Раман Якаўлеўскі: Такая «шматвектарнасць» з канспіралагічнай дыпламатыяй да дабра не давядзе

Лукашэнка сустрэўся з міністрам замежных спраў Ірана Махамадам Джавад Зарыфам і заявіў пра свой намер у хуткім часе наведаць Іран.

Раней паведамлялася аб афіцыйным візіце кіраўніка МЗС Беларусі Ўладзіміра Макея ў Сірыю.

Якія інтарэсы пераследуе афіцыйны Менск у Іране і арабскіх краінах?

Палітычны аглядальнік Раман Якаўлеўскі адзначыў у інтэрв'ю charter97.org, што цяперашняя замежнапалітычная актыўнасць у стылі «канспіралагічнай дыпламатыі», калі кіраўнік МЗС Макей, а то і сам Лукашэнка, нечакана з'яўляюцца то ў адной, то ў іншай краіне, варожых адна да адной, робяць такую шматвектарнасць небяспечнай для нацыянальных інтарэсаў Беларусі. Бо за выключэннем вузкай групы асоб, ні ў дзяржаўных, ні ў грамадскіх структурах ніхто не ў курсе гэтай шматвектарнасці. Наступствы для краіны ад такой палітыкі непрадказальныя.

- Афіцыйныя СМІ паведамляюць аб актывізацыі сувязяў Менска з Іранам і Сірыяй. Чаму сёння ізноў паўстала неабходнасць у гэтых краінах?

- Я б гэта звязваў, безумоўна, у тым ліку са з'яўленнем новага прэзідэнта ў Іране. Ён быў успрыняты на Захадзе са стрыманымі сімпатыямі. Алергіі, як ягоны папярэднік і сябар Лукашэнкі, у свеце ён не выклікае. Ён вельмі адукаваны з дыпломам брытанскага ВНУ. Дарэчы, адной з моваў, якімі ён валодае, з'яўляецца руская. Так што, пры будучай сустрэчы з Лукашэнкам, пра якую ўжо сёння кажуць, яны змогуць размаўляць без перакладчыкаў. Так, нядаўна адбывалася ў Менску ў Лукашэнкі з Мэркель. На маю думку, на гэта варта звярнуць увагу.

- І пра што, на вашу думку, яны будуць гаварыць?

- Кажучы пра стасункі з Іранам, Лукашэнка зрабіў акцэнт на эканамічным інтарэсе. Як ён сказаў, стасункі знаходзяцца на «беспрэцэдэнтна высокім узроўні». Дык вось, я б дадаў да гэтага слова «былі».

Я нагадаю, у Іране - ісламская дэмакратыя, і як бы хто ні казаў, але прэзідэнты там мяняюцца строга па графіку згодна з рэальнымі вынікамі выбараў. У адрозненне, да прыкладу, ад Беларусі.

Не сакрэт, што ў цікавасці Лукашэнкі да Ірану моцна прысутнічае «пах нафты». Мы ведаем, што Іран - адна з найбуйнейшых краін-здабытчыкаў нафты, але ў Іране ёсць цяжкасці з нафтаперапрацоўкай. А ў Беларусі, заўважу, ёсць сучасныя нафтаперапрацоўчыя заводы. І яны цікавяць не толькі Расею, але і іншыя краіны.

- Гэта значыць, на гэта Лукашэнка і разлічвае?

- Безумоўна. Але ўсё пытанне ў тым, як даставіць гэтую нафту. Калі кіраваў сябра Лукашэнкі Ахмадзінежадзе разглядаўся такі варыянт: Беларусь будзе сама ўдзельнічаць у нафтаздабычы на іранскіх промыслах і выкарыстоўваць здабытую нафту на сваё меркаванне. Наколькі вядома, іранцаў такі варыянт супрацоўніцтва задавальняў. Праўда, як паведамлялі некаторыя СМІ, беларусам гасцінна прапанавалі месца здабычы, якое апынулася на мінных палях, што засталіся пасля вайны Ірана з Іракам. Гэта значыць, нам яшчэ трэба было раскашэліцца на размініраванне, перш чым там здабываць нафту. Такая «добразычлівасць» стала адной з прычын (але не адзінай) рэзкага пахаладання стасункаў паміж Менскам і Тэгеранам. І гэты праект «Беларуснафты» «ўсыпілі».

