Der Spiegel: Пуцін засяродзіцца на Малдове

У Малдове актывізаваліся прарасейскія сілы. Еўрапейскія экспэрты асцерагаюцца паўтарэння ўкраінскага сцэнару ў Малдове.

20 студзеня гэтага года трое еўрадэпутатаў лёталі ў Кішынёў, сталіцу Рэспублікі Малдова. Сярод іх быў і вэстфальскі хрысціянскі дэмакрат Эльмар Брок, старшыня камітэта замежных спраў і адзін з самых уплывовых парламентарыяў ЕЗ. Місія трыа: дапамагчы стаць на ногі праеўрапейскаму ўраду большасці ў невялікі былой савецкай рэспубліцы. Ад іх намаганняў мала што засталося. Цяпер нават NATO папярэджвае аб расейскай агрэсіі ў маленькай краіне, піша Кено Версэк у сваім артыкуле "Пуцін засяродзіў увагу на Рэспубліцы Малдова" для нямецкага выдання Der Spiegel, паведамляе УНІАН.

Вярхоўны начальнік NATO Філіп Брыдлаў сказаў у сераду перад Камітэтам абароны Палаты прадстаўнікоў ЗША, што Расея праводзіць у "Малдове ды іншых месцах шырокую інфармацыйную кампанію".

Жаўнеры і запасы зброі Масквы па-ранейшаму ёсць у Прыднястроўі, на мяжы з Украінай, нягледзячы на ўкладзенае ў 1999 годзе пагадненне аб адводзе. Гэтых жаўнераў Расея выкарыстоўвае цяпер, каб "утрымаць Малдову ад збліжэння з Захадам", папярэджвае Брыдлаў.

Падчас выбараў 30 лістапада 2014 тры так званыя праеўрапейскія партыі атрымалі нязначную большасць у Малдове. Але Ліберальная партыя выйшла з перамоваў аб стварэнні кааліцыі: яна не здолела б рэалізаваць свае патрабаванні судовай рэформы і барацьбы з карупцыяй. Тры партыі ў той жа час сышліся на тым, што незалежны, які падтрымліваецца ЕЗ, генеральны пракурор павінен навесці парадак у квазі-мафіёзных эканамічных і фінансавых структурах краіны. "Аднак", - кажа Брок, - "Ужо тады ў мяне было прадчуванне, што алігархі гэтага не хочуць".

На мінулым тыдні, Ліберальна-дэмакратычная партыя і Дэмакратычная партыя сфармавалі ўрад меншасці пры падтрымцы камуністаў. Прэм'ер-міністрам стаў Кірыл Габурыч, 38-гадовы бізнэсовец і былы мэнэджар тэлекамунікацыйных кампаній у Рэспубліцы Малдова і Азербайджане.

Большасць незалежных назіральнікаў у краіне ўпэўненыя: гэты ўрад паверне Рэспубліку Малдова з яе папярэдняга праеўрапейскага курсу рэформаў і верне да збліжэння з Расеяй.

"Прававой дзяржавы ў Рэспубліцы Малдова дагэтуль не існуе", - кажа палітолаг Аазу Нантой. - Вялікая небяспека цяпер у тым, што збліжэнне з ЕЗ і канстытуцыйныя рэформы будуць ўсяго толькі падманам. Гэта менавіта тое, чаго хоча дасягнуць Пуцін".

Масква цісне з дапамогай паставак газу

Напраўду, Расея ўжо больш за чвэрць стагоддзя ўдзельнічае ў вызначэнні лёсу маленькай краіны:

Рэспубліка Малдова, незалежная з 1991 года, стала практычна цалкам залежаць ад паставак расейскіх энэрганосьбітаў, асабліва ад расейскага газу. Малдаўская дзяржаўная газавая кампанія "Малдоўгаз" напалову належыць расейскай кампаніі "Газпрам".

Расея з'яўляецца асноўным рынкам збыту малдаўскай сельскагаспадарчай прадукцыі, акрамя таго сотні тысяч малдаўскіх гастарбайтэраў працуюць у Расеі. Іх грашовыя пералічэнні складаюць значную частку валавога сацыяльнага прадукту Малдовы.

