«Чамаданны» настрой распаўсюджваецца

Выхадам з сітуацыі, якая склалася, сотні тысяч людзей лічаць толькі эміграцыю.

Той, хто дзейны і прадпрымальны, больш ужо не можа рэалізаваць свой патэнцыял у пуцінскай Расеі. Гэтаму перашкаджаюць рэпрэсіі з боку дзяржавы. Выхадам з гэтай сітуацыі сотні тысяч людзей лічаць толькі эміграцыю, піша «Die Welt».

Складана і бескарысна казаць пра тое, хто з іх дваіх з'яўляецца самым вялікім карыфеем. У аднаго - мозг, як кампутар, які апярэдзіў усіх канкурэнтаў і нават здольны ўвесь час перамагаць у прамым супрацьстаянні кампутарныя праграмы.

Іншы - геніяльны аналітык у галіне макраэканомікі, а таксама запатрабаваны член наглядальных саветаў шматлікіх канцэрнаў. Адзін з іх - чэмпіён свету па шахматах Гары Каспараў, якому нядаўна споўнілася 50 гадоў, а другі - дарадца прэм'ер-міністра Дзмітрыя Мядзведзева, а таксама рэктар размешчанай у Маскве Расейскай эканамічнай школы Сяргей Гурыеў, якому зараз 41 год.

Што іх звязвае? Абодва яны - хутчэй, у спешным парадку, чым у адпаведнасці з загадзя абдуманымі планамі - развіталіся з Расеяй. І абодва яны заявілі, што ў бліжэйшы час не хочуць вяртацца на радзіму.

Абодва яны першапачаткова не хацелі эміграваць

Ён асабіста аддае перавагу заставацца на волі, заявіў Гурыеў, які цяпер ужо выкладае ў Парыжы. А намёк яго адносіўся да пачасціўшыхся ператрусаў у яго інстытуце, якія праводзяцца расейскімі следчымі органамі. Як і Гурыеў, Каспараў першапачаткова не меў намеру эміграваць. Аднак пасля свайго актыўнага ўдзелу ў масавых пратэстах у мінулым годзе ён цяпер асцерагаецца юрыдычных наступстваў, па меншай меры, на працягу некаторага часу не мае намеру вяртацца ў Расею.

Гэтыя два выпадкі, магчыма, адрозніваюцца адзін ад аднаго, паколькі гаворка ідзе пра вядомых людзей, якія вымушаныя з-за наўмыснага - па крайняй меры, у выпадку з апазіцыйным актывістам Каспаравым - канфлікту з рэжымам асцерагацца пераследаў у сваёй уласнай краіне.

Гэтыя выпадкі можна лічыць сведчаннем існавання новай тэндэнцыі, звязанай з эміграцыяй з гіганцкай імперыі. Паводле апытання вядомага інстытута па вывучэнні грамадскай думкі Левада-Цэнтра, цэлых 22% расейцаў хочуць з'ехаць на пастаяннае месца жыхарства за мяжу. Гэта новы рэкорд, а таксама вялікае павелічэнне колькасці людзей, якія жадаюць пакінуць краіну ў параўнанні з дадзенымі 2009 года, калі эканамічны крызіс толькі пачаў кідаць цень на адлігу, якая актыўна праводзілася маладым прэзідэнтам Дзмітрыем Мядзведзевым, і ў той час 13% апытаных выказвалі жаданне пакінуць краіну.

«Чамаданны» настрой распаўсюджваецца

Вядома, не ўсе сядзяць на ўпакаваных чамаданах, хоць менавіта такое ўражанне можа скласціся, калі ў Расеі кажуць пра «чамаданны» настрой. Тыя людзі, якія паведамляюць пра цвёрдае рашэнне пакінуць краіну, складаюць усяго 1% апытаных і менш за 1% ужо займаюцца зборам неабходных для гэтага дакументаў.

Аднак у краіне са 143 мільёнамі жыхароў гэта ўжо больш аднаго мільёна чалавек. Калі казаць канкрэтна, то, як сцвярджаюць эксперты, у апошні час ад 100 000 да 150 000 чалавек штогод з'язджалі з Расеі.

Тыя, хто, напрыклад, маюць сярод продкаў яўрэяў, атрымліваюць ізраільскія пашпарты. А тыя людзі, якія хочуць выпрабаваць удачу, рэгулярна прымаюць удзел у розыгрышы Green Cards, гэта значыць, імкнуцца атрымаць від на жыхарства ў Злучаных Штатах.

