19 сакавiка 2024, aўторак, 13:17
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Алег Сідорчык: «Хачу, каб на Плошчу ў Менску выйшаў мільён»

17
Алег Сідорчык: «Хачу, каб на Плошчу ў Менску выйшаў мільён»

Чаму акцёр Алег Сідорчык сышоў з «цёплага месца» ў Тэатры арміі ў Свабодны тэатр і апынуўся ў выгнанні?

Нядаўна дакументальны фільм пра Беларускі Свабодны тэатр «Небяспечныя дзеянні з удзелам нестабільных элементаў у Беларусі» быў ганараваны II прэміі ў міжнароднай катэгорыі на Шостыай ночы дакументальных фільмаў, арганізаванай The Turkish Radio and Television Corporation (TRT) у Стамбуле. Раней стужка атрымала ўзнагароду ў намінацыі «Найлепшы фільм» на фестывалі One World Film у Брусэлі і другую ўзнагароду Golden Butterfly ў праваабарончай праграме дакументальных фільмаў A Matter of ACT на фестывалі Movies That Matter Festival у Гаазе.

Карэспандэнт charter97.org сустрэўся з акцёрам Свабоднага тэатра Алегам Сідорчыкам, які стаў адным з герояў фільма і ўзяў удзел у яго прэм'еры ў Варшаве.

- У фільме распавядаецца пра перыяд вашага жыцця, калі вы вымушаныя былі пакінуць Беларусь. Прычынай стала не толькі дзейнасць у Свабодным тэатры, але і падзеі на Плошчы ў 2010 годзе. Калі б вы маглі змяніць падзеі таго дня, што б вы змянілі?

- Калі б была магчымасць усё гэта адкруціць назад, мне б хацелася, каб - раз! - і Андрэй Алегавіч Саннікаў перамог. Хоць ён бы перамог, калі б не фальсіфікацыі... Але я б, напэўна, не гэтага б нават «замовіў», а я б хацеў, каб тады ўвечары на Плошчу выйшлі не 50 тысяч чалавек, а хоць бы паўмільёна. А лепш - паўтара. Вось гэтага б я хацеў. Каб у свядомасці ў жыхароў сучаснай Беларусі адбыўся пераварот.

- Вашы сябры распавядалі, што арышту 19 снежня 2010 года ўдалося пазбегнуць цудам. Вы не маглі б расказаць пра гэта больш падрабязна?

- Я збіраўся там быць доўга: суткі, двое, колькі трэба. Уцяпліўся добра, у заплечніку гарачы чай у тэрмасе... Ну і хто ў тэме, той памятае, што там быў першы ланцуг міліцыі маладых амапаўцаў. Ён сышоў, узнікла нейкая эйфарыя, а потым пайшоў другі ланцуг на «зачыстку». Ён дзейнічаў ужо брутальна і груба. Атрымалася, што ішоў гэты ланцуг на мяне - ідуць, б'юць дубінкамі па шчытах, псіхічная атака, сцяна. І народ ламануўся - іх заганялі ў такую «кішэню», у правы кут, адкуль ужо нікуды нельга было выбрацца...

У мяне была першая рэакцыя: бегчы. Але потым нешта мяне «торкнула», я думаю: ды што гэта такое? Усё бегаем і бегаем! Я ж нічога не раблю супрацьзаконнага! Спыніўся. Да ланцуга мянтоў заставалася нейкая адлегласць. Я расслабіўся, стаю тварам да іх і чакаю, чым жа гэта скончыцца. Адзінае, што я пралічыў - гэта тое, што за спінай заплечнік, і што калі мяне ўдараць - трэба падаць не на спіну, каб не разбіць тэрмас. І вось, я расслабіўся, сышоў у нейкі поўны рэлакс, сказаў сабе, што прыму сітуацыю, як яна ёсць. І гэты ланцуг як ішоў, так скрозь мяне і прайшоў: як паветра, як пах праходзіць! Абышлі мяне і пайшлі! Павярнуўся і аказалася, што я ўжо ў «тыле ворага», мяне ніхто не крануў наогул, а далей мясілава ідзе такое, людзей мочаць проста па-страшнаму! Па галовах дубінкамі - страх...

Спецназаўцы - ну пацаны ж зусім! Ім так мозг апрацоўваюць, і яны, як дрэсіраваныя нават не сабакі - робаты! Калі ты не бяжыш - яны на цябе не рэагуюць. Ты не ўваходзіш у мадэль сітуацыі.

