«Лукашэнка не ў тым становішчы, каб таргавацца»

Як праблемы з бензінам у РФ адаб'юцца на беларускай нафтаперапрацоўцы.

Кандыдат эканамічных навук Анатоль Харытончык у экспрэс-каментары «Салідарнасці» распавёў аб тым, як на беларускай нафтаперапрацоўцы адаб'юцца праблемы з бензінам у РФ.

Беларусь павялічыла аб'ём экспарту бензіну ў РФ. Яшчэ ў лютым ён складаў 590 тон, а ў першай палове сакавіка дасягнуў амаль 3 тысячы тон.

- Сапраўды, шэраг расейскіх і беларускіх СМІ пачалі паведамляць аб нібыта небывалым росце экспарту бензіну ў РФ. Але я б параіў не спяшацца і ўважліва паглядзець на лічбы, - адзначыў Анатоль Харытончык.

Тры тысячы тон бензіну, якія Беларусь экспартавала, для Расеі — гэта нават не кропля ў моры, а менш за гэтую кроплю.

Расея на тыдзень вырабляе прыкладна 750-800 тысяч тон бензіну. Пагадзіцеся, беларускія 3 тысячы тон увогуле ніяк не мяняюць сітуацыю.

Беларускія НПЗ за год экспартуюць прыкладна 9 мільёнаў тон нафтапрадуктаў. Яшчэ 6 мільёнаў тон спажывае ўнутраны рынак. Гэта значыць, і на гэтых аб'ёмах 3 тысячы тон ніяк не адаб'юцца.

- Але гэта пакуль тры тысячы. Можна ж павялічваць аб'ём паставак?

- Па-першае, гэта не трэба самой Расеі, прынамсі цяпер. Агулам скарачэнне вытворчасці бензіну там, дапусцім, за тыдзень з 18 да 24 сакавіка склала блізу 7% у параўнанні з папярэднім тыднем. Пры гэтым не факт, што ўсе страты адбыліся менавіта з-за атакі дронаў УСУ.

Тут можа быць і сезоннасць, і рамонты, і яшчэ нейкія планавыя прыпыненні.

Аднак у кожным выпадку блізу 10 адсоткаў складае і аб'ём экспарту бензіну самой Расеяй. Як вядома, яна спыніла экспарт. Таму наўрад ці выпадзенне 10% створыць дэфіцыт на рынку.

Іншая справа - лагістыка. Вось гэта можа стаць сапраўднай праблемай. Усе пацярпелыя заводы і ўвогуле большая частка расейскіх НПЗ размешчаныя ў еўрапейскай частцы краіны. Скарачэнне вытворчасці на іх мае на ўвазе неабходнасць транспартавання сыравіны з іншых рэгіёнаў.

Але чыгункі ў РФ і так перагружаныя, да таго ж, наколькі я чуў, тамака маецца вялікая праблема з вагонамі, са спецыялізаванымі кантэйнерамі-цыстэрнамі. Іх дэфіцыт узнік пасля таго, як большасць грузаў прыйшлося пераарыентаваць на Кітай.

Ці нашмат больш выгадна ў такім выпадку для Расеі будзе выкарыстоўваць беларускі бензін? Але і тут таксама існуе сур'ёзная праблема, звязаная з транспартаваннем грузаў.

Ці зможа Беларусь знайсці для паставак у РФ вагоны, у якіх зараз перавозяць усю астатнюю прадукцыю па чыгунцы ў сувязі са зменай лагістычных маршрутаў? Той жа калій, дапусцім, зараз аб’язнымі шляхамі вязуць у Кітай і таксама па чыгунцы.

Другі момант - кошт. Пакуль Беларусь праз расейскія парты пастаўляе нафтапрадукты ў ААЭ, а далей кудысьці яшчэ. І мяркуючы з усяго, гэтыя схемы паставак забяспечваюць большую даходнасць, чым пастаўкі на расейскі рынак.

Таму тут паўстане пытанне цаны і палітычных дамоўленасцяў. Пры гэтым, мяркую, у Лукашэнкі няма ніякага прывілеяванага становішча, каб таргавацца. Беларусь зараз поўнасцю залежыць ад РФ у пытанні транспартавання прадукцыі на замежныя рынкі.

Аднак, паўтаруся, пакуль праблема моцна перабольшаная. Не такія вялікія аб'ёмы нейкага выпадзення ў вытворчасці адбыліся.

- Але УСУ спыняцца не маюць намеру. Калі паўстане пытанне пра больш істотныя страты, ці зменіцца нешта для Беларусі?

- Могуць быць розныя сцэнары развіцця. У кожным выпадку, Беларусь для Расеі - не выратаванне, яна не зможа закрыць яе патрэбы фізічна.

Расея за год вырабляе блізу 45 мільёнаў тон бензіну. Беларускія заводы летась перапрацавалі, мяркуючы з ускоснай інфармацыі, больш за 16 млн, атрымаўшы каля 15 млн нафтапрадуктаў, з якіх 8,5-9 пайшло на экспарт.

Пры поўнай загрузцы яны здольныя перапрацаваць 24 млн. і, калі адняць унутранае спажыванне, атрымаць прыкладна 15-16 мільёнаў тон нафтапрадуктаў (не толькі бензіну).

Каб усё гэта пераарыентаваць на Расею, зразумела, трэба будзе дамовіцца аб кошце. І ў тым выпадку, калі РФ прапануе аплату прымальнага ўзроўню, зразумела, гэта будзе мець нядрэнны пазітыўны эфект, прычым не толькі на нафтаперапрацоўку РБ, але і праз яе на іншыя галіны эканомікі.

Але я пакуль магу разглядаць такі сцэнар толькі як гіпатэтычны. Таму што ўсё ж асноўны момант - лагістыка. І гэта сур'ёзная праблема як для самой Расеі, так і для Беларусі.