Актывіст Майдана: Крывёю было заліта ўсё - людзі, зямля, дрэвы...

Удзельнік вулічных баёў у Кіеве распавёў пра самы цяжкі дзень на барыкадах.

Uainfo.org публікуе ягоныя ўспаміны. Прыводзім тэкст цалкам:

Паміраць не так страшна, як чакаць смерці, ведаючы, што яна прыйдзе не калісьці ў туманнай будучыні, а праз секунду - дзве. Страшна бачыць, як смерцю напоўненая прастора, якая прастрэльваецца адусюль, седзячы за тонкім, мурзатым ад крыві, металічным шчытом, з абсалютна бескарыснай супраць баявых куль, каскай на галаве, сутаргава ўцягваючы ў сябе паветра, напоўненае дымам і крыкамі, мацюкамі, стогнамі, праклёнамі.

Страшна бачыць, як адважваецца на перабежку ад дрэва да дрэва чалавек і падае дагары, няёмка падкурчыўшы пад сябе рукі. Страшна бачыць, як упіваюцца ў дрэвы кулі, адбіваючы кавалачкі трэсак, якія балюча сякуць па твары. Страшна цягнуць пад абстрэлам целы параненых ці забітых людзей, з якімі яшчэ пяць хвілін таму я бег у наступ з драўлянымі палкамі ў руках. Страшна ўсведамляць, што вакол усё напоўнена смерцю, што гэта сапраўды вайна, не тая «вайна», якая была раней на мірных Майданах, а менавіта тая вайна, якой так дамагаліся многія клавіятурныя рэвалюцыянеры, якім так надакучыла праўленне бандытаў. Страшна ад таго, што цяпер гэтая вайна не на экранах манітораў або ў выпусках стрым-трансляцый, а вакол, усюды, побач і што, высунуўшыся на міліметр з-за дрэва, можна згаснуць назаўсёды і так і не пазнаць, які ж будзе вынік гэтай вайны.

Падчас расстрэлу мозг разбівае ўспрыманне рэальнасці на сегменты. Адзін сутаргава ацэньвае ступень абароненасці цела, прымушаючы вочы сутаргава кідацца туды-сюды, кантралюючы сектары абароненасці ад траекторыі куль. Другі запамінае ўсе імгненні ўбачанага за апошнія хвіліны: ад залітай крывёю зямлі і целаў, якія ляжаць, да асаблівасцяў кожнай трэшчынкі на кары дрэва, за якім сядзіш. Трэці спрабуе прааналізаваць сітуацыю і выбраць момант для наступнай перабежкі да бліжэйшай хованкі. Трэці - самы небяспечны. Менавіта ён кінуў у рывок шмат целаў, якія ляжаць цяпер нерухома або стогнучы ад болю недалёка. На адкрытай прасторы з боку снайпераў або аўтаматчыкаў, якія яе прастрэльвалі.

Мне было страшна і ў той жа час я не баяўся. Я пайшоў на штурм у той чацвер і выжыў, каб зараз пісаць усё гэта. Са мной пайшоў мой сябар, мы яшчэ да штурму смяяліся над сабой, гледзячы, як дзіўна, недарэчна мы выглядаем у касках, намі авалодала нейкая балючая, з прымессю істэрыкі, весялосць. Зрэшты, потым стала не да смеху. Потым зусім стала не смешна.

Запомнілася, што адзінкавыя стрэлы чымсьці падобныя на гук банкі з напоем, якую адкрываюць, толькі больш насычаны, на танальнасць ніжэй, з рэзкім кароткім гукам. Аўтаматныя чэргі чуць былі страшней, хоць яны і былі не такія небяспечныя, як снайперка. Пры рыкашэце куль узнікала імгненне, хутка знікаючае, невялікае воблачка дыму і калі гэтыя рыкашэты ўчасціліся вакол, у роце з'явіўся кіслы прысмак соды, змяшанай з карбідам. Я не ведаю, які смак у карбіду, але менавіта такая асацыяцыя прыходзіла на розум. Кулі, якія ўпіваліся ў зямлю, уздымалі фантанчыкі смецця, бруду і старога лісця.