Я гэта, дарэчы, казаў напярэдадні: калі пойдзе сілавая зачыстка - трэба ўсім сесці на зямлю. Калі конніца ідзе, а воіны кладуцца - конь не топча чалавека. Можа, і гэтыя таксама неяк так запраграмаваныя?... Яны як электрычныя прыборы. Ім трэба неадэкватную сітуацыю стварыць, і ўсё - збіваецца алгарытм.

- Ці цяжка вам было пакідаць Беларусь?

- Я б не сказаў, што гэта здарылася раптоўна. Спачатку мы выехалі на гастролі на 17 дзён з тым, каб вярнуцца. Потым разумеем, што сітуацыя не з лепшых. Нам дапамагаюць нашы амерыканскія сябры, падаўжаюць наша знаходжанне на тэрыторыі ЗША, яшчэ цягнем сітуацыю. Увесь час думалася, што вось-вось гэта скончыцца. Ну, вось, дзюбанула яму мача ў галаву, зладзіў ён гэтую «крывавую нядзелю» - і здаецца, што потым пойдзе адкат. Думаеш, зараз пачнуць выпускаць нашых хлопцаў, палітвязняў. І ўсё здавалася, што восс-вось, вось-вось...

Усё гэта цягнулася доўга, частка нашых хлопцаў, якія вялі не такую актыўную дзейнасць у палітыцы, на свой страх і рызыку вярнуліся ў Беларусь. Слава богу, абышлося без пасадак. Але Мікалай Халезін і Наталля Каляда атрымалі з вартых даверу крыніц інфармацыю, што некаторым з нас лепш не ехаць дадому. Дзякуй Богу, брытанскія ўлады пайшлі нам насустрач, дапамаглі аформіць дакументы, каб мы маглі вольна перамяшчацца па свеце, і мы працягвалі сваю дзейнасць.

Олег Сидорчик и Кевин Спейси

Алег Сідорчык і Кевін Спэйсі

- І як цяпер у чужой краіне? Ці запатрабаваны беларускі акцёр за мяжой?

- Дрэнна. Як акцёру мне наогул амаль не жывецца. Тут розніца ў фінансавых магчымасцях. Калі мы былі ў Беларусі - быў адзін цэннік, адзін затратны артыкул, а ў Брытаніі гэта ў разы даражэй: арэнда памяшкання для стварэння спектакля, скажам. Акцёр - гэта не прафесія, а дыягназ, паветра, якім ён жыве. Усе гэтыя фінансавыя і бытавыя бязладзіцы, адсутнасць мовы - гэта ўсё фігня, калі ёсць нармальная паўнавартасная творчая праца.

У самой Брытаніі, дзе я на дадзены момант жыву, беларуска- або рускамоўны акцёр наогул не запатрабаваны. Культурны пласт на рускай мове мала развіты, хоць там шмат эмігрантаў розных пакаленняў. Калі ўзяць, скажам, радыё - там гэтага няма, у адрозненне ад ЗША. У Брытаніі ёсць толькі нешта самапальнае ў інтэрнэце.

У Лондан ездзіць шмат музыкаў, акцёраў, тэатраў менавіта з гастролямі, таму што там можна наездамі зарабіць нядрэнныя грошы, хапае рускамоўнай публікі. Але прафесійнага няма ніводнага тэатра, толькі нейкія аматарскія.

- А тэарэтычна не думалі сябе звязаць з англамоўным тэатрам?

- Тэарэтычна - так. Практычна - я не настолькі добра валодаю англійскай. Магу быць толькі манціроўшчыкам. У іх свая мова - эсперанта з элементамі мацюкальнай.

- Раней вы ігралі ў Драматычным тэатры беларускай арміі. Калі і як адбыўся той момант, калі вы ясна зразумелі, што час сыходзіць у Свабодны тэатр?

- Я папрацаваў два гады ў Аляксея Дударава. Дарэчы, добрую зарплату там плацілі. Гэты тэатр падпарадкоўваўся нават не Міністэрству культуры, а Міністэрству абароны. Гэта значыць тэатр сілкуецца на тыя грошы, якія падаткаплацельшчыкі аддаюць на абарону.

Цікавая дэталь: зарплаты былі ў два разы больш, чым у іншых тэатрах, але заўсёды выдаваліся ў зусім новых, нікім не кранутых купюрах. Здавалася, што дзе-небудзь у палку стаіць іх асабісты станок, і яны там шлёпаюць зарплату сваім акцёрам. У 2005 годзе пачалася гісторыя са Свабодным тэатрам. Я паспяхова гэта сумяшчаў. Нават ездзіў на гастролі за мяжу, у тым ліку і ў Расею.

- Гэта значыць канфлікту ніякага не было?

