Генадзь Фядыніч: Варта чакаць стыхійных выступаў і галодных бунтаў

Беларуская эканоміка знаходзіцца на адзін крок ад калапсу.

18 красавіка ў Менску пройдзе справаздачна-выбарны з'езд Беларускага прафзвязу работнікаў радыёэлектроннай прамысловасці (РЭП), на які прыедуць амаль 75 дэлегатаў.

Кіраўніцтва, якое сыходзіць, зробіць справаздачу аб праведзенай працы цягам апошніх пяці гадоў, а дэлегаты абяруць новых лідараў.

Аб новым грамадскім руху, лакаматыве, які дае задні ход, і галодных бунтах старшыня прафзвязу РЭП Генадзь Фядыніч распавёў у інтэрв'ю «Беларускай праўдзе».

- На двары - эканамічны крызіс. Новая рэальнасць патрабуе новага падыходу да жыцця. РЭП будзе пераглядаць тактыку і стратэгію сваёй дзейнасці?

- Безумоўна. І першым крокам на гэтым шляху стане выпрацоўка з'ездам патрабаванняў да Лукашэнкі і ўраду, якія мы спрабуем данесці да максімальна шырокага кола беларусаў, каб атрымаць іх адабрэнне. І пачнём з ім працаваць.

Гаворка ідзе пра эканамічныя патрабаванні. Незадаволенасць уладай вялікая сярод насельніцтва, чым, на жаль, не карыстаюцца апазіцыйныя партыі.

На парадку дня стаіць пытанне: што рабіць далей? Трэба арганізоўваць шырокі агульнанацыянальны рух - знізу, а не зверху. Гэта не выдумка Фядыніча - на ўсіх сустрэчах у рэгіёнах людзі кажуць, што пара аб'ядноўвацца. Не рух дзеля руху ствараць. А дзеля канкрэтных задач?

Вельмі хутка беларускія сям'і сутыкнуцца з недахопам грошай. Скандал у сям'і бумерангам вернецца праблемамі дзяржаве. Мы супраць стыхійных выступленняў рабочых, усё павінна праходзіць цывілізавана і арганізавана. На жаль, усе 20 гадоў цяперашняя ўлада, у тым ліку і Лукашэнка, працавала на самазахаванне, а не на развіццё краіны.

Прыярытэтам для прафзвязу РЭП застаецца скасаванне дэкрэтаў 5 і 29. Усе стасункі з рабочымі павінны будавацца толькі на Працоўным кодэксе, а не на ўказах і дэкрэтах. Магчыма, мы прапануем уніфікаваць беларускае працоўнае заканадаўства з расейскім: у Расеі няма татальнай кантрактнай сістэмы, там кантракты ўкладаюцца з вузкім колам людзей.

Безумоўна, паўз нас не пройдзе і дэкрэт аб дармаедстве. Чыноўнікі ўжо паспелі налічыць ледзь не мільярды не заробленых грошай, якія забяруць у людзей. Але без карэннай змены сістэмы занятасці, без выразнай дзяржаўнай праграмы перанавучання і стварэння новых працоўных месцаў гэты дэкрэт працаваць не будзе. Такога прэцэдэнту не было ні ў Савецкім Саюзе, ні ва ўсім свеце - грамадзяне павінны плаціць даніну дзяржаве за пражыванне на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь.

- «Дармаеды» ўжо запусцілі працэс самаарганізацыі. Не плануеце накіраваць гэты працэс у арганізаванае рэчышча?

- Сацыяльныя сеткі пакутуюць адной хваробай: ​​петыцыю падпісваюць многія, а калі дойдзе да справы - палова падпісантаў адсейваюцца. Мы супраць усякіх непрадуманых ініцыятыў, якія не маюць выразнай канчатковай мэты. Якую мэту мае кампанія? Скасаванне дэкрэта? А можа, не варта скасоўваць? Бамжы павінны быць бамжамі, дармаеды, якія не хочуць працаваць, дармаедамі. А беларусы, якія працуюць у Расеі, - якія яны дармаеды?

Дзяржава, магчыма, і забяспечыць гастарбайтэраў працай за 2-3 мільёны рублёў. Але плаціць столькі, каб людзі ўтрымлівалі свае сем'і, плацілі за камуналку, вучылі сваіх дзяцей, улада не ў стане.