Калі наша група трапіла ў зону абстрэлу, натуральна, мы ўсе спалохаліся да дрыжыкаў у каленках, да ікання, але працягнулі рух наперад па 2 метры ў хвіліну. Аднаму (не ведаю яго імя) куля патрапіла ў галёнку і ён упаў, каска адляцела далёка ад удару з зямлёй. Тыя, што рухаліся за намі, зараўлі, што панясуць, каб мы не адступалі. А адступаць хацелася, страх смерці - магутны стымулятар да ўцёкаў куды вочы глядзяць, імгненна так пачынае хацецца жыць, як ніколі перад гэтым. Але, без пафасу, а навошта тады жыць, думаў я. Дзеля чаго, дзеля каго, як глядзець сабе ў вочы? Мы рухаліся раздробна, паасобку, прыкрыўшыся сваімі шчытамі, дабеглі да дрэў. Мне пашанцавала - дрэва аказалася шырокім і я змог, моцна ссунуўшы ногі і паклаўшы адну руку на грудзі (другая трымала шчыт) апынуцца ў адноснай бяспецы.

А вакол адбываўся апакаліпсіс. Шчокат аўтаматаў, медыкі, бегаюць без усякай абароны, нават звычайныя пратэстоўцы без касак, візгат, які перабіваў адзін аднаго, сірэны ўдалечыні, грукат барыкад, перадача покрывак (некаторыя ўжо гарэлі, каб дым засланіў нас ад аўтаматчыкаў, але дым не ішоў у іх бок, дым у той момант зносіла трохі налева і назад, як мне запомнілася), стук нашымі па метале, як у часы папярэдніх, не такіх кровапралітных баёў, тонкі візгат рыкашэтаў, усё гэта з усіх сіл спрабавала звесці мяне з розуму. Я ніколі не мог уявіць, што мая Украіна будзе такой, што я буду вымушаны ўдзельнічаць у баявых дзеяннях. Хоць, якія тут баявыя. У баявых дзеяннях ўдзельнічалі яны, а мы толькі перабягалі, як мурашкі ад хованкі да хованкі, з палкамі і бутэлькамі ў руках. Дакінуць «кактэйль» было практычна немагчыма, яны знаходзіліся на ўзвышшы, метрах у 100-150 (прыблізна) ад нас.

Але, нягледзячы на гэта, мы наступалі. Бяззбройныя. Спалоханыя. Разгубленыя. Скрываўленыя. Брудныя. Але наступалі. Людзі падалі, я бачыў, як хлопец у матацыклетным шлеме перабягаў дарогу і амаль дабег да хованкі. Амаль дабег. Я таксама не ведаю ягонага імя да гэтага часу. Я бачыў, як падалі імгненна (пэўна, куля трапляла ў галаву і смерць наступала адразу) і як падалі, як у запаволенай здымцы (паволі прысядаючы, схіліўшы галаву да грудзей і не таропка завальваліся на бок). Амаль ніхто не ляжаў на спіне (я бачыў толькі дваіх), усе забітыя ляжалі на боку і ў іншых позах. Крывёю было заліта, замазана, запырскана амаль усё - людзі, зямля, дрэвы, твары, адзенне, шчыты, каскі, барыкады, покрыўкі, бутэлькі). Здавалася, кроплі крыві цякуць нават па небе, настолькі завалодаў усім у тую раніцу чырвоны колер.

Я бачыў дзяўчынку-медыка, якую снайпер пачаставаў куляй у шыю, як яе вялі назад і кроў сцякала патокам па яе руцэ, прыціснутай да горла. Я бачыў, як святар перабягаў, прыкрыўшыся шчытом, ад аднаго параненага да іншага. Я бачыў, як аднаму куля трапіла ці то ў сцягно, ці то ў бакавую частку таза і яго закруціла, як юлу. Я бачыў, як сядзеў хлопец за барыкадамі і, мабыць, снайпер знайшоў шчыліну, бо хлопца кінула на зямлю і яго рукі сутаргава пачалі хапаць паветра. Я бачыў, як мітусіліся наверсе чорныя фігуркі, перабягаючы туды-сюды і выплёўваючы кароткія ўсплёскі агню. Я бачыў, як нейкі невядомы пацан запаліў кнот на кактэйлі і выбег без шчыта і каскі з-за барыкад, прабег метраў 5, шырока размахнуўся і кінуў яго ў іх бок. Кактэйль не даляцеў, але пацан вярнуўся назад цэлым. Я ўбачыў столькі, што цяпер мне хопіць на ўсё жыццё.

Я прыняў рашэнне перабегчы з-за дрэва да барыкады, дзе ляжаў адзін і прысела трое. Мне нялёгка далося гэтае рашэнне, аказалася, што я не бясстрашны герой, мне хацелася сядзець за бяспечным дрэвам і чакаць, пакуль усё не скончыцца. Пакуль усё не скончыцца, так ці інакш.