- Абсалютна. У Тэатры беларускай арміі маса вольнага часу, «бабкі» капаюць. Салдатаў зноў жа можна заўсёды набіць ў залу, каб глядзелі. Амбіцыйных творчых праектаў там не стаяла, ніхто не рваў жылы і душу. Ну а ў Свабодным тэатры грошай жа зусім не зарабляюць, нават пракат спектакляў - бясплатнае наведванне гледачамі.

Але ў 2006 годзе пачалася перадвыбарчая кампанія. З Тэатрам беларускай арміі мы ездзілі па воінскіх частках. Я чытаў салдацікам «Чакай мяне». Памятаю, як мы прыязджаем ў частку ва Уруччы, я выходжу на трыццатай хвіліне і гляджу, а салдацікі ўсе спяць. І я так ціха, закалыхваючы, каб не абудзіць, чытаю: «Спатканняў нашых кожнае імгненне...».

Дык вось, пачынаецца гэтая перадвыбарчая кампанія, і вось Дудараў кажа: мы расцяжку павесім «Галасуй за Лукашэнку!». Мы з ім да гэтага шмат размаўлялі, былі ў даўніх вельмі добрых стасунках. І тут я яму кажу: «Я не разумею, пры чым тут гэта наогул?». Ён кажа: «Гэта твая праца». Я кажу: «Не, мая праца - гэта канцэрты, п'есы. А вось гэтыя вось перадвыбарчыя лозунгі... Калі я выйду на сваёй дваццатай хвіліне на сцэну і ўбачу тут нейкую атрыбутыку або пачую, як нехта кажа «галасуйце за Лукашэнку», я накрыю сваім голасам любую залу і выкажу сваё стаўленне».

У той дзень нічога не было, ніякіх лозунгаў. Я яшчэ некалькі разоў з'ездзіў на гэтыя канцэрты, але, калі былі перадвыбарчыя расцяжкі, на сцэну не выходзіў. Потым мяне проста перасталі запрашаць. Далей - больш.

Бліжэй да лета ў мяне са Свабодным тэатрам вызначаліся невялікія гастролі ў Расею, і мне трэба было некалькі дзён за свой кошт. Але дырэктар Святлана Дзмітрыеўна сказала: «Не, Алег, не пушчу!» Увогуле, пачалася нейкая фігня. Свабодны тэатр стаў набываць папулярнасць і мяне сталі «заціскаць» у Тэатры беларускай арміі. Так мы і разышліся.

- Вы ігралі прапаршчыка ў фільме «Жыве Беларусь!». Крытыкі кажуць, што ў карціне нямала перабольшанняў. Вы з гэтым згодны?

- Не. Па-першае, гэта не дакументалістыка, а ігравы фільм. Узаемаадносіны ў нашай арміі - яшчэ больш жорсткія! Ёсць больш страшныя рэчы. Людзі, якія крытыкуюць, проста з гэтым не сутыкаліся. Дай бог, каб пабольш людзей так казала...

Паглядзіце, што ва Украіне рабілася падчас Майдана. Хто б мог падумаць, што такое здарыцца, што брат пойдзе на брата.

- Дарэчы пра Украіну. Нельга не спытаць у вас, што вы думаеце пра падзеі ў гэтай краіне.

- Кашмарна тое, што Пуцін вытварыў, куды гэта ўсё павярнулася. Вельмі балюча і крыўдна за рускіх людзей. У мяне няма да рускіх нейкага там негатыўнага стаўлення: найбагацейшая культура... Але гэта проста лабатамія, як у фільме ў Юрыя Хашчавацкага. Тыя, хто маюць уладу, проста апрацоўваюць гэтых людзей, няшчасных, бедных. Яны - ахвяры.

У мяне на фоне гэтага пайшлі канфлікты, таму што апыняешся з людзьмі па розныя бакі барыкад. Жывучы ў Лондане ў рускамоўных гаспадароў, я зразумеў, што ў нас зусім супрацьлеглыя пункты гледжання на гэтае пытанне. Пуцін для іх - бог і цар, Расею з каленяў падняў. Але, дзякуй Богу, яны людзі культурныя, адукаваныя, і мы зразумелі, што калі мы будзем працягваць, то нічым добрым гэта не скончыцца.

Успамінаю, што ў мяне было ў галаве, калі я ў 22 гады служыў у арміі пад Масквой, і ўздрыгваю. Хоць у мяне былі ўжо выразныя паняцці, «ху із ху» і гэтак далей. Ужо месяцы праз два-тры армейскай дысцыпліны і палітінфармацыі я абрываў сябе: нельга верыць, што нас акружаюць амерыканскія ракеты і суцэльныя ворагі...

