаваціць ва ўсім карбюратар.

«Ён ад чэшскага кросавага матацыкла. Даўно б трэба замяніць яго на штатны», - тлумачыць авіятар. У гэты самы момант яго нечакана перабівае роў матора. Аляксандр кідае дзяжурнае «Ад шрубы!», скача ў крэсла пілота, і ўжо праз хвіліну самалёт набірае хуткасць. А затым адбываецца тое, у што журналісты, прызнацца, ужо і не верылі - шасі адрываюцца ад бетонкі ўзлётнай паласы.

Аляксандр падымаецца на вышыню метраў на дзесяць, праводзіць у паветры не больш чатырох хвілін і ідзе на пасадку.

Можа, з боку ўвесь гэты манеўр выглядае і не гэтак эфектна, як у кіно пра лётчыкаў-выпрабавальнікаў, але калі ўлічыць, што больш за тры гады Аляксандр сам канструяваў тое, на чым цяпер так бясстрашна падымаецца ў неба, то падстава для гонару ў нас за яго і ў яго за самога сябе ўсё ж такі ёсць.

Лётчыкам Кляшчоў марыў стаць роўна столькі, колькі сябе памятае. Пасля школы нават паступаў у вайсковае авіяцыйнае вучылішча, але не прайшоў медкамісію. У выніку адвучыўся на інжынера-механіка. Ім і прапрацаваў паўжыцця. А калі выйшаў на пенсію, цвёрда пастанавіў больш не даймаць сябе думкамі аб няздзейсненых надзеях. Паставіў перад фактам жонку. Распавёў аб сваёй страсці сыну. У інтэрнэце адшукаў чарцёж амерыканскага афордаплана. Замкнуўся ў гаражы і прыступіў да вырабу самалёта.

«З гэтага самалётнага матэрыялу тут толькі дзюраль. Гэта звышлёгкі і пры гэтым вельмі трывалы сплаў. Без яго ў самалётабудаванні нікуды. З дзюралю быў зроблены каркас. Астатняе - з таго, што ўдалося дастаць. Першапачаткова заправачны бак запазычыў у «Явы», рухавік - ад лодачная матора, шасі - ад садовай каляскі», - распавядае Аляксандр.

Кожны свой няўдалы леташні ўзлёт Аляксандр успрымаў як падставу для глыбокага аналізу з непасрэднай дапрацоўкай матэрыяльнай часткі. Так, пасля першага візіту на аэрадром зразумеў: шруба трэба зрабіць большага дыяметра, пасля другога - што неабходна ўзмацніць трапецыю шасі і перарабіць канструкцыю задняга рулявога кола. У выніку ва ўжо гатовым самалёце давялося многае замяніць: «Магутнасці рухавіка ад лодачная матора было недастаткова, таму замяніў на другі - 35-моцны і больш энэргаёмісты, ад снегахода «Буран». Замест клінараменнага рэдуктара ўсталяваў шасцярончаты, з вялікім перадаткавым лікам. Памяняў колы - цяпер яны сталі не ад садовай каляскі, а ад скутэра. Больш за ўсё прыйшлося павазіцца з вінтом. Склейванне слаёў ясеню і чырвонага дрэва - працэс працаёмкі. У выніку шруба перараблялася некалькі разоў. Перадапошняя была дыяметрам 1,4 метра. Але, як высветлілася, яе цягі было недастаткова для ўзлёту. Прыйшлося замяніць на 1,6-метровы. У выніку ўзлётная хуткасць ўзрасла да 80 км/г».

Але нават пасля ўсіх дапрацовак «Афордзік» не узлятаў. Больш за тое, нават бяскрыўдныя прабежкі па ўзлётнай паласе часам станавіліся небяспечнымі.

«Былі і паламаныя шруба, і стойка шасі, і гнуты фюзеляж», - пералічвае інцыдэнты авіятар.

На гэты раз высветлілася, што справа не столькі ў інжынерных праліках, колькі ў неспрактыкаванасці самога пілота: «А дзе мне было ўзяць гэты досвед? Але на дапамогу прыйшлі неабыякавыя людзі. Далі магчымасць патрэніравацца. Налётаў 13 гадзін другім пілотам на лёгкаматорным самалёце. Пасля гэтага і свой у неба падняў».

На сваім «Афордзіке» Аляксандр паспеў здзейсніць ужо 15 паўнавартасных падлётаў. Пакуль, вядома, ні пра які вышэйшы пілатаж марыць не даводзіцца. Але ў планах на наступны год - асвоіць так званую каробачку (узлёт, палёт па коле да 30 метраў і пасадка). Пасля гэтага авіятар-самавук збіраецца зарэгістраваць самалёт у дэпартаменце грамадзянскай авіяцыі. Уся тэхдакументацыя, рабочыя чарцяжы, а таксама накладныя і сертыфікаты на матэрыялы ў яго маюцца.