- Лукашэнка праводзіць паралель паміж Іранам і Беларуссю, у прыватнасці, праз санкцыі. Ці справядліва такое параўнанне?

- Калі мы чуем, што санкцыі - гэта ледзь не тое, што радніць абедзве краіны, я б нагадаў, што як раз санкцыі ў дачыненні да Ірана далі свой эфект. І яны былі адчувальнымі і рэальнымі. У прыватнасці, для іранскіх банкаўскіх структур. Прызнаецца, што гэтыя заходнія санкцыі істотна паўплывалі на выбары ў Іране, у выніку якіх прэзідэнтам стаў палітык, якога ўспрымаюць як умеранага. Так што, казаць пра нейкі досвед санкцый у гэтым выпадку не зусім дарэчы, таму, што беларускі рэжым вось такіх рэальных, сістэмных санкцый так і не выпрабаваў. А іранцы ад такіх выпрабаванняў проста стаміліся і прагаласавалі за новага прэзідэнта. І гэта ў пэўнай ступені паўплывала на тое, што сёння, наколькі вядома, яны вядуць перамовы - галосныя, негалосныя - з Вашынгтонам. Такая навізна ў амерыкана-іранскіх стасунках ухваляецца далёка не ўсімі. Але такі прагматызм праяўляецца менавіта ў сувязі з тым, што і Іран стаў дэманстраваць пэўны рэалізм у сваёй ядзернай праграме - галоўным тормазе стасункаў з Захадам.

Варта адзначыць і тое, што ў Іране кіраўнік дзяржавы не прэзідэнт, а Вярхоўны кіраўнік аятала Алі Хаменеі. Менавіта ён з'яўляецца гарантам існага ісламскага рэжыму.

- А што вы скажаце наконт інтарэсаў Беларусі ў Сірыі?

- У канцы студзеня ў Маскве ўпершыню адбыліся кансультацыі паміж прадстаўнікамі Башара Асада - а Лукашэнка яшчэ ягонага бацьку ведаў - і прадстаўнікамі ўмеранай сірыйскай апазіцыі. І калі сёння мы чуем пераможны барабанны бой і словы Макея, маўляў, Менск стаў успрымацца, як міжнародная пляцоўка для такога роду кантактаў, маючы на ўвазе вайну Расеі з Украінай, то я не выключаю, што ў планах гаспадара кабінета з велізарным глобусам, можа быць, спее ідэя прапанаваць Менск у якасці пасярэдніка і ў сірыйскім крызісе. Я б не выключаў такой імавернасці.

Таксама, можна нагадаць, дзе са сваёй «шматвектарнасцю» апынуўся ў гэтым кантэксце Менск: бо заклятым супернікам Асада з'яўляецца і Турцыя. Гэта Пуцін можа сабе дазволіць са сваім газам адначасова сябраваць з прэзідэнтамі Турцыі і Сірыі. Але калі цяперашняе кіраўніцтва Беларусі праяўляе сваю «шматвектарнасць», блукаючы па лабірынтах міжнароднай палітыкі, то ўзнікаюць пытанні на тэму здаровага сэнсу. І галоўнае: наколькі адказваюць такія замежнапалітычныя манеўры менскіх стратэгаў нацыянальным інтарэсам Беларусі?

Зноў жа гэта ЗША могуць сабе дазволіць адначасова весці перамовы з Тэгеранам і супрацоўнічаць з заклятымі ворагамі шыіцкага Ірана, якімі з'яўляюцца суніцкія Саудаўская Аравія і Катар. Але калі мы чуем пра беларускую «шматвектарнасць», пра што ўвесь час згадвае Макей - яна ў гэтым выпадку выглядае, мякка кажучы, дзіўнай з'явай. Часам яе называюць плюралізмам у адной галаве. А я нагадаю, бо беларускі рэжым спрабуе быць актыўным не толькі з Іранам і з Сірыяй. Ён таксама энэргічны ў стасунках і з ворагамі Ірана. У прыватнасці, з Катарам.

Ствараецца ўражанне, што калі спрабуюць круціць глобус, размешчаны ў кабінеце Лукашэнкі, то, мабыць, спараджаюцца ілюзіі, што гэты зямны шар у нас у руках. А на самай справе гэта не так.