Ілля Мільштэйн: Пуцін заўсёды быў адмарожаным і бязлітасным

Пасля нападу Пуціна на Украіну многія расейцы задаюцца пытаннем: на самой справе, як жа так атрымалася?

Пра гэта на сайце «Грани.ру» піша аглядальнік Ілья Мільштэйн.

Яшчэ ўчора, уявіце сабе, ён быў чалавекам хай не занадта схільным да ліберальных каштоўнасцяў, але ў любым выпадку абачлівым, асцярожным - і ў гэтым сэнсе адэкватным. Ды што ўчора, ён і сёння не можа не разумець наступстваў уводу войскаў, ужо гэта ён разумее куды лепш любога тых, хто піша і чытае зараз пра вайну. Тыя, хто пішуць і чытаюць, адкладзеце мышку, зачыніце кніжку, сумленна адкажыце: хіба гэта не так? І як жа ён мог: такі абачлівы, асцярожны, адэкватны, усё разумее? Як ён мог на гэта пайсці? Сябры дарагія, спадары і таварышы, браты і сёстры, гэта ж не Саакашвілі - вядомы авантурыст, але Пуцін!.. Што з ім здарылася?

Тэкст Рыгора Рэўзіна, прысвечаны асобе нашага гаранта, выдатны па цэлым шэрагу прычын. Па-першае, напісаны добра, што характэрна для дадзенага аўтара. Па-другое, тычыцца надзвычай важнага пытання. Па-трэцяе, вось гэтая маленная інтанацыя, яна ж да самага мітральнага клапана пранізвае чытацкае сэрца. Госпадзьтыбожамой, ды растлумачце ж хоць хто-небудзь - навошта ён палез у Крым, наш адэкватны?

"Скачок у ідэал" - гэта па-свойму ідэальны тэкст, у якім коратка, літаральна на двух з паловай машынапісных старонках, апісваецца ўсё, што адбываецца. Праўда, не з Пуціным, а ў свядомасці разумнага расейскага ліберала, які вось ужо паўтара дзесяцігоддзя ў надзеі славы і дабра жыве з Уладзімірам Уладзіміравічам, трывае, зміраецца, шукае і знаходзіць парасткі добрага, расчароўваецца, спадзяецца - і раптам... Не, не становіцца відушчым, тут дарэчныя хутчэй іншыя словы, хоць і ў рыфму, тыпу здзіўляецца. Ён забіты і спрабуе зразумець: навошта Пуцін робіць сёння гэта самазабойны скачок?

Нейкае тлумачэнне ўсё ж у аўтара знаходзіцца, даволі складанае. Накшталт таго, што гады два таму, не раней, прэзідэнт вырашыў: вось гэтыя - адукаваныя гараджане, крэатыўны клас, называйце як хочаце - не мая Расея, мая - "Уралвагонзавод". І тут, як на злосць, украінцы Януковіча скінулі, і Пуціну з яго заводам, які вырабляе танкі, нічога іншага не заставалася акрамя абвяшчэння вайны ўсяму свету. Ён рабіў выгляд, што ён як Сталін, ён казаў, што будзе мачыць, - зараз прыйшлося рабіць па-сапраўднаму. Небарака.

Гадоў пятнаццаць таму ў гутарках пра Пуціна маленная інтанацыя з'яўлялася зусім у іншых людзей. У рознай дэмшызы, накшталт аўтара гэтых радкоў. Калі пасля выбухаў у Маскве і ў асаблівасці пасля разанскай гісторыі даводзілася дыскутаваць з вельмі дэмакратычна настроенымі людзьмі, практычна аднадумцамі, аб прыродзе яшчэ не ўздужалага пуцінскага рэжыму. Пасля арышту і "абмену" Андрэя Бабіцкага. Падчас другой чачэнскай вайны, пра саму вайну. Пасля разгрому НТВ. Пасля Дуброўкі і Беслана. Пасля арышту Хадаркоўскага.

Гэта былі вельмі сумныя дыялогі з вельмі прыемнымі і мілымі суайчыннікамі, разумнымі, ліберальнымі і праваабарончымі. Інтэлігентна ўздыхаючы і перазіраючыся паміж сабой, суразмоўцы рэкамендавалі не ўпадаць у канспіралагічную ерась. Пераконвалі ў тым, што асабіста Уладзімір Уладзіміравіч выратаваў жыццё Бабіцкаму, які, між намі кажучы, працаваў супраць Расеі. Вельмі выразна, з юрыдычным металам у голасе, паказвалі на тое, што даўгі трэба плаціць, а Гусінскі вельмі непрыемны чалавек. Смуткуючы аб загінулых дзецях і дарослых, яны схіляліся ўсё ж да думкі, што тэрарысты разумеюць толькі мову сілы. Называлі Хадаркоўскага "акулай" і выказваліся ў тым сэнсе, што з алігархічным капіталізмам трэба канчаць і потым толькі пачынаць будаваць сапраўдную дэмакратыю.

І такія, як я, дзівіліся і ўсё намагаліся зразумець, што адбываецца з прыяцелямі. Наогул роля хлопчыка з Андэрсэнаўскай казкі пра новую сукенку караля - цяжкая, скажу я вам, часам невыносная роля. Асабліва ў сталым узросце.

Цяпер яны ўсе, як лёгка здагадацца, жудасна засмучаныя - перад тварам Трэцяй, заключнай сусветнай вайны людзям наогул уласціва засмучацца. Сумна ж думаць пра тое, што на месцы весяленькай нашай планеты ўтворыцца яма непапраўнага дыяметра і жыццё пачнецца з нуля, з вялікага выбуху, без нас, якія не вельмі любілі Пуціна, гэта праўда, але заўсёды хвалілі яго за адэкватнасць. Гэта значыць хутчэй за ўсё ніякай вайны не здарыцца, але ўсё-такі балюча так расчароўвацца ў чалавеку. Лічылі яго жорсткім, халодным, нядобрым, але разумным, а ён, напляваўшы на ўсе нашы разлікі, пайшоў вар'яцкай вайной на братоў і загнаў Расею ў татальную адзіноту. Пра што думаць зусім невыносна, як і пра курс рубля.

Яшчэ больш сумнае іншае.

Нават цяпер, у дні прасвятленняў і цяжкіх роздумаў пра лёсы Радзімы, самыя разумныя і ўпісаныя, як гаворыцца, у журналісцкую эліту калегі ўсё яшчэ задаюць сабе розныя праклятыя пытанні, не ў сілах даць просты, немудрагелісты адказ. Бог з ёй, з правасцю пятнаццацігадовай вытрымкі, люблю прайграваць спрэчкі, але няўжо і цяпер каму-небудзь яшчэ незразумела, што Пуцін не змяняецца? Што гэта не шэраг чароўных змен апошніх гадоў, а прыроджаны характар? Што ён заўсёды быў такім? Адмарожаным, бязлітасным, неадэкватным, бясконца ілжывым. Ці гэта такі страшны адказ, што з ім не могуць змірыцца асобныя добрыя, настроеныя на ўсё добрае ліберальныя сэрцы?

Ды нічога страшнага. Ну, не пашанцавала з кіраўніком - а калі, калі па сумленні, шанцавала, за выключэннем лічаных гістарычных імгненняў. Аднак калега, які апублікаваў выдатную калонку на выдатным сайце, несуцяшальны - і ўсё намагаецца зразумець, што адбываецца з Пуціным і чаму ён так змяніўся. Зноў гэтая праклятая невядомасць, так.