Той, хто менш думае пра сябе і больш пра сваіх нашчадкаў, аддае перавагу своечасова асталявацца ў Злучаных Штатах і такім чынам забяспечыць сваім дзецям амерыканскае грамадзянства.

Той, хто хоча атрымаць від на жыхарства ў Еўразвязе, ужо даўно набыў сабе кватэру, напрыклад, на чарнаморскім узбярэжжы Балгарыі, і злучае такім чынам прыемнае з карысным. Карыстаецца папулярнасцю і суседняя прыбалтыйская дзяржава Латвія. І гэта пачалося яшчэ да таго, як гэтая краіна стала прапаноўваць сябе ў якасці надзейнай гавані для ўкладаў, якія апынуліся пад пагрозай на Кіпры.

Яшчэ ў сярэдзіне 2010 года ў Латвіі былі змененыя законы, і цяпер від на жыхарства прадастаўляецца тым людзям, якім набываюць кватэру за 100 000 - 200 000 даляраў, рэгіструюць ў краіне фірму або адкрываюць рахунак і размяшчаюць на ім больш за 400 000 даляраў.

Хваля эміграцыі пачалася ў 2011 годзе

Новая хваля эміграцыі пачалася не ў гэтым годзе. Яна пачала фармавацца восенню 2011 года, калі стала ясна, што Уладзімір Пуцін пасля свайго інтэрмецца ва ўрадзе вернецца ў Крэмль на свой трэці прэзідэнцкі тэрмін. Пасля таго, як у мінулым годзе ён там зноў абсталяваўся, чыноўнікі праваахоўных органаў распярэзаліся і пачалі праводзіць у жыццё дагэтуль неверагодную па маштабах рэпрэсіўную праграму.

Тым не менш, Пуцін не з'яўляецца адзінай і непасрэднай прычынай эміграцыі. Па дадзеных праведзеных апытанняў, найбольшую незадаволенасць у людзей выклікаюць умовы жыцця ў цэлым, а таксама складаная эканамічная сітуацыя. Яшчэ адным матывам лічыцца жаданне забяспечыць лепшую будучыню для сваіх дзяцей.

Незадаволенасць выклікае таксама свавольства ўлады і існуючы ў краіне дзелавы клімат. Характэрна, што, разам са студэнтамі, прадпрымальнікі з'яўляюцца другой па значнасці групай, прадстаўнікі якой думаюць пра тое, каб пакінуць краіну.

Крэмль знешне спакойна ўспрымае сітуацыю, якая склалася, паколькі ў выніку зыходу з краіны найбольш дзейных і разумных людзей саслабляецца таксама апазіцыйны дысідэнцкі рух, на што звяртае ўвагу кіраўнік Левада-Цэнтра Леў Гудкоў.

Эксперты б'юць трывогу, паколькі яшчэ адна ўцечка мазгоў (brain drain) пагражае падоўжыць гісторыю сумнага стагоддзя, напоўненага варожым стаўленнем да інтэлектуалаў. Страты інтэлектуальнага патэнцыялу адбываюцца хвалепадобна і часта паўтараюцца.

Яны пачаліся з эміграцыі ў рэвалюцыйны 1917 год, узмацніліся з прычыны знішчэння мільёнаў прадстаўнікоў эліты ўнутры краіны пры Сталіне і працягнуліся ў выглядзе спробаў уцёкаў з краіны ў 70-я і 80-я гады, тады як пікам гэтага працэсу стала эміграцыя пасля развалу Савецкага Саюза.

Магчымасць вяртання застаецца адкрытай

Калі раней эмігранты прадавалі кватэры, аўтамабілі і ўсю сваю маёмасць у Расеі, то ў цяперашні час людзі з'язджаюць з меншым шумам і пакідаюць адкрытай магчымасць вярнуцца назад. Пакідаюць краіну нават цалкам лаяльныя ў дачыненні да Крамля людзі, у тым ліку, як паказвае рэктар Прэзідэнцкай акадэміі народнай гаспадаркі Уладзімір Маў, цалкам паспяховыя грамадзяне, якія робяць гэта не ў пошуках лепшага жыцця, а, у надзеі на тое, што недзе ў іншым месцы ім будзе яшчэ лепш.