- Вы згадалі аб руху. Гаворка ідзе аб новым агульнанацыянальным руху?

- Гаворка ідзе аб руху не толькі рабочых, але людзей працы агулам. Трэба сабраць прапановы, якія вылучаюць людзі, сфармуляваць прынцыпы аб'яднання і мэты. Мы ведаем, што гэта вельмі сур'ёзная і вялікая праца. Да гэтага часу ўсякія рухі вылучалі палітычныя мэты, мы ставім перад сабой эканамічныя мэты: калі і ісці ў палітыку, то праз эканоміку.

Не трэба ўсе камяні кідаць ва ўладу - гэта будзе несправядліва і ў дачыненні да людзей, якія падтрымліваюць уладу, і ў дачыненні да самой улады. Але людзі ўжо стаміліся ад адных і тых жа асобаў ва ўладзе, людзі хочуць пераменаў. Зразумела, што перамены даюцца нялёгка. А хіба цяпер лёгка? Але рэформы дадуць перспектыву: прыйдуць новыя тэхналогіі, з'явяцца новыя працоўныя месцы, прыйдзе замежны інвестар, які не будзе баяцца штогадзіннай змены правілаў гульні.

Нельга абвінавачваць у сваіх эканамічных праблемах толькі Расею. Расея ваюе год. А дзе вы, спадары чыноўнікі, былі 5, 10, 20 гадоў таму, чаму не наладжвалі стасункі з Польшчай, Літвой, іншымі суседзямі? «Матарола» хацела купіць «Інтэграл» і прасіла 51% акцый, а прэзідэнт адмовіў - чаму? Каму сёння патрэбныя такія велізарныя прадпрыемствы, як МАЗ, МТЗ? Гэта бяда эканомікі Беларусі - іх ж не перапрафілюеш.

Гэты шлях беларускае грамадства ўсё роўна вымушана прайсці - іншых шляхоў няма. І не бывае: або ў Азію, або ў Еўропу.

- Стварэнне такога руху - голая ініцыятыва, ці яна знаходзіцца ўжо ў стадыі рэалізацыі?

- З пачатку года мы ездзім па рэгіёнах, пытаем, раімся з людзьмі. Мы не будзем прымаць пастанову, калі ў кожным рэгіёне не будзе лідара і людзей, якія будуць ім дапамагаць. Нельга проста правесці прэс-канферэнцыю і абвясціць аб стварэнні новага руху.

- Якая сітуацыя ў прамысловасці, што адбываецца ў рэгіёнах?

- Ва ўсіх краінах прамысловасць - лакаматыў эканомікі. Так было і ў Беларусі. Цяпер гэты лакаматыў ужо не толькі буксуе, але дае задні ход. Складскія запасы камбайнаў у шэсць разоў перавышаюць сярэднемесячныя, металаапрацоўчыя станкі - у дзевяць разоў! Вы ўбухалі ў іх столькі грошай, металу - куды іх цяпер дзяваць? Я мяркую, што гэта віна і кіраўнікоў прадпрыемстваў, і міністэрства прамысловасці, і ўрада. Яны не прадумалі сваю стратэгію, а спадзяваліся выключна на бязмежны рынак Расеі.

Людзі вельмі ўстрывожаныя, яны праядаюць валюту, назапашаную ў 2013-14 гадах. Гэта факт, што людзі ўжо здалі 235 мільярдаў даляраў. Пытанне ў тым, наколькі хопіць тлушчавай праслойкі? Рабочых пераводзяць на трох-чатырохдзённы графік працы, добраахвотна-прымусова адпраўляюць у адпачынкі - яны не ведаюць, што іх чакае заўтра. Кіраўніцтва таксама маўчыць, маўчыць не таму, што не хоча гаварыць, - яно само не бачыць выхаду з сітуацыі. А аднаўленне вытворчасці грузавікоў, трактароў, пра што трубіць прэса, - гэта кропля ў моры. Экспарт у Расею абрынуўся на 40% - і гэтым усё сказана. Беларуская эканоміка знаходзіцца на крок ад калапсу.

- Чаго чакаць, калі кончыцца тлушчавая праслойка?

- Тады варта чакаць стыхійных выступаў. Калі ў сем'ях не будзе чаго есці - пачнуцца галодныя бунты.