У Прыднястроўі на ўсходзе Малдовы, дзе цягам 25 гадоў валадараць сепаратысты, якія падтрымліваюцца Масквой, Расея таксама размясціла блізу 2000 вайскоўцаў і шырокі арсенал зброі, які не адводзіць, нягледзячы на дамову 1999 года.

Кожны раз, калі краіна з трыма з паловай мільёнамі жыхароў у апошнія гады ваявала з расейскім ўплывам, Масква ціснула. Пераважным чынам, з дапамогай газу, і, усё часцей, санкцый на імпарт. У верасні 2013 года, калі стала магчымым Усходняе партнёрства ў ЕЗ для Малдаўскай Рэспублікі, Расея спыніла імпарт віна і каньяку, нібыта праз дрэнную якасць. Санкцыі былі больш жорсткімі і распаўсюдзіліся на садавіну, калі ўлетку 2014 Малдова ўклала Пагадненне аб асацыяцыі з ЕЗ.

Алігархі не зацікаўленыя ў збліжэнні з ЕЗ

Расея кантралюе і фінансуе таксама частку палітычных партый у краіне. Асабліва актуальна гэта, перш за ўсё, для "Партыі сацыялістаў", адгалінаванні камуністаў, што на выбарах у лістападзе стала самай моцнай парламенцкай партыяй і патрабуе ўступлення ў Еўразійскі эканамічны саюз. Лідар сацыялістаў Ігар Дадон вядомы, перш за ўсё, палітычнымі выступамі ў Маскве, і значна менш як дэпутат Кішынёўскага парламента.

Праз свае схаваныя дзелавыя сувязі з Расеяй малдаўскія алігархі таксама не зацікаўленыя ў працэсе еўраінтэграцыі. Увасабленне гэтай эліты – бізнэсовец Улад Плахатнюк, 49 гадоў, шэры кардынал Дэмакратычнай партыі і адзін з галоўных "лялькаводаў" Малдаўскай Рэспублікі. Як мяркуецца, сваё багацце ў некалькі сотняў мільёнаў даляраў ён "назбіраў", сярод іншага, з дапамогай так званых рэйдарскіх нападаў на малдаўскія банкі і страхавыя кампаніі. За тэрмінам прыхаваны крадзеж акцый у кампаній, якія былі легалізаваныя з дапамогай карумпаваных суддзяў і службовых асоб.

Плахатнюк, магчыма, таксама адмываў грошы для расейскіх банкаў, таму Інтэрпол часова вёў супраць яго расследаванне. "У Рэспубліцы Малдова існуе дзяржава ў дзяржаве, а правілы вызначаюцца кланамі для кланаў", - пракаментавала гэтую сітуацыю малдаўская журналістка Наталля Марар.

Новага кіраўніка ўрада Габурыча назіральнікі ўважаюць ўсяго толькі за марыянетку алігархаў. Фармальна, Габурыч выступае за прадаўжэнне праеўрапейскага курсу, але напраўду, яго ўрад імкнецца, перш за ўсё, усе ўзгадняць з Расеяй. У сваіх першых каментарах Габурыч пазбягаў крытыкі дзеянняў Расеі ва Украіне і ветліва заклікаў сепаратыстаў у ягонай ўласнай краіне да "канструктыўнага дыялогу".

Паколькі Расея цяпер стварае новую пагрозу ў Малдаўскай Рэспубліцы: у аўтаномным рэгіёне гагаузскай меншасці на поўдні краіны ў сакавіку будуць выбары губернатара - там палітычныя лідары ўжо даўно пагражаюць аддзяленнем і далучэннем да Расеі. У выніку гэтага, краіна канчаткова разваліцца, а Прыднястроўе ўжо даўно шукае спосаб увайсці ў склад Расеі.

Ці азначае гэта, што ўсходняе партнёрства ў ЕЗ для Рэспублікі Малдова касуецца? "Ні ў якім разе", - кажа Эльмар Брок.