Пры гэтым як раз дома адчуваецца вялікі недахоп кваліфікаваных рабочых і менеджэраў. Для гэтага нават не трэба ўзгадваць прыпісваемую пісьменніку Мікалаю Гогалю фразу, якая стала крылатай, пра тое, што ў Расеі ёсць дзве праблемы - дурні і дарогі, якую Герман Грэф перакладае на сучасную мову, паказваючы на «дрэнную інфраструктуру і дрэнны менеджмэнт».

Грэф, былы міністр эканомікі, які ўзначальвае сёння найбуйнейшы ў краіне Ашчадбанк, нядаўна заўважыў: «Праектны менеджмэнт - гэта тое, што ў нас у праектнай культуры не існуе як клас».

І кіраўнік аўстрыйскага будаўнічага канцэрна Strabag Ханс-Петэр Хазельштайнер (Hans-Peter Haselsteiner), які ўсхваляў раней бізнес у Расеі, а цяпер расчараваўся ў ім, заявіў, што адраджэнне нацыяналізму ў Расіі, бюракратыя і «абуральная адсутнасць кваліфікаванага менеджмэнту» з'яўляюцца галоўнымі прычынамі таго, што «Расея апынулася нашмат складаней нашых ранейшых ацэнак».

Намёкі на магчымую амністыю для прадпрымальнікаў

Як сігнал да стварэння больш прывабнага дзелавога клімату ў нейкі момант пачала абмяркоўвацца па праве ўспрынятая як сенсацыя магчымасць правядзення амністыі для дзесяткаў ці нават соцень тысяч безнесменаў, якія знаходзяцца ў зняволенні. У апошнія гады яны часта аказваліся за кратамі: па-першае, таму, што да гэтага часу існуе варожы прадпрымальніцтву савецкі дух, і таму прэзумпцыя невінаватасці ў адносінах да прадпрымальнікаў ўжываецца ў абмежаваным выглядзе.

Па-другое, гэта звязана з тым, што многія менеджэры на самой справе злёгку пераступалі мяжу законнасці. І, па-трэцяе, таму што прымусовае адчужэнне ўласнасці прадпрымальнікаў усё яшчэ адбываецца даволі часта.

Калі нехта не пагаджаецца расстацца са сваім бізнесам па надуманым абвінавачванні або ў выніку подкупу правасуддзя, то ён звычайна рызыкуе апынуцца за кратамі па вельмі расцяжным 159 артыкуле аб махлярстве, тлумачыць адзін былы следчы.

Як бы там ні было, Пуцін у канцы траўня не паддаўся існуючаму настрою і не адчыніў дзверы турмаў. Прапановы - яшчэ занадта сырыя, сказаў ён. Аднак абмеркаванне гэтага пытання з экспертамі будзе працягнутае, дадаў Пуцін

Спачатку меркавалася, што амністыя наступіць тады, калі закляты вораг Пуціна, былы кіраўнік нафтавага канцэрну ЮКАС Міхаіл Хадаркоўскі ў сярэдзіне 2014 года будзе вызвалены з лагера пасля 11 гадоў знаходжання за кратамі.

Спекуляцыі з нагоды Хадаркоўскага

Калі да гэтага наогул дойдзе справа. Эканаміст Гурыеў, які нядаўна эміграваў і сваімі негатыўнымі ацэнкамі з нагоды законнасці заключэння пад варту Хадаркоўскага выклікаў гнеў уладаў, дапускае, што Хадаркоўскі ў наступным годзе можа быць прысуджаны да дадатковага тэрміну турэмнага зняволення.

І менавіта сумневы з нагоды самавольства распярэзанага чынавенства і супрацоўнікаў праваахоўных органаў прымушаюць эміграваць не толькі прадпрымальнікаў разам са спалоханымі і расчараванымі прадстаўнікамі эліты, але і з'яўляюцца прычынай маштабных уцёкаў капіталу.

Больш за 350 мільярдаў даляраў выцяклі з краіны з 2008 года, што, акрамя крызісу еўра, таксама звязана з дрэнным дзелавым кліматам і карупцыяй, пра што казаў кіраўнік Цэнтральнага банка Сяргей Ігнацьеў.

Аднак у 2013 годзе адток капіталу, паводле яго слоў, будзе па-ранейшаму «вельмі значным, і пакуль няма ніякіх прыкмет яго скарачэння». Тое ж самае можна сказаць пра ўцечку мазгоў. Туды, куды цякуць багацці людзей, цягнецца не толькі рускае сэрца. Туды, відавочна, з'язджае неўзабаве і сам чалавек з усім сваім інтэлектуальным патэнцыялам.

Пераклад: Inosmi.ru