Я выбег і кожны стрэл, які я чуў, пакуль бег, прыгнуўшыся і выставіўшы наперад шчыт, я адносіў да сваёй бруднай і апанаванай страхам персоны. Пачуццё, што вось менавіта зараз, у гэтую секунду, я магу памерці - гэта, напэўна, самае невыноснае па глыбіні жаху пачуццё. Я прабег міма таго хлопца ў матацыклетным шлеме, краем вока адзначыўшы лужыну крыві, якая выцякала з-пад шлема і амаль нырнуў у кідку ў амаль бяспечнае месца, прыціснуўшыся да кавалкаў фанеры, бляхі, усякага будаўнічага смецця побач з такімі ж скурчанымі ад болю, але яшчэ жывымі і баяздольнымі целамі.

Вакол працягваў адбывацца жах. Адзіныя, хто дзейнічаў больш-менш арганізавана - гэта медыкі. Параненых выносілі пастаянна. Валаклі, узяўшы за рукі, неслі ўчатырох разам з байцамі, неслі, паклаўшы на шчыты, так, што ногі цягаліся па зямлі, але выносілі. Гэтым людзям таксама было страшна, але яны працавалі пад агнём. Я не ведаю, быццам бы, акрамя той дзяўчынкі-валанцёра медыцынскай службы, медыкаў яны не чапалі больш.

Некаторыя з нашых бегалі або поўзалі, як я, прыкрыўшыся шчытамі. Некаторыя нічым не затуляліся. Некаторыя былі нават без касак. Розныя людзі былі ў тую раніцу там, у зоне расстрэлу. Але зараз усе яны - мае сябры. Не тыя, хто па-філасофску разважаў аб тактыцы і стратэгіі падпарадкавання вулічных баёў, папіваючы піўцо перад кампутарамі, а тыя, падэшвы абутку якіх пакідалі крывавыя адбіткі на зямлі Кіева ў той страшны Дзень Крыві. Я не ведаў іх за 5 секунд да расстрэлу і не ведаю, як іх клічуць, дзе яны зараз, адкуль яны, ці засталіся жывыя, але яны - мае лепшыя сябры. Немагчыма не лічыць сябрам чалавека, чыё плячо ўпіралася ў тваё, калі побач гучалі стрэлы і вакол ляжалі забітыя і параненыя. Немагчыма.

Яшчэ адзін, перабягаючы да нас, атрымаў кулю ў плячо. Раненне лёгкае, ён дабег, але вельмі моцна лілася кроў. Я і яшчэ адзін баец пачалі адцягваць яго паволі назад, у напрамку нашых асноўных умацаванняў, да медчасткі. Вельмі нязручна весці чалавека, гледзячы наперад і нахіліўшы наперад тулава, але пры гэтым на грані ненатуральнага з пункту гледжання фізіялогіі залому адстаўляць руку назад, прыкрываючы сваё цела шчытом. У гэты момант і мой шчыт прайшоў баявое хрышчэнне, я адчуў лёгкія ўдары ў яго, калі кулі праходзілі наскрозь і ляцелі далей, не зачапіўшы, на шчасце, нікога з нас.

Мы дайшлі, дапаўзлі, дабеглі. Тут было цішэй, спакайней, хоць з усіх бакоў даносіліся стогны і крыкі. Але сюды не даляталі кулі. Хоць, справядлівасці дзеля, варта адзначыць, што агонь з іх боку значна зменшыўся. Шчокат аўтаматаў амаль знік, адзіночкі снайпераў чуліся нашмат радзей. Я з байцамі прынёс яшчэ двух мёртвых (адзін у шыю навылёт, адзін у грудзі) і пайшоў шукаць свайго сябра. Кадры 41-га года, хутчэй за ўсё, выглядалі б прыблізна гэтак жа (калі прыбраць сучасныя будынкі). Усюды полымя, то выспы, то вялікія агмені, лужыны крыві, палосы крыві там, дзе цягнулі людзей, якія ляжалі нерухома,, барыкады, раскіданае смецце, каскі, шчыты, палкі, разбітыя бутэлькі, выгаралыя чорныя выспачкі ад кактэйляў, дым над горадам, мозг проста часам адмаўляўся ўспрымаць гэты сюррэалізм.

Успаміны перапаўняюць мяне, я літаральна нашпігаваны імі, галава набракае, але я спынюся. Усё роўна, апісаць так, як гэта змог бы таленавіты пісьменнік, не атрымалася. Проста я сёння выйшаў у інтэрнэт, прыехаўшы дадому і вырашыў трохі апісаць той страшны, прасякнуты крывёй, дзень.

І напрыканцы. Сябра, з якім я там быў, клікалі Алегам Ушневічам. Клікалі. Яго застрэліў снайпер на Інстытуцкай. Клікалі. Я адмаўляюся ў гэта верыць.

Вечная ўсім памяць.