- Чэмпіянат па хакеі ў Менску сёння некалькі падзяліў грамадства: на тых, хто заўзее і тых, хто ігнаруе яго з-за палітвязняў у турмах і дыктатуры. Ваш выбар які?

- Шкада, што сядзяць людзі ні за што, прэвентыўныя гэтыя арышты... Падрываюць ім здароўе, хвалююць маці, жонак, дзяцей. А чэмпіянат? У нармальнай краіне - гэта выдатна. Але ў дадзенай сітуацыі... Ну, перанясіце вы гэты чэмпіянат!

Мне здаецца, гэта ўсё ўпіраецца ў грошы. Але калі трэба табе «бабло», дык вылучай жорсткія ўмовы Луке - да чэмпіянату, каб ніводнага палітвязня. Чаму было не скарыстацца чэмпіянатам, каб хоць неяк павярнуць сітуацыю?

- Вернемся да фільма пра Свабодны тэатр. Ён быў нядаўна паказаны ў Варшаве і 15 траўня атрымаў другую прэмію ў міжнароднай катэгорыі на 6-й ночы дакументальных фільмаў, арганізаванай The Turkish Radio and Television Corporation (TRT) у Стамбуле. Вам самому ён спадабаўся як гледачу? Раіце паглядзець?

- Мне было цяжка яго аб'ектыўна ўспрымаць. Мы ўсе з'яўляемся ўдзельнікамі гэтага фільма. Здымачная група за намі ездзіла на працягу двух з паловай гадоў - і ў Беларусі здымала, і ў Нью-Йорку, і ў Лондане, і ў Чыкага. Гэта наша жыццё, наша гісторыя. Таму гэты фільм не ўводзіў мяне ў збянтэжанасць, не рабіў ніякіх адкрыццяў - гэта ўсё ўжо «маё». Я глядзеў на гэта з пункту гледжання прафесіяналізму здымак і мантажу.

Першыя эмацыйныя адчуванні ад фільма былі нават не ад самога фільма, а ад рэакцыі на яго іншых людзей. Калі я паглядзеў яго ў Лондане, пасля сеансу гледачы кінуліся да мяне з пытаннямі. Яны мала ведаюць пра Беларусь, а цяпер наогул вектар зрушыўся на Украіну... Але падыходзяць! У кагосьці там бабулі-дзядулі, хтосьці калісьці меў дачыненне да Беларусі, а хтосьці не меў дачынення, але іх «торкнула» гэтая наша гісторыя. І гэта добра!

Другі раз я паглядзеў гэты фільм ужо ў Варшаве і зразумеў, што ён яшчэ і з пункту гледжання кінематографа моцны. Гэта вельмі добры прадукт. Я глядзеў «Сталкера» Таркоўскага не менш за 20 разоў, «Майстра і Маргарыту» чытаў не менш за шэсць разоў, і вось гэты фільм таксама падобнага роду «калодзеж».

Хацелася б, каб як мага больш людзей убачыла гэта кіно. Нават не абавязкова беларусы, а звычайныя еўрапейцы і жыхары Еўропы. Вось як цяпер з Украінай на ўзроўні простага карыстальніка? Мы бачым піва «Абалонь» у Варшаве - значыць, усім трэба падтрымліваць украінскага вытворцу. Але вось беларускага вытворцу ў дадзены момант падтрымліваць не трэба. То бок, калі чалавек «падключаецца» да сітуацыі, можа, ён «знізу» можа паўплываць?

Я хацеў бы, каб гэты фільм пабачыла як мага больш замежных сяброў. І нават ворагаў, якія потым бы сталі сябрамі!

Даведка charter97.org. Алег Сідорчык - акцёр забароненага ў Беларусі Свабоднага тэатра, выканаўца галоўнай ролі ў спектаклі «Кароль Лір» у пастаноўцы Уладзіміра Шчэрбаня і ў драматургічнай адаптацыі Мікалая Халезіна. Спектакль выклікаў фурор на шасцітыднёвым фестывалі шэкспіраўскіх п'ес «Globe to Globe» і ўпершыню іграўся на беларускай мове. Працаваў у Тэатры беларускай арміі і ў менскім Тэатры юнага гледача. Яшчэ адна з самых значных роляў Сідорчыка - роля выкрадзенага ў Беларусі бізнесмена і грамадскага дзеяча Анатоля Красоўскага ў спектаклі «Спасцігаючы каханне». Займаецца дубляжом кінакарцін на беларускую мову. У прыватнасці, голасам Алега размаўляе доктар Форман з серыяла «Доктар Хаус».

Напісаць каментар 17

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках